به گزارش «فرهیختگان آنلاین»، حوالی مهرماه بود که گروه ویژه اقدام مالی موسوم به FATF در آخرین نشست خود در پاریس، برای ششمین‌بار تا ۲۰ فوریه ۲۰۲۰ -اول اسفندماه ۱۳۹۸- به ایران فرصت داد با تصویب قوانین مربوط به کنوانسیون‌های تامین مالی تروریسم و پالرمو عملا به FATF ملحق شود و از قرار گرفتن در فهرست سیاه اقدامات متقابل در امان بماند. طبق بیانیه «گروه ویژه اقدام مالی» اگر ایران تا فوریه ۲۰۲۰ یعنی بهمن‌ماه امسال، این دو قانون را تصویب نکند، FATF  به‌طور کامل، تعلیق ایران از اقدامات متقابل را منتفی خواهد کرد. از این‌رو با نزدیک‌شدن به موعد تعیین‌شده، بحث‌ونظر درباره این لوایح و تبعات تصویب‌شدن یا نشدن آنها، بار دیگر به برجسته‌ترین مجادلات روز رسانه‌های داخلی تبدیل شده است. در این میان البته زمزمه‌هایی نیز مبنی‌بر در دستورکار قرار گرفتن لوایح مرتبط با گروه ویژه اقدام مالی در مجمع تشخیص مصلحت نظام به گوش می‌رسد. 

برای روشن‌تر شدن آخرین وضعیت FATF در مجمع تشخیص با آیت‌الله محسن مجتهدشبستری، عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام و نماینده مردم آذربایجان‌شرقی در پنجمین دوره مجلس خبرگان رهبری به گفت‌وگو نشستیم.

مجتهدشبستری ضمن تایید ادامه بررسی لوایح تصریح می‌کند پیوستن یا نپیوستن به لوایح FATF به هر ترتیب محاسن و مضراتی برای کشور به‌دنبال دارد که سبک و سنگین کردن میان آنها و اتخاذ تصمیم نهایی دراین‌باره با مجمع تشخیص است. او البته شخصا در جرگه منتقدان FATF جای دارد و معتقد است با پیوستن به آن اساسا امکان دور زدن تحریم‌ها به‌ویژه تحریم نفتی سلب می‌شود. مجتهدشبستری پیوستن به FATF را نوعی خودتحریمی می‌داند و تصریح می‌کند: «همان‌طور که آقای ظریف اعتراف کرده با FATF الزاما مشکلات اقتصادی کشور حل نخواهد شد.» متن این گفت‌وگو را در ادامه از نظر می‌گذرانید.

زمزمه‌های طرح مجدد FATF در مجمع تشخیص مصلحت نظام چقدر جدی است و آخرین وضعیت لوایح مرتبط با گروه ویژه اقدام مالی اکنون چگونه است؟

لوایح الان در کمیسیون‌های تخصصی مجمع مطرح هستند. بعد از اتمام بررسی‌های کارشناسی نیز در جلسه علنی مطرح خواهند شد.

علت طرح جدید لوایح در مجمع چیست؟ گویا اعضا به اتفاق این موضوع را مسکوت گذاشته بودند.

خیر، مسکوت نمانده بود، یک نفر گفته بود لوایح مسکوت و از دستور خارج شده است. اینچنین نبود. تصمیم بر این بود که بررسی بیشتری صورت گیرد. در حقیقت سوالات 11گانه‌ای از دولت مطرح شده بود که دولت هم به آنها پاسخ گفته است. بر این اساس هم‌اکنون جواب‌های دولت بررسی می‌شود و دوباره تصمیم‌گیری خواهد شد که لوایح تصویب شود یا نظر منتقدان آن به تایید برسد.

الان مشخصا کدام لایحه‌ها در دستورکار است؟

هم پالرمو و هم CFT در دستورکار هستند.

خود شما جمع‌بندی خاصی در این مورد دارید؟

قبلا نظرات خود را دراین‌باره اعلام کرده‌ام و اکنون نیز با توجه به پاسخ‌های دولت باید بررسی مجددی صورت دهم.

با توجه به اینکه دوباره فضا احیاشده، به‌نظر می‌رسد لازم است استدلال‌های دو طرف دوباره مطرح شود.

به هر ترتیب با توجه به پاسخ‌های دولت، دوباره در کمیسیون‌ها جمع‌بندی خواهیم کرد و ان‌شاءالله نتایج ظرف یک‌ماه آینده مشخص و اعلام خواهد شد.

در فضای روانی شکل‌گرفته بعضا مطرح می‌شود عدم تصویب  FATF  منجر به تحریم همه ملت ایران می‌شود و درواقع دیگر تحریم افراد و اشخاص موضوعیت ندارد بلکه ملیت ایرانی هدف قرار می‌گیرد. این موضع چقدر منطبق با واقعیت است؟

خیر، چنین چیزی نیست. تحریم اصلی، تحریم‌های مالی، بانکی نفتی و... است که همین الان هم وجود دارد. آنها تعدادی از شخصیت‌ها و مسئولان کشور را تحریم کردند. چه نتیجه‌ای به دست آوردند که بخواهند افراد عادی را تحریم کنند؟ تحریم شخصیت‌ها که شاید حساب‌های خارجی داشته باشند ممکن است تاثیری داشته باشد ولی این موضوع درباره شهروندان عادی که حسابی در بانک‌های خارج ندارند، معنایی ندارد. تحریم همه مردم اساسا مفهومی ندارد.

این شائبه را که نپیوستن به FATF باعث افزایش تحریم‌ها یا خودتحریمی می‌شود، چطور ارزیابی می‌کنید؟

این قابل بررسی است که آیا مضرات پیوستن به لوایح مذکور بیشتر است یا منافع آن. به هر ترتیب هم برای ملحق‌شدن به کنوانسیون‌های بین‌المللی مضراتی مترتب است و هم برای نپیوستن به آنها. باید همه را با هم دید و جمع‌بندی کرد و درنهایت به نتیجه رسید.به هر حال این یک واقعیت است که با الحاق به کنوانسیون‌های ذیل FATF راه دور زدن تحریم‌ها بسته می‌شود. یعنی اگر ملحق شویم احتمال این وجود دارد راه دور زدن تحریم‌ها در فروش نفت بسته شود. با پیوستن به CFT و پالرمو دور زدن تحریم‌ها ممکن نخواهد بود، چراکه اعضا از وضعیت یکدیگر مطلع خواهند شد و دست‌اندرکاران کنوانسیون  و شورایی که آنجا هست می‌توانند از اسرار ما باخبر شوند و نتیجه این می‌شود که دور زدن‌ها مشکل می‌شود.

پیوستن به FATF می‌تواند مبادلات مالی و بانکی کشور را قدری نسبت به امروز روان‌تر کند؛ حامیان FATF معتقدند پیوستن به این لوایح در شرایط تحریم فضای تنفسی را برای ما ایجاد می‌کند و قدری تسهیل در این زمینه اتفاق می‌افتد.

خیلی بعید است. اقتصاد ایران اکنون تحریم است و به این واسطه عملیات بانکی و تبادل ارز با مشکل مواجه شده. پیوستن به FATF نیز گشایشی در این زمینه به‌دنبال نخواهد داشت و الزاما مشکلی را حل نمی‌کند. آقای ظریف دراین‌باره اعتراف کردند و گفتند قول نمی‌دهیم مشکلات حل شود ولی ممکن است بر روابط بین‌المللی ما اثر منفی داشته باشد.

در حال حاضر مشخص است که CFT و پالرمو چه زمانی قرار است به صحن علنی مجمع بیاید و مورد بحث و بررسی قرار گیرد؟

هر وقت بررسی‌ها در کمیسیون تمام شود، این اتفاق خواهد افتاد و در یکی، دو هفته آینده شاهد آن خواهیم بود.