به گزارش «فرهیختگان آنلاین»، بیش از 30 سال از سالروز صدور فرمان تشکیل بسیج دانشجویی و طلاب می‌گذرد. امام خمینی(ره) دوم آذرماه سال 67 و اندک زمانی پس از پایان جنگ تحمیلی هشت ساله ایران با رژیم بعث عراق در پیامی با معرفی بسیج به‌عنوان شجره‌ای طیبه و درخت تناور و پرثمری که شکوفه‌های آن بوی بهار وصل و طراوت یقین و حدیث عشق می‌دهد، فرمودند: «امروز یکی از ضروری‌ترین تشکل‌ها، بسیج دانشجو و طلبه است. طلاب علوم دینی و دانشجویان دانشگاه‌ها باید با تمام توان خود در مراکزشان از انقلاب و اسلام دفاع کنند و فرزندان بسیجی‌ام در این دو مرکز، پاسدار اصول تغییرناپذیر «نه شرقی و نه غربی» باشند.»

  سه سال پس از این دستور بنیانگذار انقلاب اسلامی ایران، مجلس شورای اسلامی آذرماه سال 70 قانون تشکیل، تقویت و توسعه بسیج دانشجویی را تصویب کرد که به موجب آن سالروز صدور پیام، روز بسیج دانشجویی نام گرفت. امروز در اکثر دانشگاه‌های کشور، دفاتر این تشکل دانشجویی فعال و دانشجویان عضو آن، مشغول فعالیت در حوزه‌های مختلف علمی، فرهنگی، اجتماعی و سیاسی هستند. البته ساختارها و عناوین تشکیلات بسیج دانشجویی هم مانند ماموریت‌های آن متفاوت با دیگر رده‌های بسیج در اقشار مختلف است. برای مثال انتخاب فرمانده که در بسیج دانشجویی با عنوان مسئول معرفی می‌شود با نظرسنجی از اعضای فعال و درنهایت نظر فرمانده رده بالاتر یعنی مسئول ناحیه بسیج تعیین خواهد شد. نواحی بسیج دانشجویی درواقع تقسیم‌بندی استانی این مجموعه هستند و در هر استان، شورای تبیین مواضع بسیج دانشجویی از مسئولان بسیج دانشگاه بزرگ تشکیل می‌شود. «فرهیختگان» به مناسبت این ایام به بررسی و معرفی چند بخش فعال و تاثیرگذار این مجموعه دانشجویی می‌پردازد.

قرارگاه شهید باقری؛ محل آموزش‌های تشکیلاتی

سازمان بسیج دانشجویی کشور ماموریت تربیتی خود را در جهت تربیت نیروهای تراز انقلاب اسلامی در قرارگاه شهید باقری دنبال می‌کند که برنامه‌های آن برمبنای دو محور اصلی «توانمندسازی اعضای بسیج دانشجویی» و «نقش‌آفرینی» یعنی اثرگذاری بیرونی این مجموعه پایه‌ریزی شده است. این قرارگاه که از قسمت‌های مختلفی تشکیل شده و یکی از فعال‌ترین بخش‌های بسیج دانشجویی بوده، اخیرا اقدام به تشکیل هسته‌هایی مانند هسته «علمی» برپایه علوم انسانی، علوم پایه و علوم فنی، هسته «گفتمان‌سازی»، هسته «مطالبه‌گری» و هسته «اقدام» کرده است. دوره علمی توانا، دوره علمی شتاب و چهارمین دوره مدرسه علوم انسانی صدرا، ازجمله برنامه‌های اخیر این قرارگاه در حوزه یادشده بوده است.

یکی دیگر از قسمت‌های قرارگاه که اکثر فعالان دانشجویی با آن آشنایی دارند، کالک است. سامانه کالک ویژه پاسخگویی به سوالات و تامین نیازهای تشکیلاتی و محتوایی دانشجویان است که آذرماه 93 راه‌اندازی شد و رفته‌رفته تا امروز تبدیل به گنجینه‌ای ارزشمند از تجربیات فعالان دانشجویی شده که فعالیت‌های تشکیلاتی را برای دانشجویان تازه‌وارد تا حدی تسهیل می‌کند. سایت این سامانه که با آدرس kalk.ir در اختیار دانشجویان تشکیلاتی قرار دارد، از بخش‌های کالک عملیاتی، تجربیات، پشتیبان، تی‌وی، مدرسه کالک، پرونده ویژه و کالک مسئولیت تشکیل شده است.یکی از محاسن این سامانه، فضای تعاملی آن است که به فعالان دانشجویی اجازه می‌دهد تجربیات خود را در برهه‌های مختلف با دیگران به اشتراک بگذارند. بخش دیگر این سایت که با عنوان بسته‌های پشتیبانی شناخته می‌شود، شامل لیست‌های اساتید و موسسات در زمینه‌های مختلف، لیست‌های مکان‌یابی (موسسات، اردوگاه‌ها، حسینیه‌ها، بازدید‌های علمی و...) بسته‌های چند رسانه‌ای، جزوات، مکتوبات و... است.

براساس اعلام طراح این سامانه فعالیت‌های دانشجویی در سایت کالک شامل۱۲ سرویس مختلف ازجمله اردویی، شهدا و دفاع مقدس، رشد و کادرسازی، مسائل تشکیلاتی، نقش‌آفرینی تخصصی، نقش‌آفرینی حاکمیتی، جهان اسلام و مستضعفان، رسانه و هنر، آزاداندیشی، جهادی، هیات، جذب و ورودی‌های جدید است. مدرسه کالک یکی دیگر از قسمت‌های این سامانه است که در راستای غنای تشکیلات بسیج دانشجویی اقدام به ارائه یک مجموعه کامل از کارگاه‌ها و دوره‌های آموزشی کرده و جزء اصلی‌ترین نیاز‌های امروز بسیج دانشجویی است. اساتید این دوره‌ها غالبا نیرو‌های فارغ‌التحصیل خود بسیج دانشجویی هستند.واحد مطالعات قرارگاه شهید باقری نیز به‌منظور پشتیبانی محتوایی و فکری دانشجویان سراسر کشور مشغول فعالیت است. این واحد با تمرکز بر فعالیت‌های محتوایی- مطالعاتی و نیاز‌سنجی از فضای دانشجویی به تولید جزوات در سه سطح نگرش‌سازی، ‌انگیزشی و تشکیلاتی اقدام کرده است و تا به حال توانسته بیش از 70 عنوان جزوه در موضوعات مختلف منتشر کند.یکی دیگر از واحدهای این قرارگاه «گرا» نام دارد که به بررسی پرونده‌ای موضع‌ها در حوزه جریان‌شناسی و اتفاق‌های سیاسی روز می‌پردازد. گرا به‌منظور انتشار محتوا برای دانشجویان دانشگاه‌های کشور از قالب‌های اینفوگرافیک، پوستر، جزوه و... استفاده می‌کند. هدف این واحد انتقال کوتاه پیام و معطوف کردن توجه دانشجویان به موضوع‌های خاصی است که مورد غفلت واقع شده است.

مرکز فعالیت‌های جهادی دانشجویان ایران

ساختار بسیج دانشجویی در ماه‌های اخیر دستخوش تغییراتی شده؛ برای نمونه معاونت سازندگی به معاونت عملیات جهادی تغییر نام داده است. صادق مفرد که مسئولیت این معاونت را دارد در این خصوص می‌گوید: «سطح دوم برای زمانی است که بسیج دانشجویی می‌خواهد در کل کشور اثرگذار باشد و نقش‌آفرینی کند. در این حوزه سه معاونت در سازمان فعالیت می‌کنند؛ یکی از آنها معاونت پژوهشی و فناوری سازمان است که عموما مخاطب آن دانشجویان تحصیلات تکمیلی است و اقداماتی پژوهشی، علمی و کشف راه‌حل مسائل و مشکلات اصلی کشور را انجام می‌دهد، بعد از آن معاونت گفتمان‌سازی و مطالبه‌گری است که مسائل احصاشده توسط دانشجویان را با گفتمان‌سازی و پیگیری از مسئولان مربوطه دنبال می‌کند و درنهایت معاونت عملیات جهادی در اقدامی جهادی پاسخ برخی مسائل و مشکلات مردم را در میدان عمل و با پای کار آوردن مردم انجام می‌دهد.»  او ادامه می‌دهد: «با رویکرد حل مساله‌ که از این به بعد به‌طور جدی‌تر در گروه‌های جهادی دنبال می‌شود به صورت ریشه‌ای با مسائل و مشکلات کشور مبارزه خواهیم کرد.»  یکی از محورهای اصلی فعالیت‌های بسیج دانشجویی بدون‌شک به عملیات‌ها و اردوهای جهادی این مجموعه برمی‌گردد.

درواقع می‌توان گفت همه اردوهای جهادی دانشجویی زیرنظر این معاونت ساماندهی و حمایت می‌شوند. در تابستانی که گذشت، 27 هزار نفر از دانشجویان جهادگر در قالب ۹۰۰ گروه جهادی دانشجویی به مناطق اعزام شدند.  یکی دیگر از محورهای فعالیت‌های جهادی سازمان بسیج دانشجویی به یک جمعیت دانشجویی مربوط می‌شود؛ جمعیت دانشجویی امام حسن مجتبی(ع) شبکه‌ای منسجم و پویا از گروه‌های جهادی و دانشجویی است که با هدف نقش‌آفرینی و فعالیت مستمر اثرگذار و الهام‌بخش در حاشیه کلانشهرها با محوریت رفع آسیب‌های اجتماعی و امداد‌رسانی به آسیب‌دیدگان بلایای طبیعی سال ۱۳۹۵ بنیانگذاری شد. این جمعیت به‌عنوان مجموعه‌ای غیرانتفاعی و مستقل در تلاش است از طریق شبکه‌سازی گروه‌های جهادی و دانشجویی و افراد متخصص جهت اجرای فعالیت‌های مستمر در حاشیه کلانشهرها در حوزه رفع آسیب‌های اجتماعی و با جذب، سازماندهی و جهت‌دهی مشارکت‌های مردمی و خیرین گامی در راستای حمایت از اقشار آسیب‌دیده و در معرض آسیب بردارد.  یکی دیگر از فعالیت‌های مثبت بسیج دانشجویی در عرصه جهادی را می‌توان راه‌اندازی یک شبکه مردمی در حمایت از تولیدات روستایی عنوان کرد که از بهمن‌ماه سال گذشته با عنوان «روستا کالا» و به همت فعالان جهادی تشکیل شد. فعالان جهادی با راه‌اندازی این شبکه تلاش دارند به اقتصاد روستاها با عرضه محصولات و تولیدات روستایی کمک کنند. لازم به ذکر است که شعبه مرکزی این شبکه مردمی در مجتمع دانشجویی 13 آبان، جنب متروی طالقانی قرار گرفته است.

قرارگاه شهید احمدی‌روشن به دنبال احیای مطالبه‌گری دانشجویی

از سال 93 قرارگاه جدیدی در معاونت علمی سازمان بسیج دانشجویی با عنوان قرارگاه شهید احمدی‌روشن تشکیل شد تا به‌طور تخصصی‌تر به معضلات و مشکلات استان‌ها و شهرهای مختلف کشور بپردازد و مطالبه‌گری دانشجویی را این‌بار به وسیله پیگیری‌های عمیق و دقیق پیش ببرد. گفتمان‌سازی در جامعه و آگاه‌سازی عمومی به‌عنوان محور‌های اصلی فعالیت‌های قرارگاه شهید احمدی‌روشن  شناخته می‌شود و این قرارگاه در تلاش است با رویکردی علمی و تخصصی و با اولویت قرار دادن اقتصاد، نیاز‌ها و مشکلات موجود در جامعه و کشور را شناسایی و بررسی کند. اعضا و دانشجویان فعال در این قرارگاه هم در سطح کشور و هم در سطح استانی به بررسی معضلات و پس‌ از آن مطالبه‌گری تخصصی از مسئولان می‌پردازند.

دانشجویان بسیجی در این قرارگاه‌ها، معضلات مختلف اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی را به تناسب اولویت‌ها و دغدغه‌های مردم محل تحصیل خود پیگیری می‌کنند.  چندی پیش و همزمان با برگزاری گردهمایی بزرگ دانشجویان انقلابی در راستای حل مسائل کشور که با حضور رئیس قوه قضائیه برگزار شد، مجموعه پنج جلدی کنشگر با محوریت نیاز‌ها و مسائل اساسی کشور به همت این قرارگاه رونمایی شد. به گفته سیدمهدی سیدی، مسئول قرارگاه شهید احمدی‌روشن سازمان بسیج دانشجویی این کتاب‌ها با عنوان کارویژه جریان دانشجویی در ۴۰ سالگی انقلاب، نیاز‌ها و مسائل اساسی کشور با نگاه اقتصادی، شکل ساختاری روابط وظایف قوا و نهاد‌های جمهوری اسلامی، گفتمان مطالبه‌گری تخصصی، مشتمل بر صد بیانیه جریان دانشجویی و روایت داستانی از تاثیرگذارترین تجربیات جریان دانشجویی رونمایی شدند. این کتاب پس از ۳ هزار و ۹۰۰ دقیقه مصاحبه در ۱۲۸ مورد مطالبه‌گری تدوین شده است.

قرارگاه نور و تسهیل سفرهای زیارتی دانشجویی

اگر تاکنون از دانشگاه به مناطق جنگی جنوب یا غرب کشور سفر کرده‌اید، قطعا از خدمات قرارگاه نور سازمان بسیج دانشجویی استفاده کرده و بهره برده‌اید. قرارگاه نور به‌نوعی وظیفه خدمت‌رسانی و پشتیبانی از کاروان‌های دانشجویی راهیان نور را دارد و البته در سال‌های اخیر با افزایش زائران دانشجوی حاضر در پیاده‌روی اربعین، این قرارگاه، خدمات مختلفی از هماهنگی تردد دانشجویان پسر مشمول تا تدارک محل اسکان، وعده‌های غذایی، خدمات پزشکی در نجف اشرف و کربلای معلی و برخی شهرهای مرزی کشور، ویژه کاروان‌های دانشجویی ارائه کرده است. اهمیت اقدامات این قرارگاه، زمانی به چشم می‌آید که بدانید سال گذشته 70 هزار دانشجو از دانشگاه‌های سراسر کشور از بهمن 97 تا فروردین‌ماه سال جاری به اردوهای راهیان نور مناطق عملیاتی جنوب اعزام شدند. البته قرار است فعالیت‌های قرارگاه نور، کمی‌ از سطح ملی‌ فراتر برود. رئیس سازمان بسیج دانشجویی تابستان امسال از راه‌اندازی اردوی راهیان نور بین‌المللی و بازدید از جبهه‌های مقاومت خبر داده است.