به گزارش «فرهیختگان آنلاین»، در کشورهای اروپایی و آمریکا تا سال‌ها پیش درس‌خواندن مختص مردان بود و مدرسه ‌رفتن برای زنان قدغن. حالا در این وانفسا اگر زنی پیدا می‌شد و با پشتکار و همت خود عزم درس‌خواندن و مدرسه رفتن می‌کرد، باید بسیاری از موانع را از خانه گرفته تا مردم گوشه و کنار پشت‌سر می‌گذاشت تا خواندن و نوشتن را بیاموزد. این اوضاع وقتی به مدارج بالاتر و دانشگاهی می‌رسید، وخیم‌تر هم می‌شد و کمتر زنی را می‌شد پیدا کرد که بتواند مدارج عالی را طی کند و وارد دانشگاه شود. انجمن دانشکده‌ها و دانشگاه‌های زنان در سال 1972 تاسیس شد. در آن زمان، تغییرات سریعی در زمینه‌های اقتصادی و اجتماعی در دنیا رخ داد که با توجه به تحولات حقوق شهروندی و جنبش زنان، راه برای ورود خانم‌ها به عرصه‌های مختلف هموارتر شد. چشم‌انداز حضور در دانشگاه و تحصیلات بالاتر فراهم شد و دانشگاه‌هایی که تا آن زمان در سیطره حضور مردان بود، آمادگی خود را برای حضور زنان اعلام کردند و فرصتی طلایی پیش‌روی زنان قرار گرفت تا بتوانند وارد دنیای علم و آموزش شوند. تا اواخر دهه 1970، تعداد ثبت‌نام‌کننده زن در دانشگاه‌ها از مردان هم پیشی گرفت و در حال حاضر، زنان بخش قابل‌توجهی از فارغ‌التحصیلان دانشگاه‌ها را در دنیا به خود اختصاص داده‌اند. نخستین دانشگاه‌های زنان در دنیا در اواسط قرن نوزدهم افتتاح شدند که اجازه تحصیل زنان را در دانشگاه‌ها فراهم کردند. در سال 1962 در آمریکا حدود 230 دانشگاه مخصوص زنان وجود داشت اما در سال 2014، حدود 47 دانشکده مخصوص زنان در آمریکا و کانادا مشغول فعالیت بودند.

محل تحصیل زنان سیاسی

هیلاری کلینتون یکی از سیاستمداران سابق آمریکا و فارغ‌التحصیل دانشکده ولسلی، یکی از دانشکده‌های مخصوص زنان ماساچوست است. علاوه‌بر آن، زنان معروف دنیا شامل «بی‌نظیر بوتو» اولین نخست‌وزیر پاکستان و «پاملا ملوری» فضانورد هم از دانشگاه‌های مخصوص زنان آمریکا فارغ‌التحصیل شده‌اند. «سوزان باک ساتن»، مشاور ارشد ابداعات بین‌المللی در دانشکده Bryn Mawr در پنسیلوانیا می‌گوید: «دانشگاه‌های مخصوص زنان در آمریکا شرایط مساعدی را برای زنان جوان فراهم می‌کنند. این مراکز آموزشی، اعتمادبه‌نفس زنان را برای حضور در جامعه بالا می‌برند. زنانی که از دانشگاه فارغ‌التحصیل می‌شوند، دیگر همان زنان خجالتی و کمروی سابق نیستند که نمی‌توانستند برای احقاق‌حق خود مبارزه کنند؛ دانشگاه آنها را به زنانی قوی و با گام‌هایی استوار تبدیل کرده است که آمادگی دارند در هر شرایطی برای به ‌دست آوردن آنچه می‌خواهند بجنگند.»

کمال احمد، بنیانگذار دانشگاه آسیایی زنان در بنگلادش که در سال 2008 افتتاح شد، می‌گوید: «با آغاز به کار دانشگاه‌های زنان در آمریکا، اتفاقی مهم و تاثیرگذار افتاد. با حضور زنان در دانشگاه‌ها، شرایط برای خلق رهبرانی تاثیرگذار در دنیا رقم خورد. مواجهه آنها با دیگر رهبران زن دنیا و ایجاد فضایی برای بیان ‌نظرات‌شان، تفاوت‌هایی را ایجاد کرد.» به‌رغم تاثیری که زنان تحصیلکرده در دنیا دارند، شماری از دانشکده‌ها و دانشگاه‌های زنان در آمریکا عمرشان به پایان رسید، به‌طوری که طی پنج دهه، تعداد آنها از 230 دانشگاه به 45 مورد رسیده است. در این میان، تعداد دانشگاه‌های زنان در آسیا، آفریقا و خاورمیانه در مقایسه با دیگر نقاط جهان درحال رشد و گسترش است. به‌طور قطع، حضور این دانشگاه‌ها نقشی حیاتی در آموزش زنان به‌عنوان بخش مهمی از جمعیت جهان ایفا می‌کند و می‌تواند زمینه را برای حضور زنان در عرصه‌های مختلف فراهم ‌کند، به‌طوری که حتی قادر خواهند بود یک کشور را رهبری کنند و اقتدار خود را به رخ مردان بکشند.

بسیاری از خانواده‌ها حتی خانواده‌های متمول هم بیش از هر چیز ترجیح می‌دهند بین نفرستادن دختران خود به دانشگاه یا فرستادن آنها به دانشگاه زنان، گزینه دوم را انتخاب کنند. دانشگاه آسیایی زنان (AUW) یکی از دانشگاه‌های مخصوص زنان در دنیاست که با حدود 500 دانشجو از 15 کشور آسیایی و خاورمیانه، شرایط را برای حضور دانشجویان زن در دانشگاه فراهم کرده است. احمد، مدیر ارشد اجرایی بنیاد حمایت از AUW می‌گوید: «در این دانشگاه، زنان شنیده می‌شوند و آنها را به‌عنوان رهبران آینده قبول دارند. این مرکز آموزشی دانشجویان زن را به سمتی سوق می‌دهد که بتوانند جامعه و دنیای پیرامون خود را هم تغییر دهند.» اغلب دانشجویانی که در AUW تحصیل کرده‌اند بر سر این موضوع اتفاق‌نظر دارند که این مرکز، زنان را برای ماموریتی در آینده آماده می‌کند و به اندازه‌ای به آنها اعتمادبه‌نفس و قدرت می‌دهد که در آینده‌ای نزدیک بتوانند به‌عنوان رهبر فعالیت کنند.

در واقع، یکی از مهم‌ترین و کلیدی‌ترین نقش‌هایی که دانشگاه‌های زنان در دنیا برعهده دارند، سرعت بخشیدن به واقعی شدن رویای بسیاری از زنان است تا بتوانند روزی به موقعیت‌های قابل‌توجه در دنیا دست پیدا کنند و بتوانند دنیای ایده‌آلی را از دیدگاه زنان بسازند.  «سوزان مام»، مدیر دانشگاه برشا بر این باور است که ما در دانشگاه‌های زنان برای توانمندسازی‌شان می‌کوشیم. این دانشگاه توسط زنان و برای زنان راه‌اندازی شده است. سه‌چهارم اعضای هیات‌علمی دانشگاه زن هستند.

چالش در آمریکای شمالی و اروپا

با وجود اینکه دانشگاه‌های زنانه در دنیا نقش موثری در خلق رهبرانی تاثیرگذار دارند، «ساتن»، مشاور ارشد ابداعات بین‌المللی در دانشگاه «Bryn Mawr» پنسیلوانیا از سال‌ها قبل به لزوم وجود دانشکده‌ها و دانشگاه‌های مخصوص زنان در آمریکای شمالی و اروپای غربی در دنیای امروز تاکید کرده است. ساتن در دهه 1960 زمانی در این دانشگاه ثبت‌نام کرد که امکان حضور دانشجویان زن در دانشگاه‌هایی چون هاروارد و ییل وجود نداشت و به‌دنبال آن بود که دانشگاه‌های کاملا زنانه در پاسخ به این نیاز شکل بگیرند.

معروف‌ترین دانشکده مخصوص زنان در آمریکا

به جرأت می‌توان گفت معروف‌ترین دانشکده زنانه در آمریکا دانشکده «Seven Sisters» و درواقع نامی است که به کالج‌های هنرهای آزاد اطلاق می‌شود و دانشکده‌ای مختص زنان است. پنج دانشکده از هفت دانشکده کاملا به خانم‌ها اختصاص دارد که به‌صورت یک دانشگاه خصوصی مشغول فعالیت هستند. این دانشکده در آمریکا برای برابرسازی فرصت‌های آموزشی بین زنان و مردان شکل گرفته و در همین راستا، برای تدریس، از میان زنان اعضای هیات‌علمی استخدام کرده است.

بزرگ‌ترین دانشگاه زنان جهان

دانشگاه فناوری و علوم Mody لقب بزرگ‌ترین دانشگاه مخصوص زنان را در دنیا به خود اختصاص داده است. این دانشگاه که در سال 1998 تاسیس شد، در ایالت راجستان هندوستان قرار دارد و علاوه‌بر ایجاد محیطی برای تحصیل دانشجویان زن، فضایی را هم به خوابگاه اختصاص داده تا شرایط مساعدتری برای آن دسته از دانشجویانی فراهم شود که از راه دور راهی دانشگاه شده‌اند.

دانشگاه‌های زنانه در دنیا

دانشگاه‌های زنان در دنیا محیط‌هایی کاملا زنانه هستند. در آمریکا، تمام دانشکده‌های زنانه، موسساتی خصوصی هستند که رشته‌هایی مشترک با دانشگاه‌های دیگر در این مراکز تحصیل می‌شود. در دیگر کشورها نیز رشته حقوق به رشته‌های تدریس‌شده اضافه می‌شود. دانشگاه Mody در راجستان هند بزرگ‌ترین دانشگاه زنان در دنیاست. استرالیا با 6 دانشگاه زنان در سه شهر، بنگلادش با یک دانشگاه، کانادا با سه دانشگاه در دو شهر، چین با هشت دانشگاه، هند با 13 دانشگاه، ایران با دو دانشگاه، ژاپن با 81 دانشگاه، کره جنوبی با 14 دانشگاه، کویت با یک دانشگاه، پاکستان با چهار دانشگاه، عربستان سعودی با یک دانشگاه، سودان با دو دانشگاه، امارات متحده عربی با 9 دانشگاه، انگلیس با 19 دانشگاه، اسکاتلند با یک دانشگاه، آمریکا با 47 دانشگاه و زیمبابوه با یک دانشگاه، جزء کشورهایی هستند که دانشگاه‌هایی مخصوص زنان دارند و خانم‌ها می‌توانند در دانشگاه‌های مختص خودشان به آموختن علم بپردازند و امیدوار باشند روزی می‌توانند به جایگاه واقعی خود در دنیا برسند.

دانشگاه‌های مخصوص زنان در ایران

در ایران دو دانشگاه‌ زنان به نام‌های دانشگاه الزهرا و دانشکده رفاه هستند که به تحصیل زنان اختصاص دارد. حدود یک درصد کل دانشجویان قبول‌شده در کنکور در دانشگاه الزهرا تحصیل می‌کنند. طبق رده‌بندی سال 2019 پایگاه تایمز، این دانشگاه دومین دانشگاه برتر کشور به‌شمار می‌رود که بین رتبه‌های 201 تا 300 قرار گرفته است. طبق رده‌بندی موضوعی جهانی علوم فیزیک، الزهرا هفدهمین دانشگاه برتر ایران بوده و در رده 801 جهان قرار دارد. این دانشگاه همچنین در پایگاه تایمز سال 2020 در رده 601 تا 800 رشته‌های فناوری و مهندسی، در رده‌بندی 2019 دانشگاه Round در علوم فنی در رده 371 و در علوم طبیعی در رده 557 دنیا و در پایگاه تایمز در سال 2019 از نظر ضریب‌تاثیر در رده 201 قرار گرفته است.

*مترجم: ندا اظهری