به گزارش «فرهیختگان آنلاین»، «ما به دی‌ماه پرحادثه عادت داریم»؛ عبارتی که دیگر وصف‌الغزل این روزهای ماست و انگار این دومینویی تکراری است که هرسال تکرار می‌شود و راهی برای رهایی از آن وجود ندارد. حادثه پلاسکو، سقوط سانچی و دیگر حوادث غیرمترقبه‌ ازجمله اتفاقات ناگواری هستند که گویی تمامی ندارند و هرسال پس از سال دیگری تکرار می‌شوند. عقربه‌های ساعت هنوز به 6 نرسیده بود که مسافران هواپیمای اوکراینی درحال عبور از گیت‌های پروازی بودند تا این پرواز، آنها را به امید واهی زندگی در دنیایی بدون جنگ و خشونت به مقصد اوکراین و پس از آن به کشورهای غربی برساند. پروازی که مانند همه پروازها با تاخیر مواجه شد و مشخص نبود تاخیر یک‌ساعته هواپیما به چه علتی صورت گرفته بود. مسافرانی که بیشتر آنها را دانشجویانی تشکیل می‌دادند که به خاطر ارزان‌تر بودن این ایرلاین را انتخاب کرده بودند. هنوز دقایقی تا پرواز هواپیما باقی مانده بود و این لحظات شاید آخرین فرصت برای مسافران بود که با عزیزان‌شان خداحافظی کنند. مجتبی عباس‌نژاد، دانشجوی ایرانی تورنتو یکی از مسافران این هواپیما بود که در آخرین توئیت خود نوشت: «من پیش‌بینی کرده بودم دم رفتنم جنگ بشه. آقا خوبی بدی دیدید، حلال کنید.»؛ وداعی که هیچ‌گاه فکرش را نمی‌کرد این‌گونه پایان یابد و دیدار با عزیزانش به قیامت برسد. حادثه آنقدر فجیع بود که آخرین امیدها برای زنده‌ماندن مسافران بی‌نتیجه‌ ‌ماند. درنهایت ما می‌مانیم و جای خالی 179 مسافری که در این حادثه دلخراش جان باخته و غم بزرگی را بر دل خانواده‌های خود باقی گذاشته‌اند.

مسیری که آغاز نشده به پایان رسید

بامداد چهارشنبه هنوز ساعتی از روز نگذشته بود که منابع خبری از سقوط هواپیمای شرکت یو‌ای‌ای اوکراینی به شماره ۷۵۲- PS در محدوده بین پرند و شهریار در محدوده صباشهر خبر دادند؛ هواپیمای بوئینگ 737 سری 800 که در ساعت 6:12 ‌ از فرودگاه امام خمینی به هوا برخاست و تنها 6 دقیقه پس از آن، در ساعت 6:18 دچار نقص‌فنی و آتش‌سوزی در قسمت موتور شد و سقوط کرد.به روایت شاهدان عینی، این حادثه آتش‌سوزی از انتهای موتور هواپیما آغاز شده و درنهایت پس از آتش‌گرفتن، کل هواپیما با برخورد به زمین منفجر شده است. صدای انفجار به حدی زیاد بود که مردم این منطقه با شنیدن آن در محل حادثه حاضر شدند. براساس گفته شاهدان، خلبان در هدایت هواپیمای اوکراینی تلاش کرده تا آن را به محل غیرمسکونی بکشاند تا افراد بیشتری در این حادثه آسیب نبینند. هنوز تیم‌های اورژانسی به محل حادثه اعزام نشده‌ بودند که شاهدان از انباشت اجساد در محوطه سقوط هواپیما و استشمام بوی ناشی از سوختگی در محل روایت کردند. شواهد حاکی از آن است که تمامی مسافران در لحظه جان ‌باختند.

سقوط هواپیما به روایت مسئولان

اندکی از حادثه نگذشته بود که مجتبی خالدی، سخنگوی سازمان اورژانس کشور با تایید سقوط هواپیما در جنوب‌غربی تهران از اعزام 22 دستگاه آمبولانس اورژانس به محل حادثه خبر داد. با تشکیل ستاد مدیریت بحران استان، جزئیات بیشتر از این حادثه منتشر شد و منصور درجاتی، مدیرکل مدیریت بحران استانداری تهران از ارسال تجهیزات و امکانات لازم برای حمل اجساد و انتقال پیکر جانباختگان به محل خبر داد. پس از گذشت ساعتی، 40 تیم عملیاتی هلال‌احمر در محل حادثه حضور یافتند. پیش از آنها آتش‌نشانان در حال مهار آتش‌سوزی بودند تا پس از آن ‌عملیات جست‌وجوی اجساد کشته‌شدگان آغاز شود. پس از مهار آتش، ۴۰ تیم عملیاتی هلال‌احمر که حدودا ۲۰۰ نفر امدادگر و نجاتگر بودند، جست‌وجو برای پیکر جانباختگان را آغاز کردند. ساعت از ظهر گذشته بود که کار جمع‌آوری و انتقال اجساد به پزشکی قانونی به اتمام رسید. هواپیمایی که با سقوطش جان ۱۴۷ ایرانی و ۳۲ خارجی شامل 6 تبعه کانادا، چهار تبعه سوئدی، 11 تبعه اوکراینی، 10 تبعه افغانستانی و یک تبعه انگلیسی را که شامل ۷۰ مرد، ۸۱ زن، ۱۵ کودک، یک نوزاد و ۹ خدمه بودند، گرفته است. به گفته مسئولان اجساد اغلب قطعه‌قطعه بودند و همکاران فوریت‌های پزشکی آنها را جمع‌آوری و برای شناسایی به پزشکی‌قانونی منتقل کردند. شناسایی جانباختگان به قدری غیرممکن بود که صابریان، رئیس مرکز اورژانس تهران گفت: «با توجه به وضعیت سقوط امکان شناسایی مسافران و خدمه پرواز بسیار سخت است، چرا که اجساد تقریبا متلاشی شده‌اند.» روندی که به گفته حامد نائیجی، مدیرکل روابط‌عمومی و امور بین‌الملل سازمان پزشکی‌قانونی کشور احتمالا حدود سه روز تا یک هفته به طول خواهد انجامید؛ چراکه برای شناسایی اجساد نیاز به اخذ آزمایش از خانواده جانباختگان است.

تلاش برای پیداکردن علت سقوط هواپیما

در کنار اتمام جمع‌آوری و انتقال اجساد جست‌وجوها برای پیدا کردن دو جعبه سیاه هواپیما  آغاز شد. دو جعبه سیاهی که به گفته رئیس سازمان هواپیمایی کشور این جعبه‌های سیاه در ایران بررسی خواهند شد. اگرچه بنا به گفته منابع خبری هواپیمای اوکراینی 737 سری 800 از سری بوئینگ‌های مدل مکس نبود و در سال ۲۰۱۶ به صورت نو تحویل هواپیمایی بین‌المللی اوکراین شد، اما این اولین‌بار نبود که چنین اتفاقی می‌افتاد و پیش از این هم شاهد چنین وقایعی در دنیا بوده‌ایم.

پس از حادثه دیروز شرکت بوئینگ در واکنش به سقوط این هواپیما اعلام کرد که درحال جمع‌آوری اطلاعات بیشتر از این حادثه است. در آن شرایط که همه منتظر روشن شدن جزئیات بیشتر این حادثه بودند، حسن رضایی‌فر مدیرکل دفتر بررسی سوانح سازمان هواپیمایی کشوری اعلام کرد: «جعبه‌های سیاه این هواپیما در اختیار ماست و براساس قوانین و مقررات موجود، اینکه جعبه سیاه در کجا و چگونه خوانده شود، تحت اختیارات ماست، چراکه قانون به صراحت گفته است باید جعبه‌سیاه در لابراتور معتبر و با هدایت کشور مسئول یعنی ایران خوانده شود، بنابراین ما تعیین خواهیم کرد در این زمینه چه اتفاقی بیفتد.» اظهاراتی که علی عابدزاده، رئیس سازمان هواپیمایی کشوری هم آن را تایید کرد و درمورد آن گفت: «دلیل اصلی سقوط هواپیمای اوکراین هنوز مشخص نیست. براساس مقررات ایکائو جعبه‌سیاه هواپیما توسط کمیته رسیدگی به سوانح که در سازمان هواپیمایی ایران تشکیل شده، تجزیه و تحلیل می‌شود، اما اوکراینی‌ها هم می‌توانند در جلسات رسیدگی حضور داشته باشند. خلبان از لحظه شروع پرواز هیچ تماسی با برج کنترل نداشته و صدای خلبان بعد از بررسی جعبه‌سیاه هواپیما مشخص می‌شود. ضمن اینکه هواپیما اعلام وضعیت اضطراری نکرده است.»

عابدزاده هواپیمای سقوط‌کرده را ازجمله هواپیماهای ۷۳۷ مکس ندانست و اعلام کرد ایران هم اجازه پرواز این نوع هواپیما را از فراز کشور نداده است، اما بسیاری بر این باورند که این همان مدل هواپیمایی است که در سال گذشته دوبار سقوط کرده است. این سومین‌باری است که در طول یک‌سال گذشته یک هواپیمای بوئینگ تنها دقایقی بعد از پرواز سقوط می‌کند؛ چراکه دو فروند هواپیمای بوئینگ ۷۳۷ مکس در مدت کوتاهی سقوط کردند و بالغ بر ۳۰۰ نفر از مسافران و خدمه پروازی آنها جان باختند. بعد از این حوادث ناگوار که شباهت‌های زیادی به یکدیگر داشتند، تمامی ایرلاین‌های فعال در جهان، پرواز این مدل از هواپیما را در خطوط پروازی خود ممنوع و متوقف کردند تا نتایج سازمان هوانوردی فدرال آمریکا و سایر موسسات مربوطه درخصوص نقص نرم‌افزاری و سایر مشکلات ایمنی آن معلوم و مشخص شود.

هت‌تریک ۷۳۷‌های بوئینگ‌ آمریکایی

اگرچه عابدزاده بر مدل مکس‌نبودن این هواپیما تاکید دارد، اما پیش از این با دو حادثه این‌چنینی روبه‌رو شده‌ایم که جای تعجب دارد و در نوع خود یک رکورد محسوب می‌شود. حادثه روز گذشته، سومین سانحه سقوط بوئینگ‌های ۷۳۷ در فاصله ۲۰۱۸ تا ژانویه ۲۰۲۰ است که از این نظر، یک رکورد منفی محسوب می‌شود. پیش از این نیز دو فروند بوئینگ ۷۳۷ مکس در اندونزی و اتیوپی سقوط کرده بود که در پی آن، پرواز هواپیماهای ۷۳۷ مکس متوقف شد و غول هواپیماسازی بوئینگ خواستار جمع‌آوری این مدل برای بررسی و رفع عیب آن شده بود. در پی این سوانح و با انتشار گزارش‌های فنی از علل حوادث مذکور که بر نقص فنی این مدل هواپیما صحه گذاشت، شرکت هواپیماسازی بوئینگ ناچار شد تحت‌فشار افکار عمومی، تولید این مدل را از چند روز قبل یعنی ابتدای ژانویه ۲۰۲۰ متوقف کند.گفتنی است ۷۳۷ مکس در زمره هواپیماهای narrow-body (باریک‌پیکر) بوده که نخستین فروند آن در ۲۹ ژانویه ۲۰۱۶ به پرواز آزمایشی درآمد، اما سرتیفیکیت و مجوز پرواز آن هشتم می‌۲۰۱۷ برای پرواز رسمی صادر شد که هواپیمایی مالیندو‌ ایر مالزی این مدل را خریده بود.

سقوط بوئینگ در مالزی

نخستین سقوط هواپیماهای ۷۳۷ مکس مربوط به ۲۹ اکتبر ۲۰۱۸ و متعلق به شرکت هواپیمایی لاین‌ایر مالزی بود که از فرودگاه سوکرانو در جاکارتا به فرودگاه دیپاتی امیر در بنگلادش عازم بود، اما ۱۳دقیقه پس از تیک‌آف، در دریای جاوای اندونزی سقوط کرد و ۱۸۹ مسافر آن جان باختند.

سقوط بوئینگ در اتیوپی

البته این سانحه هوایی به مالزی محدود نشد و دومین سقوط ۷۳۷ مکس نیز ۱۰ مارس ۲۰۱۹ بود که از فرودگاه آدیس‌آبابا در پایتخت اتیوپی عازم نایروبی پایتخت کنیا بود که ۶ دقیقه پس از بلندشدن، در شهر بیشوفوی اتیوپی سقوط کرد و ۱۵۷ مسافر آن در دم جان باختند.