به گزارش «فرهیختگان آنلاین»، دو سال از تصدی مدیریت شهری بر شهر تهران گذشته است و در این مدت بارها شاهد قفل شدن شهر در هنگام بارش یک برف یا باران ساده در تهران بودهایم.موضوعی که با پشبینیهای لازم میتوان برای آن فکری اساسی انجام داد اما به نظر میرسد مدیران شهری، گرفتگی و ترافیک شدید تهران را با یک بارندگی یا برف ساده چندان اتفاق مهمی نمیدانند. موضوعی که مشخص نیست در هنگام وقوع سیل یا زلزله چه اتفاقاتی در تهران صورت میگیرد و آن هنگام باید چه اقداماتی انجام دهیم. در یک هفته اخیر بارش باران به میزانی در تهران شدید شد که برخی از معابر بسته شده و امکان تردد در آن به صفر رسید. اتفاقی که درنهایت با عذرخواهی شهردار تهران روبهرو شد و اعضای شورای شهر نیز این مساله را موضوعی طبیعی در تمام شهرهای دنیا دانستند.
تهران را همیشه آب میبرد
مردم تهران در شرایطی با پاییز مواجه شدند که مهرماه همچنان هوا تابستانی بود و از کاهش دمای هوا خبری نبود، اما آبانماه با بارشهای شدید شروع شد و اگرچه مدیریت شهری براساس هشدارهای هواشناسی از آن اطلاع داشت اما بازهم غافلگیر شد و تهران چهره دیگری از خود را به شهروندانش نشان داد.ظهر جمعه، سوم آبانماه بود که مدیرکل خدمات شهری شهرداری تهران از آمادهباش ۱۵ هزار نیروی شهرداری تهران همزمان با بارش بارندگی خبر داد و گفت: «بنابر اعلام سازمان هواشناسی، اوج بارشها تا روز چهارشنبه ادامه خواهد داشت و بر همین اساس شهرداری تهران نیز تمهیداتی در این زمینه در نظر گرفته است. شهرداری تهران بنابر وظیفه ذاتی خود در طول سال برنامههایی را برای کانالها، مسیلها، فعالیتهای عمرانی، نگهداشت و لایروبی انجام میدهد و این فرآیند بهطور مستمر در طول سال انجام میشود، اما بهواسطه بارش باران در فروردینماه امسال، تمهیدات بیشتری در این حوزه پیشبینی شده است.»آمادهباشی که چندان دردی از مردم دوا نکرد و شنبه چهارم آبانماه در حالی برای تهرانیها آغاز شد که اکثر نقاط تهران با ترافیک شدید درگیر و بارش باران برخی نقاط شهر را مسدود کرده بود. این شرایط در حالی بحرانیتر شد که رئیسپلیس راهور تهران بزرگ عملا به شهروندان توصیه کرد از سفرهای غیرضروری خودداری کنند، چراکه با بارش باران 78 تا 100 نقطه در تهران دچار آبگرفتگی شده و زیرگذر شرق میدان آزادی، حلقه داخلی میدان آزادی و آزادراه تهران-کرج به سمت شرق، روی پل جناح با ترافیک سنگینی روبهرو شده بود.هرچند نظر مدیرکل خدمات شهری شهرداری تهران با نظر رئیسپلیس تهران متفاوت بود؛ عطایی در گفتوگویی اعلام کرد: «تنها در حدود چهار تا پنج نقطه از شهر تهران (امامعلی(ع)، آزادگان، آزادی و...) آبگرفتگی شدیدی رخ داده که البته این نقاط همان بخشهایی بوده که در نوروز امسال هم آبگرفتگی در این بخشها صورت گرفته بود که قرار است پس از اتمام بارندگی، فعالیتهای عمرانی در این محدودهها انجام شود.»
در روزهای آتی هفته کمی از میزان بارشها در تهران کاسته شد اما دوشنبهشب مجددا باران شدیدی در تهران شروع شد که بهزعم کارشناسان، میزان آن از اوایل هفته شدیدتر بود و مدیرکل خدمات شهری شهرداری تهران هم ضمن تایید این مساله اعلام کرد: «روز شنبه حجم بارش 16 میلیمتر در تهران اعلام شد اما شب دوشنبه در ایستگاه هواشناسی مهرآباد این عدد 19 میلیمتر و در ایستگاه شمیرانات 24 میلیمتر اعلام شد. برای آنکه بدانیم این حجم بارش چقدر بوده باید یادمان باشد که بارشی که در ابتدای سال تبدیل به سیل شد 30 میلیمتر بود آنهم تنها به مدت 20 دقیقه. این در حالی است که باران شب دوشنبه میانگین 20 میلیمتر آن هم به مدت 5/1 ساعت طول کشید که حجم بسیار بالایی به حساب میآید.»
اظهارات عطایی در حالی مطرح شد که او آبگرفتگی برخی نقاط تهران همچون میدان آزادی یا یادگار امام ورودی تیموری یا حتی امامعلی(ع) را نیازمند کار عمرانی دانست و تاکید کرد: «باید اقدامات زیربنایی انجام شود، اما برای آنکه بتوانیم از میزان مخاطرات بکاهیم تصمیمات مقطعی گرفته شده است.»
اتفاقهایی که درنهایت با عذرخواهی پیروز حناچی، شهردار تهران روبهرو شد و او در صفحه مجازی خود در توئیتر اعلام کرد: «متوسط بارش روزانه باران در چند روز اخیر 20 میلیمتر در تهران ثبت شد. نظر به گستردگی بارندگیها، همه همکارانم در حوزههای خدمات شهری، ترافیک، عمران و شهرداران مناطق و نواحی با آمادهباش کامل، مدیریت میدانی کنترل آبگرفتگیها و رفع موانع و اصلاحات هندسی را در دستورکار قرار دادند. این تلاشها در ادامه چندینماه فعالیت نیروهای عملیاتی برای لایروبی و رفع زوائد کانالهای انتقال آبهای سطحی بود. ضمن عذرخواهی بابت برخی مشکلات پیشآمده، از شهروندان عزیز میخواهم با توجه جدیتر به رعایت نظافت مسیلها و کانالهای آب، به ما یاری برسانند.»
عذرخواهی حناچی در حالی مطرح شده که گویی قرار نیست این وضعیت به سرانجامی برسد و هر سال با وضعیتی بهمراتب بدتر از سال گذشته روبهرو میشویم و شهردار فعلی تهران هم مانند دیگر شهرداران گذشته از مردم برای حل وضعیت موجود کمک میخواهد. پرسشی که در این میان مطرح میشود آن است که دلیل اصلی تعطیلشدن شهر با بارش باران و برف چیست و اساسا چه زمانی مدیریت شهری باید برای این شرایط فکری اساسی کند. در همین راستا بهسراغ اعضای شورای شهر فعلی و سابق رفتیم تا ماهیت این وضعیت را جویا شویم.
گرفتگی معابر تا یکجایی طبیعی است
محمود میرلوحی، عضو شورای شهر پنجم در گفتوگو با «فرهیختگان» بخشی از مشکلات تهران در هنگام بارندگی را به توپوگرافی خاص این شهر مرتبط دانست و گفت: «تهران از شیب زیادی برخوردار است. در کنار اینکه با توجه به ساختوسازهایی که در اطراف رودهای آن واقع شده است، اگر بارانی شدید مانند آنچه در هفته جاری شاهد آن بودیم، ببارد، به سرعت رودها پر و اوضاع مشکلآفرین میشوند. موضوع بعدی مساله مهم لایروبی است که با توجه به شیب زیاد تهران معمولا با هر بارندگی با شن و ماسه مواجه میشویم. من باتوجه به اینکه اکثرا خودم کوهنوردی انجام میدهم، گاهی اوقات دیدهام که سنگهای بزرگ به اندازه یک کامیون تا همین نزدیکیهای تهران مثلا تا گلابدره جلو آمدهاند و معلوم بود که در سیلهای سهمگین و پرقدرتی حرکت میکرده است. در کنار اینکه شن و ماسه راه افتاده و درختان نیز ممکن است با بارندگیهای شدید کنده شوند.»
عضو شورای شهر پنجم ادامه داد: « ازجمله اقداماتی که در این حوزه باید انجام شود و بخشی از آن امسال و سال گذشته هم اجرایی شده، لایروبی است که تقریبا این شن و ماسههای اضافی را باید قبل از بارندگیها پاکسازی کنند. نکته مهمی که در این حوزه وجود دارد این است که این کانالها باید بهطور مرتب رصد شوند و نباید لحظهای از آن غفلت شود. گاهی باید نفربهنفر باید از وضعیت بازدید کنند تا اگر جسمی یا درختی در رودخانه افتاد، برداشته شده و بلافاصله حذف شود، در غیر این صورت همان عامل بسیاری از مشکلات خواهد شد. این ازجمله اقداماتی است که در حال انجام است.» میرلوحی تاکید کرد: «من همین امروز و در چند روز گذشته که هوا بارانی بود، نیروهای خدمات شهری را در شهر دیدم که دلسوزانه مرتبا در حال پاکسازی نهرها و کانالها و مرتبسازی معابر و خیابانها هستند تا این شن و ماسهها لایروبی شوند، مگر نه هرکدام از آنان میتواند تبعات بسیاری همچون آبگرفتی در شهر به همراه داشته باشد.»
این عضو شورای شهر در پایان تاکید کرد: «با توجه به موضوعی که سال گذشته در تهران پیش آمد و کارهای کارشناسی در حال انجام است، خیلی از کارشناسان این بارندگیها را اتفاقی میدانستند و این مساله را مرتبط با ترسالی نمیدانستند. کارشناسان اکنون به این نتیجه رسیدهاند که انشاءالله این بارندگیها میخواهد ادامه داشته باشد و ما باید براساس دبی و برآوردها اقدام کنیم. پیش از این مبنا را براساس بارندگیهای 50 سال اخیر قرار میدادند اما اخیرا کارشناسان معتقدند که براساس بارشهای 200 ساله و بالاتر از نرمال باید طراحیهایی را برای تهران انجام دهند.»
میرلوحی در ادامه گفت: «علاوهبر کارهایی که تاکنون انجام شده است، باید اقدامات بلندمدتی را هم برای شهر پیشبینی کنند. چه بسا باید برخی خیابانها و اتوبانهای شهر را مجددا مورد کارشناسی قرار دهند و برخی از آنان به اقدامات جدی نیاز دارد. سال گذشته در مسیر رودخانه کن یکی از پلهای ساخته شده را سیل با خود برد و به نظر میآید که اقدامات جدید را باید از نو شبیهسازی کنند. در پارک نهجابلاغه مسیر عبور آب از رودخانه بسیار محدود است و احتمال زیادی وجود دارد که در هنگام بارشهای شدید باران با مشکل روبهرو شود. سال گذشته درباره زیر پل همت به دوستان گفتم که باید از آن بازدید کرده و باید برای آن فکری جدی کنند و ممکن است اگر از سدی به خوبی مراقبت نشود، حوادث بسیاری را در اینجا شاهد باشیم. یا بهعنوان مثال اتوبان امام علی نقطه تلاقی را با مسیل باختر دارد که باید اینها از نو بنشینند و کار کارشناسی کنند و فکری اساسی برای آن کنند و با توجه به بارندگیهای شدید نیاز به تدابیر جدی داریم. من خود نیز به معاونت عمرانی و معاونت خدمات شهری تذکرات لازم را دادهام.»
او در پایان با اشاره به جلسات شورای شهر با شهردار تهران تاکید کرد: «بله، دوستان مرتبا پیگیر همین موضوعات در کمیسیونهای مختلف شهری هستند. البته باید این نکته را متذکر شد که این حوادث تا اینجا طبیعی است اما اگر بارندگیها دامنهدارتر شود، باید نکات بیشتر و پیشبینیهای جدیتری را برای شهر انجام دهیم.»
ترافیک و گرفتگی معابر در تهران امر طبیعی است!
زهرا صدراعظمنوری، رئیس کمیسیون محیطزیست، سلامت و ایمنی شورای شهر در گفتوگو با «فرهیختگان» گفت: «خوشبختانه با پیشبینیهایی که سازمان هواشناسی انجام داده بود، تهران بارندگیهای خوبی را در فصل پاییز داشت و براساس همین پیشبینیها شهرداری تهران این آمادگی را ایجاد کرد که بتواند به خوبی مدیریت شهری را انجام دهد. بر همین اساس به همه مناطق دستورالعملهایی را ابلاغ کرد تا آنان نهرها، مسیلها و همه کانالهایی که در محدوده منطقه مربوطه خودشان هست را لایروبی کنند و این اقدام را برای برقراری جریان آب در زمان بارش باران فراهم کنند. در همین ارتباط معاونت فنی و عمرانی شهرداری نیز در سطح شهر تهران موانعی را که سبب تشدید سیلاب و آبگرفتگی میشد، را شناسایی کرده و نسبت به رفع این مشکلات تا جایی که امکان داشت، اقدام کردند. به عنوان مثال برخی پلها را برداشتند یا برخی کانالهای مسدود را باز کردند و اصلاح هندسی در برخی نقاط صورت گرفت و برخی اقدامات را هم در دستور کار دارند تا با توجه به برنامههای پیشبینی شده انجام شود.»
او ادامه داد: «این اقداماتی که در شهرداری تهران انجام گرفت، بخش زیادی از کانالها و نهرها و مسیلها لایروبی شده است و زبالههای مختلفی که در این مسیلها وجود داشت، برداشته شدند که اگر اینها لایروبی و جمعآوری نمیشد، هرکدام از اینها میتوانست شرایط را مانند آنچه در فروردین ماه در شیراز رخ داد را در تهران شاهد باشیم. از این جهت در حال حاضر خیلی مشکل حادی در شهر تهران وجود ندارد اما ضرورت دارد که همه شهروندان در همه مناطق تهران و نقاط شهر نظافت شهری را رعایت کنند. بعضا دیده شده است که برخی افراد وسایلی همچون تشکهای خوشخواب، تخته و میز که حجم بزرگی را اشغال میکند، رها میکنند که همین خود مشکلات بسیاری را ایجاد میکند. از همه شهروندان میخواهیم که نسبت به وضعیت شهر خود احساس مسئولیت کرده و نسبت به جمعآوری زبالهها و پسماندها در محلهای مناسب اقدام کنند و از ریختن هرگونه زباله در داخل نهرها و مسیلها اجتناب کنند که انشاءالله مشکلی پیش نیاید.»
صدراعظمنوری تاکید کرد: «لایروبی در تابستان بهطور کامل انجام شده است اما اگر دوباره زبالهای به درون آن ریخته شود، هرلحظه امکان دارد گرفتگی ایجاد و مشکلات جدی ایجاد شود و حجم زیادی از آب باعث سیل و مشکلات جدی برای مردم خواهد شد. این نکتهای است که باید به آن توجه شود و نسبت به تمیزی و نظافت نهرها، کانالها و مسیلها کنترل داشته باشند. درباره مشکلات زیرساختی که در برخی نقاط شهر دیده میشود، باید بگویم من تایید میکنم که در گذشته اقداماتی انجام گرفته است، بعضا نکتههایی از لحاظ شیب مسیر، خروجی آبهای سطحی و مسدود کردن قناتها و کانالها رعایت نشده است و معضلاتی وجود دارد که به سرعت قابل حل نیست. باید کارهای زیربنایی وزیرساختی انجام شود. معاونت عمرانی بخشهایی از آن را شناسایی کرده، بخشهایی از آن را رفع کرده و بخشهایی از آن هم زمانبر است که نیازمند اقدامات گستردهتری است و تا حدی که ممکن است این برنامهها را انجام میدهیم.»
این عضو شورای شهر در تشریح اینکه چه زمانی باید امیدوار بود که با چنین اتفاقاتی در تهران روبهرو نباشیم، اعلام کرد: «اقدامات کوتاهمدت کارهایی است که تاکنون انجام شده است. بالاخره شهر از ظرفیت مشخصی برخوردار است که اگر بارش باران شدید باشد و موانع هم روبهروی آنان باشند، حتما آب بیرون میزند و مشکلاتی را ایجاد میکند که حتما باید تلاش کنیم تا گرفتگیای وجود نداشته باشد و موانع دیگری مثل زباله و پسماند باید مرتبا رفع و تمیز شوند. علاوه بر این اصلاح هندسی باید انجام شود که متاسفانه در برخی پروژههای عمرانی به این مهم توجه نشده و مشکلاتی را به وجود آوردهاند که امیدواریم به تدریج این مساله حل شود و امسال مشکل جدی نداشته باشیم و مردم بهخصوص همه شهروندان تهرانی بتوانند از بارشها که نعمت الهی است، برخوردار شوند.»
صدراعظم نوری در پایان در پاسخ به این سوال که آیا جلساتی با شهردار تهران داشتهاید که با یک باران یا برف ساده چرا شهر قفل میشود، گفت: «همه جای دنیا همینطور است و این مساله اختصاص به تهران ندارد. در همه شهرهای دنیا وقتی باران و برف میآید، ترافیک و راهبندان میشود چراکه سرعت کاهش پیدا میکند و با لغزندگی خیابانها مواجه میشویم و اگر رانندگان رعایت نکنند با تصادفات مواجه میشویم و این موجب میشود که در خیابانها شاهد ترافیک باشیم که این مختص تهران نیست و یک امر طبیعی است که در هر شهری رخ میدهد بهخصوص در شهرهای بزرگی مانند تهران که خودروهای زیادی دارد. بنابراین این یک مساله حاد نیست و ما نباید فکر کنیم که اگر برف و بارانی میبارد، نباید آبی از آب تکان بخورد و مثل روزهای عادی در سال باشد. طبیعی است که شرایط جوی متفاوت میشود، حتما از لحاظ تردد، محدودیتهای ایجاد میشود که همه باید صبورانه با آن برخورد کنند و تلاش کنند که مشکلی برای یکدیگر ایجاد نکنند و با صبر و حوصله مسیر خود را طی کنند.»
مدیریت شهری پیشبینی لازم را انجام نداده است
ابوالفضل قناعتی، عضو سابق شورای شهر تهران در گفتوگو با «فرهیختگان» به تشریح وضعیت فعلی شهر تهران در بارشهای اخیر پرداخت و گفت: «با توجه به برخی اتفاقات که در سال گذشته و اوایل امسال در برخی استانها بهوجود آمد، نباید بهسادگی از کنار این حوادث رد شویم، چراکه حوادث قابل پیشبینی نیست. اگر بهخاطر داشته باشید در همین دو سالی که شورا و شهردار فعلی هستند، شاهد بارش برف شدیدی در تهران بودیم که هم ترافیک بسیاری در تهران ایجاد کرد و هم موجب قطع بسیاری از درختان تهران شد که ما برای آنها زحمت زیادی کشیده بودیم. اتفاقی که پیشبینیهای لازم برای بارش برف انجام نشده بود و این اتفاق باعث شد آن شرایط در تهران ایجاد شود.»
عضو شورای شهر چهارم در واکنش به طبیعیخواندن اوضاع فعلی شهر تهران توسط مدیران فعلی پایتخت تاکید کرد: «این بیتفاوتی و بیانگیزگی برخی اعضای شورای شهر که متاسفانه به مدیریت شهری هم منتقل شده است، قابل پذیرش برای مردم شهر تهران و خود شهر نیست و میخواهند از این حوادث بهسادگی بگذرند چرا این افراد میخواهند آن را معمولی جلوه دهند. در تمام کشورهای دنیا در چنین حوادثی پیشبینیهای لازم انجام میشود و آنچه در این ماجرا مورد پرسش قرار دارد این است که چرا از تجربیات استانها و کشورهای دیگر در این مساله استفاده نمیکنند. همانطور که استحضار دارید برخی کانالها و نهرهای شهر تهران از شرایط خاصی برخوردار است که اگر بارندگی از یک میزانی بیشتر شود، شاید با مسدودشدن این کانال روبهرو شویم و آب به سطح خیابان بیاید و تبعات بسیاری را برای شهر بهخصوص در جنوب تهران بههمراه داشته باشد. شورای شهر تهران برای زمستان امسال حتما باید تدابیر خاصی را در نظر بگیرد و ضرورت دارد یک طرح دوفوریتی را برای حوادث شهر تهران در صحن شورا بیاورند و روی آن بحث و درنهایت آن را به شهرداری ابلاغ کنند که حساسیت را برای برف و باران داشته باشند. در تهران چهار حوزه آبریز داریم که اینها همواره خطرساز بودهاند و در سال 70 بهدلیل نبود بندهای سرعتگیر، تمامی سنگها و شنهای شمال تهران را روانه شهر کردند اما اکنون چه تضمین و اقداماتی وجود دارد که اگر باران شدت بگیرد، سیل از ارتفاعات شمال تهران سنگها و شنها را روانه شهر نکند؟ آیا کانالها بهخوبی لایروبی شدهاند و چه اقداماتی در این زمینه انجام شده است. پرسش دیگری که در این زمینه وجود دارد این است که اگر لایروبی انجام شده، چرا این همه زباله هنگام بارش باران روی خیابان مشاهده و کانالها گرفته میشود؟ آنهم در شرایطی که بارندگیای که در استانهای دیگر رخ داده، هنوز به تهران نرسیده است و آیا اینان توانستهاند پیشبینی کاملی را داشته باشند که برف امسال چه شرایطی دارد و ادامه بارندگیها به چه صورتی ادامه خواهد داشت. شرایط جنوب شهر تهران خاص است که اگر بارش باران و برف در آن مدیریت نشود، تبعات بسیاری خواهد داشت.»
این عضو شورای شهر چهارم با اشاره به عذرخواهی حناچی از مردم تهران تاکید کرد: «با توجه به اینکه شورای شهر پنجم هیچ حرکتی را برای پیشرفت شهر نکرده است، حداقل فکری برای حوادث شهری که احتمال مشکلساز بودن آنان برای شهر وجود دارد، انجام دهند که اتفاقی برای شهر صورت نگیرد. شهرداری اگر وظیفه خود را بهخوبی انجام دهد، مردم تکالیفشان را بهخوبی انجام میدهند. این طبیعی است که مشکلات جزئی به وجود بیاید که اینهم از وظایف شهرداری است و اگر نخواهد این یک کار را هم انجام دهد، پس برای چه تشکیل شده است؟ درباره توصیه حناچی به مردم هم سوالی که در اینجا وجود دارد این است که مگر در دوره قبلی پیمانکاران این کار را نمیکردند و هنوز همان پیمانکاران هستند و مردم هم کمک میکنند، ولی هیچوقت موضوع را به مردم نمیسپردیم و این وظیفه مدیریت شهری است که به مردم خدمات دهد، چراکه عوارض از شهروندان دریافت میکند و بالاخره با توجه به پولهایی که شهرداری بابت نظافت شهر و نگهداشت آن از مردم دریافت میکند، ایجاب میکند وظیفه خود را بهخوبی انجام دهد اما اکنون شهرداری هزینه را از مردم دریافت میکند و این وظیفه را هم بهعهده خود مردم قرار میدهد.»
قناعتی در پایان با اشاره به لایروبینشدن کانالها و نهرها از زباله گفت: «شهرداری یک تقویم دارد که براساس آن زمابندی، نسبت به نظافت شهر تهران اقدام میکند، اما اگر شرایط بهصورتی بوده که خوب به این مساله توجه نشده، حداقل اکنون که فصل بارندگی است، بیتوجهی به این مساله میتواند تبعات جدی را برای شهر بههمراه داشته باشد، باید حساسیتشان را بیشتر و از ظرفیتهای بیشتری در این مساله استفاده کنند که ما شاهد حادثههای اینچنینی در شهر تهران نباشیم.»
* الهه قاسمی: روزنامهنگار