به گزارش «فرهیختگان آنلاین»، آخرین روزهای سرد اسفندماه سال 1337 بود که کارخانه آزمایش در اداره ثبت شرکت‌های شهر تهران به ثبت رسید. تولیدات این برند که در حوزه لوازم خانگی بود پس از پیروزی انقلاب اسلامی نیز تا سه دهه مورد استقبال ایرانیان بود. شرکت آزمایش پس از پیروزی انقلاب اسلامی، مشمول بند «ج» قانون حفاظت و توسعه صنایع ایران و تحت پوشش سازمان صنایع ملی ایران قرار گرفت و سپس براساس رای صادره از سوی هیات پنج نفره موضوع ماده ۲ متمم قانون مزبور، مشمول بند ب قانون حفاظت و توسعه صنایع ایران شناخته شده و به تملک دولت درآمد، در سال ۱۳۷۵ جزء شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران قرار گرفت و از سال ۱۳۸۱ به سازمان صندوق بازنشستگی کشوری واگذار شد.

در مهرماه سال ۱۳۸۳ سهام مدیریتی صندوق بازنشستگی کشوری به شرکت «گسترش صنایع پیام» منتقل شد. در اولین سال‌های واگذاری شرکت آزمایش، انگار همه چیز خوب پیش می‌رفت؛ تا جایی که در خردادماه 1384 سرمایه‌گذار علاوه‌بر واحد تهران، واحد مرودشت را نیز در استان فارس افتتاح کرد. براساس اطلاعاتی که در صورت مالی شرکت آمده، در سال 1387 فقط در واحد مرودشت ظرفیت تولید سالانه بیش از یک میلیون دستگاه لوازم خانگی وجود داشت و بیش از 500 نفر نیز به‌طور مستقیم و غیرمستقیم فقط در واحد مرودشت مشغول به فعالیت بودند. مشکلات آزمایش از سال 1388 به بعد کم‌کم آشکار شد و اوج آن در سال 1391 بود که موجب اعتراضات کارگران این واحد تولیدی شد. این مشکلات ادامه داشت تا اینکه دی‌ماه 1395 بود که مدیرکل دفتر صنایع فلزی و لوازم خانگی وزارت صنعت، معدن و تجارت درباره وضعیت کارخانه آزمایش گفت: «کارخانه آزمایش در تهران تعطیل و ماشین‌آلات آن به کارخانه آزمایش مرودشت منتقل شده است.»

به گفته وی ماشین‌آلات این کارخانه‌ها به روز نیست و باید جایگزین کردن ماشین‌آلات دارای تکنولوژی و به روز در دستور کار قرار گیرد تا واحدها تغییر کنند و شرایط رقابت‌پذیری فراهم شود. بعد از تعطیلی واحد تهران، امیدها به کارخانه مرودشت بود که انحلال این شرکت نیز  در سال 1397 رخ داد. همچنین پیگیری‌ها نشان می‌دهد حتی برند شرکت نیز به شرکتی به نام «آریا جم» منتقل شده است و از آن کارخانه آزمایش دیگر نامی به جا نمانده است. اما پس از انحلال این شرکت، خبرهایی ازجمله از زبان فرماندار مرودشت در رسانه‌های کشور نقل شد که مدعی بود کارخانه آزمایش با مدیریت جدید و صنایع جدید در سال 1398 راه‌اندازی خواهد شد. حالا 10 ماه از وعده فرماندار می‌گذرد و تنها خبر موثق این است که مالکان آزمایش زمین‌های این شرکت را به مزایده گذاشته‌اند. از قیمت پایین زمین‌های کارخانه که موضوعی فرعی است، بگذریم می‌ماند اینکه چرا وعده فرماندار مرودشت محقق نشد.

وی در گفت‌وگو با «فرهیختگان» می‌گوید همه تلاش‌های خود را برای راه‌اندازی این واحد انجام داده و حتی سه سرمایه‌گذار را به آنجا برده است اما از «تهران» اجازه راه‌اندازی را نداده‌اند. اینکه چرا از تهران مانع راه‌اندازی شرکت شده و یا مجوز راه‌اندازی صنایع جدید در این واحدی تولیدی را نداده‌اند، موضوعی است که ظاهرا مدیران قضایی کشور باید به آن رسیدگی کنند.

 خواب ابدی تولید یک میلیون دستگاه لوازم خانگی

براساس اطلاعات صورت مالی سال 1385 شرکت آزمایش، فقط واحد مرودشت در خردادماه سال 1385 ظرفیت تولید سالانه یک میلیون و پنج هزار دستگاه انواع لوازم خانگی را داشته که شامل 243 هزار دستگاه یخچال خانگی، 51 هزار دستگاه فریزر خانگی، 95هزار دستگاه ماشین لباسشویی، 46هزار دستگاه انواع یخچال فریزر، 30 هزار دستگاه فریزر و یخچال فریزر لیبهر، 80 هزار دستگاه پمپ تخلیه لباسشویی و 460هزار دستگاه پمپ کولر بوده است. گرچه اطلاعاتی از تعداد دقیق کارمندان شرکت آزمایش مرودشت در زمان تاسیس کارخانه نیست، اما طبق آمارهای صورت مالی شرکت، در سال 1387 به‌طور مستقیم فقط 456 نفر در شرکت آزمایش مرودشت مشغول به فعالیت بوده‌اند که البته اگر تعداد مشاغل غیرمستقیم را نیز به این تعداد اضافه کنیم، قطعا سرنوشت اشتغال بیش از 500 نفر به‌طور مستقیم و غیرمستقیم به این شرکت وابسته بوده است.

  107 میلیارد تومان بدهی بانکی

طبق اطلاعاتی که در صورت مالی شرکت آزمایش درج شده، آخرین حجم تسهیلات مالی دریافتی این شرکت تا پایان شهریورماه سال 97 حدود 107میلیارد و 762 میلیون تومان بوده که تمامی این تسهیلات سررسید گذشته هستند. از 107 میلیارد تومان بدهی بانکی، حدود 71 میلیارد و 704میلیون تومان آن مربوط به بانک ملت، 27 میلیارد و 553 میلیون تومان آن مربوط به بانک رفاه و دو هزار و 418 میلیارد تومان نیز مربوط به بانک اقتصاد نوین بوده است. البته در سال جاری از آخرین حجم بدهی بانکی این مجموعه اطلاعاتی در دست نیست.

 جلوی فروش کارخانه را می‌گیریم

همان‌طور که گفته شد اخیرا مدیران کارخانه آزمایش چندین آگهی مزایده برای فروش زمین‌های کارخانه، سالن‌های تولیدی و عرصه و اعیان کارخانه در سامانه کدال سازمان بورس و همچنین روزنامه‌های کثیرالانتشار منتشر کرده‌اند. براساس این آگهی‌ها، زمین‌های به مزایده گذاشته شده شامل یک قطعه زمین به وسعت 36 هزار و 590 مترمربع، قطعه دوم به وسعت 229هزار و پنج مترمربع و سالن‌های تولیدی نیز به وسعت  109 هزار و 464 مترمربع است. طبق اطلاعاتی که در آگهی‌های کارخانه آزمایش درج شده، قطعه اولی به قیمت 12 میلیارد و 800 میلیون تومان، قطعه دومی به قیمت 57میلیارد و 250 میلیون تومان و سالن‌های تولیدی و انبارها نیز در مجموع 92 میلیارد و 850 میلیون تومان قیمت‌گذاری شده‌اند.به عبارتی دیگر قطعه اولی هر متر به قیمت 350هزار تومان، قطعه دومی هر مترمربع به قیمت 249 هزار تومان و سالن‌های تولیدی هم هر مترمربع به قیمت 847 هزار تومان قیمت‌گذاری شده است. به عبارتی دیگر کارخانه آزمایش در مجموع 375 هزار و 241مترمربع عرصه و عیان را حدودا  به قیمت 163میلیارد تومان به مزایده گذاشته که قیمت هرمترمربع  به‌طور میانگین حدود 434 هزار تومان خواهد بود.

در نگاه اول به نظر می‌رسد قیمت‌گذاری به شیوه‌ای بوده که انگار سرمایه‌گذاران قصد دارند خیلی زود از شر این واحد تولیدی راحت شوند. در این زمینه خبرنگار «فرهیختگان» در تماس با یکی از فعالان بخش مسکن مرودشت درباره قیمت ملک در محدوده کارخانه آزمایش از وی سوال کرده که وی قیمت ملک و زمین در این محدوده را به‌طور میانگین بین 600 تا 800هزار تومان اظهار کرده است، گزاره‌ای که ارزان فروشی آزمایش را تایید می‌کند. با این حال پیگیری از مدیران آزمایش در این خصوص نتیجه‌ای در بر نداشته و فرماندار شهرستان مرودشت هم می‌گوید از حوزه قضایی درخواست کرده تا جلوی این مزایده را بگیرند.

   فرماندار مرودشت: از تهران اجازه راه‌اندازی ندادند

25اسفندماه سال 1397 بود که خبرگزاری دولتی ایرنا به نقل از رهام پیکری، فرماندار شهرستان مرودشت نوشت: «با توجه به تهاتر صورت‌گرفته و پرداخت بدهی‌های کارخانه آزمایش، این واحد صنعتی مستقر در این شهرستان در سال 98 فعال خواهد شد.»

فرماندار مرودشت در ادامه می‌گوید: «این کارخانه در سال آینده با اشتغالزایی برای دو هزار نفر فعال خواهد شد.» پس از این اظهارات برای چند ماه تقریبا هیچ خبری از کارخانه آزمایش منتشر نشده و این بار در 18 مهرماه 1398 است که فرماندار مرودشت بار دیگر در جلسه شورای اداری استان که با حضور معاون پارلمانی و امور مجلس ریاست‌جمهوری برگزار شده بود، بدون اشاره به وعده داده شده برای راه‌اندازی مجدد کارخانه آزمایش می‌گوید: «تمامی زیرساخت‌های کارخانه آزمایش از بین رفته است و مطالبات پنج میلیارد تومانی 76 نفر از کارگران این کارخانه هنوز مغفول مانده است.»

در همین خصوص «فرهیختگان» در مصاحبه با رهام پیکری، فرماندار شهرستان مرودشت آخرین وضعیت کارخانه آزمایش را از وی جویا شده است. پیکری به «فرهیختگان» می‌گوید: «بنده حدود 22 ماه است که فرماندار مرودشت هستم. از همان ابتدا برنامه‌ای برای راه‌اندازی مجدد واحدهای تولیدی غیرفعال طراحی و بر همین اساس به‌طور ویژه وضعیت کارخانه آزمایش را رصد می‌کردیم. درنهایت سه سرمایه‌گذار را به مرودشت آوردیم و آنان وضعیت ملک کارخانه را از نزدیک بازدید کردند. یکی از این سرمایه‌گذاران در حوزه تولید ماشین‌آلات کشاورزی(کمباین) قصد سرمایه‌گذاری داشت، دومی در حوزه لوازم خانگی و سومی نیز در حوزه خودروسازی تمایل به سرمایه‌گذاری داشت، اما همه سرمایه‌گذاران وقتی مخالفت آقایان مالک را دیدند، از مجموعه رفتند.»

  فرماندار مرودشت در مورد عدم تحقق وعده وی برای راه‌اندازی مجدد کارخانه آزمایش در سال 1398 می‌گوید: «بله همین الان هم می‌گویم اگر از تهران بخواهند، مشکل کارخانه آزمایش مرودشت حل می‌شود. اینها شرکت را نابود کرده‌اند، سرمایه‌گذار که می‌آوریم اینها اجازه نمی‌دهند کارخانه دوباره راه‌اندازی شود. اینها در تاریخ 9 خردادماه 1397 کارخانه را از طریق ثبت شرکت‌ها منحل کرده و یک فردی به نام «ش» را به مدیریت مجموعه تصویه انتخاب کردند. مقرر شد این فرد هم پیگیر پرداخت مطالبات کارگران باشد و هم به تعیین وضعیت مجموعه آزمایش بپردازد. مدیران تصویه وقتی از اراده ما برای راه‌اندازی کارخانه مطلع شدند، گفتند قصد داریم کارخانه را دوباره راه‌اندازی کنیم و حتی کاتالوگ‌های تولید محصولات در آینده را هم به جلسه آورده بودند ولی چون بنده از مجموعه بازدید داشتم، مطمئن بودم که این اتفاق نمی‌افتد، چراکه تمام وسایلی که در درون مجموعه بود را به مزایده و فروش گذاشته بودند و عملا اسکلتی از اعیان باقی نمانده بود. در تاریخ 15 آبان‌ماه سال جاری در کارگروه رفع موانع تولید که در استانداری برگزار شد، سه نفر از مدیران کارخانه آزمایش هم در آن جلسه حضور داشتند بازهم گفتند تا یک ماه آینده (15 تا 20 آذرماه 98) وضعیت آزمایش را تعیین‌تکلیف کرده و برای جایگزینی صنایع جدید آن را آماده خواهند کرد. اما حالا بعد از گذشت یک ماه از وعده راه‌اندازی و تعیین‌تکلیف، ما با آگهی‌های مزایده روبه‌رو شدیم که با خلف وعده مالکان، مجبور شدیم از مقامات قضایی درخواست کنیم جلوی این مزایده را بگیرند. این مجموعه عرصه، اعیان و انبار خوبی برای سرمایه‌گذاری دارد و می‌توان برای صنایع جایگزین استفاده کرد اما برداشت بنده این است که مدیران آزمایش در تهران تمایلی برای راه‌اندازی این مجموعه و صنایع جدید را ندارند.»

* نویسنده: مهدی عبداللهی، روزنامه نگار