«فرهیختگان» روند رو به رشد کشورهای آسیایی و الگوبرداری از پیشرفت‌های صورت‌گرفته را بررسی می‌کند
به گزارش «فرهیختگان آنلاین»، پیشـــرفت و توسعه نظام آمـوزش عالی جزء ارکانی اســـت که بسیـــاری از کشورهای دنیا به سمت آن حرکت کرده‌اند. البته در این میان، کشورهای پیشرفته سال‌ها پیش این فرآیند را آغاز کرده‌اند و نتیجه آن رتبه‌های برتر و جهانی است که در پایگاه‌های رتبه‌های برترین دانشگاه‌های دنیا به دست می‌آورند. اما کشورهای درحال توسعه در سال‌های اخیر این روند را در پیش گرفته‌اند و بعضی از آنها با پیشرفت‌های خوبی مواجه شده‌اند. کشورهای آسیایی به‌ویژه آسیای جنوب‌شرقی شاید دیر در فرآیند پیشرفت قرار گرفته‌اند، اما با سرعت قابل‌ملاحظه‌ای ادامه می‌دهند به حدی که در برخی شرایط گوی سبقت را از دیگر کشورها چون آمریکا و کشورهای اروپایی ربوده‌اند و به نوعی، تهدیدی جدی برای آنها به شمار می‌رود.
آسیای جنوب‌شرقی و توسعه آموزش عالی
رشد سیستم آموزش عالی در آسیای جنوب‌شرقی نیازی بود که در سال‌های اخیر محقق شده و این روند هنوز هم درحال گسترش است و از سویی، اهمیت آن را می‌توان به وضوح در رشد اقتصادی کشورهای این منطقه مشاهده کرد. تا سال 2020، هند به تنهایی بیشترین تنوع گروه سنی دانشجویان دنیا را دارد و مدیریت دقیق این حجم از دانشجو کاری است که نه‌تنها هند به دنبال رسیدن به آن است بلکه بیشتر دانشگاه‌های دنیا سعی می‌کنند آن را به خوبی مدیریت کنند. به دنبال ردپای دیگر دانشگاه‌های آسیای‌شرقی برای بهبود آموزش عالی، درخواست‌هایی برای ارتقا و رشد سریع آموزش عالی به‌ویژه در بخش خصوصی مطرح شده که از آن به‌عنوان نوعی استراتژی برای برداشتن فشار از بخش‌های دولتی استفاده می‌شود؛ این اقدام، بار مالی را از روی دوش دولت برداشته و با این واسطه، سیستم آموزش عالی را از نظر وضعیت مالی و کیفیتی در جنوب‌شرقی آسیا ارتقا می‌دهد. اهمیت پیشرفت سیستم آموزش عالی در سال‌های اخیر در آسیای جنوب‌شرقی، باعث شده تا هفته‌ای را در ماه نوامبر به هفته آموزش عالی در آسیای جنوب‌شرقی اختصاص دهند. در این هفته، بیش از هر چیز به بررسی آینده آموزش عالی در این منطقه می‌پردازند.
به گزارش «تایم»، چین ازجمله مهم‌ترین کشورهای حوزه
آسیای جنوب‌شرقی است که در سال‌های گذشته از نظر نظام آموزشی دچار تغییر و تحولات بنیادی شده و حتی در رده‌بندی‌های جهانی، به رتبه‌های بالا در میان دانشگاه‌های برتر دنیا دست پیدا کرده، به‌طوری که دانشگاه‌های چین در سال‌های اخیر توانسته‌اند برای اولین‌بار جزء 30 دانشگاه برتر دنیا قرار گیرند. اما این پیشرفت دانشگاه‌ها و سیستم آموزش عالی تنها محدود به چین نمی‌شود بلکه کره‌جنوبی هم در سال‌های اخیر رشد قابل‌ملاحظه‌ای را تجربه کرده است. توسعه ژاپن و به‌ویژه دانشگاه توکیو در نظام آموزش عالی از دیگر پیشرفت‌هایی است که در آسیای جنوب‌شرقی شاهد آن بوده‌ایم. البته کشورهای این منطقه برای اینکه بتوانند در دنیا حرف‌هایی برای گفتن داشته باشند، باید مانند چین سخت فعالیت کنند تا بتوانند رتبه‌های جهانی خود را ارتقا دهند.
کابوس دانشگاه‌های آمریکا
به گزارش universityworldnews، با توجه به اینکه دانشگاه‌های آمریکا همیشه جزء برترین دانشگاه‌های دنیا بوده‌اند، اما در سال‌های اخیر با افت سرمایه‌گذاری‌های دولتی در برخی دانشگاه‌ها و ثابت ماندن برخی شهریه‌های دانشجویی، رتبه آنها با سیر نزولی مواجه شده است. به‌عنوان مثال، دانشگاه کالیفرنیا در سال 2016 با کاهش سرمایه 150 میلیون دلاری روبه‌رو شد و از طرف دیگر، شهریه‌های دانشجویی آن هم به مدت پنج سال ثابت باقی مانده بود و همین امر، باعث افت رتبه این دانشگاه از دهم به هجدهم دنیا شد. به‌طور کلی، دوپنجم دانشگاه‌های آمریکا که جزء 200 دانشگاه برتر دنیا جای دارند، از نظر رتبه جایگاه برتر خود را از دست داده و سقوط کرده‌اند که دلیل اصلی آن را کاهش درآمدهای تحقیقاتی عنوان کرده‌اند. اگر بخواهیم روند رو به رشد سیستم آموزش عالی آسیای جنوب‌شرقی را با آمریکا مقایسه کنیم، به وضوح می‌توان دید این فرآیند کاملا سیر صعودی دارد، به‌طوری که چین به‌عنوان یکی از برترین کشورهای آسیای جنوب‌شرقی، با داشتن هفت نماینده دانشگاهی در میان 200 دانشگاه برتر دنیا، توانسته درآمدهای تحقیقاتی خود را افزایش دهد؛ این بدان معناست که دانشگاه‌های آسیایی از برخی دانشگاه‌های سرآمد آمریکا در این زمینه پیشی گرفته‌اند.
اگر بخواهیم به‌طور مصداقی اشاره کنیم، در رده‌بندی‌هایی که از سوی پایگاه‌های رتبهبندی مطرح جهان صورت گرفته، دانشگاه ملی سنگاپور بالاتر از موسسه فناوری جورجیای آمریکا قرار گرفته و همچنین، دانشگاه علم و فناوری هنگ‌کنگ از نظر عملکردی بالاتر از دانشگاه‌های کالیفرنیا و حتی نیویورک قرار دارد. در این میان، نگرانی‌هایی که پیرامون سرمایه‌گذاری‌های صورت گرفته در دانشگاه‌های دولتی آمریکا در زمینه‌های تحقیقاتی و سیاست‌های ضدمهاجرتی وجود دارد و نیز بهبود روزافزون سیستم آموزش عالی در آسیای جنوب‌شرقی، موضع آمریکا و دانشگاه‌هایش را به خطر انداخته و انتظار می‌رود این روند در سال‌های آتی هم همچنان وجود داشته باشد. درحالی که نیمی از دانشگاه‌های آمریکا در پذیرش دانشجویان بین‌المللی با کاهش روبه‌رو شده‌اند، فشار مالی زیادی به دانشگاه‌های این کشور وارد شده است. اما پیشرفت دانشگاه‌های آسیای‌شرقی تنها تهدیدی برای آمریکا محسوب نمی‌شود، بلکه کشورهای اروپایی را نیز در معرض خطر قرار داده‌اند، به‌طوری که در رتبه‌بندی‌های جهانی جلوتر از برخی دانشگاه‌های اروپایی قرار دارند.
الگوبرداری دانشگاه‌های هند از چینی‌ها
با وجود بالا‌رفتن تعداد دانشگاه‌های هند در رتبهبندی جهانی 2020 QS دانشگاه‌های برتر آسیا، رتبه آن در مقایسه با سال‌های گذشته افت کرده است. دانشگاه فناوری هند، بمبئی، برترین دانشگاه این کشور محسوب می‌شود که در این رده‌بندی در جایگاه سی‌وچهارم قرار گرفته و نسبت به سال قبل از آن یعنی رده‌بندی سال 2019 یک پله سقوط کرده است. از میان 96 دانشگاه هند، تنها 31 دانشگاه در جمع 250 دانشگاه برتر قرار دارند و 18 دانشگاه دیگر ازجمله دانشگاه‌های فناوری «مَدرَس»، «بنگلور»، «کاراگپور»، «کان‌پور» و دانشگاه دهلی در رده‌بندی 2020 پایگاه QS کاهش رتبه داشته‌اند. همچنین برای اولین‌بار از سال 2012، هیچ‌کدام از دانشگاه‌های هند طبق رده‌بندی جهانی سال 2020 تایمز جزء 300 دانشگاه برتر جهان نبوده‌اند. بسیاری از پایگاه‌های رتبهبندی جهان، کلاس‌های درس دانشگاهی پرجمعیت در هند را عامل اصلی کاهش رتبه دانشگاه‌های این کشور عنوان کرده‌اند. معمولا معیارهایی چون کیفیت سیستم آکادمیک آموزشی، بازدهی تحقیقاتی، ضریب تاثیر تحقیقات، همکاری‌های بین‌المللی، اندازه و جمعیت کلاس درس دانشگاه‌های هند جزء شاخص‌هایی هستند که باعث شده از دیگر رقبای دانشگاهی خود عقب بمانند.
تمرکز بر بهبود رده‌بندی
به گزارش indiatimes، ظرفیت‌سازی مساله مهمی است که با توجه به بالابودن جمعیت دانشجویان در کلاس‌های درس دانشگاهی هند، باید به‌طور جدی مدنظر قرار گیرد. این مشکل بهبود استانداردهای تدریس را در این قبیل کلاس‌های دانشگاهی دشوار می‌کند. اگر هند به دنبال بالا بردن کیفیت نظام آموزش عالی خود در دانشگاه‌هاست، باید ایجاد، گسترش و اعتبارسنجی ارائه‌دهندگان آموزش جدید آنلاین را در دستور کار خود قرار دهد و فشار وارد بر دانشگاه‌های موجود را کاهش دهد. درنهایت، باید برنامه‌های درسی نظامی آموزش عالی را بازنگری کرد و به‌منظور طراحی آنها با صنعت ارتباط خوبی برقرار کرد. نتایج شاخص‌های پایگاه QS که براساس ارزیابی نظرات 44هزار کارفرما صورت گرفته، نشان می‌دهد از 96 دانشگاه شرکت‌کننده در این رده‌بندی، 50 دانشگاه نمرات پایینی را دریافت کرده‌اند.
کارفرمایان تاکید می‌کنند وضعیت فارغ‌التحصیلان هندی به‌گونه‌ای است که قابلیت استخدام شدن ندارند. بنابراین، کارشناسان بر این باورند که موسسات آموزشی و دانشگاه‌های خصوصی بخش حیاتی از هر راه‌حلی برای چالش‌های ایجادشده در آموزش عالی به شمار می‌روند. این درحالی است که بیشتر دانشگاه‌های هند که با این روند نزولی مبارزه می‌کنند، جزء دانشگاه‌های خصوصی این کشور هستند. از هفت دانشگاه خصوصی حاضر در رده‌بندی دانشگاه‌های آسیایی، 6 دانشگاه یا در جایگاه قبلی خود باقی مانده یا سیر نزولی داشته‌اند. حمایت و آزادی عمل این مراکز در حفظ ضریب تاثیر آنها حیاتی است.
رقبای آسیای جنوب‌شرقی
سیستم آموزش عالی در هر کشور منحصربه‌فرد بوده و خاص همان کشور است و براساس سیاست‌هایی که به کار گرفته می‌شوند، برای آن برنامه‌ریزی صورت می‌گیرد. با وجود این، دانشگاه‌های هند برای بهبود کیفیت سیستم آموزش عالی و ارتقای خود در رده‌بندی‌های جهانی، رقبای حوزه آسیای شرقی را الگو قرار داده و سعی می‌کنند پیشرفت‌های آنها را در سیستم نظام آموزشی، سرلوحه خود قرار دهند. به طور کلی، یادگیری از پیشرفت‌های دیگر کشورها، تجربه رایگانی است که می‌تواند در اختیار دیگران قرار گیرد و استفاده بهینه از آنها، جهش رشدی را به دنبال خواهد داشت. نمونه‌ای از آن، دانشگاه‌های سنگاپور هستند.
کارشناسان امر آموزش بر این باورند که دانشگاه‌های این کشور با ادامه افزایش سرمایه‌گذاری در حوزه‌های تحقیقاتی و به دنبال آن، با به خدمت گرفتن استادان و محققانی در کلاس جهانی به‌ویژه از دانشگاه‌های آمریکا، رتبه خود را در رده‌بندی پایگاه‌های مطرح دنیا ارتقا داده‌اند. از آنجا که سنگاپور هم در برهه‌هایی با همان مشکلات مشابه دانشگاه‌های هند روبه‌رو بود، دانشگاه‌های هند هم با استفاده از نسخه پیچیده‌شده برای سنگاپور می‌توانند قوای سیستم آموزشی عالی خود را تقویت کرده و آن را نسبت به گذشته و حال بهبود بخشند و امیدوار باشند در آینده‌ای نزدیک بتوانند رتبه‌های بهتری را در میان دانشگاه‌های جهان از آن خود کنند.
دانشگاه‌های هند برای حل مشکل سیستم آموزشی عالی خود، از راهکارهای به کار رفته در سیستم آموش عالی چین استفاده می‌کنند. چینی‌ها در بهبود عملکرد نظامی آموزشی خود از عملکردهای عمومی خود استفاده می‌کنند. یکی از موضوعات موفقیت چینی‌ها، دنبال کردن پروژه‌های 211 و 985 است. این پروژه‌ها باعث شده دولت مرکزی چین، سرمایه‌های خود را به حدود 150 دانشگاه قدرتمند کشور سوق دهد تا هم کیفیت آموزش و هم ضریب تاثیر تحقیقات و پژوهش را بهبود بخشد. «211» یکی از پروژه‌هایی است که چینی‌ها در سال 1995 در دانشگاه‌ها و کالج‌های مهم ملی خود اجرایی کردند. آنها این پروژه را به‌منظور ارتقا و بهبود استانداردهای تحقیقاتی دانشگاه‌های سطح بالا و به دنبال آن، توسعه راهکارهایی برای پیشبرد موضوعات اجتماعی و اقتصادی در دستور کار خود قرار داده‌اند. چینی‌ها با این پروژه توانسته‌اند استانداردهای علمی، فنی و منابع انسانی خود را ارتقا دهند که نتیجه آن پیشرفت در سیستم آموزش عالی کشور بوده است. این پروژه با شعار «مدیریت 100 دانشگاه برای قرن 21» آغاز به کار کرد. پروژه دیگری که چین برای ارتقای نظام آموزشی انجام داده، «985» است که در سال 1998 مطرح شد تا از این طریق، با تاسیس دانشگاه‌هایی در سطح کلاس جهانی، رشد و توسعه سیستم آموزش عالی این کشور صورت گیرد. در این پروژه، دولت‌های ملی و محلی با سرمایه‌گذاری‌های کلان نسبت به راه‌اندازی و تاسیس دانشگاه‌هایی به‌عنوان مراکز تحقیقاتی و با هدف بهبود تجهیزات، برگزاری کنفرانس‌های بین‌المللی، جذب اعضای هیات‌علمی معروف و معتبر دنیا و دیدار با محققان اقدام کردند.
عملکرد امیدبخش این اقدامات خلاقانه که بیش از 15 سال تداوم داشته، به نوعی شبیه‌سازی شده پروژه 5-100 روسیه است. این پروژه، برمبنای هدایت سرمایه‌های قابل‌توجه به سمت دانشگاه‌های کلیدی و تاثیرگذار کشور شکل گرفته است. تلاش برای همکاری و مشارکت‌های بین‌المللی در زمینه تحقیق و پژوهش، جذب دانشجویان بین‌المللی از طریق ارائه امتیازهایی در ویزا و نیز تمرکز روی آموزش‌های فراملی ازجمله اقداماتی است که برای ارتقای دانشگاه‌های هند باید در دستور کار دولت این کشور قرار گیرد.
* مترجم: ندا اظهری
مطالب پیشنهادی
