موج دوم بیداری در تونس

به گزارش «فرهیختگان آنلاین»،  ضرب‌المثل و نقلی‌قول عجیبی که در تونس دهان به دهان چرخید و فراگیر شد، دیروز رنگ واقعیت به خود گرفت. «قیس سعید» کاندیدای انتخابات ریاست‌جمهوری که مردم برایش ضرب‌المثل «سعید با یک فنجان قهوه و یک پاکت سیگار می‌خواهد رئیس‌جمهور تونس شود» را ساخته بودند، در رقابت با «نبیل القروی» رئیس‌جمهور تونس شد. او دیروز در دور دوم انتخابات ریاست‌جمهوری تونس موفق شد با ۷۶درصد آرا در برابر 23درصد آرای القروی پیروز انتخابات ریاست‌جمهوری تونس شود. سعید متمایز از تمام چهره‌هایی است که از ابتدای انقلاب مردمی در تونس، نامزد انتخابات ریاست‌جمهوری شده‌اند. وی در دور نخست انتخابات که 15سپتامبر (24شهریور) برگزار شد، به صورت مستقل وارد عرصه رقابت شد و در تبلیغات انتخاباتی نیز هزینه ناچیزی کرد اما در میان 26کاندیدا، با کسب 4/18درصد آرا به‌عنوان نفر نخست به دور بعد انتخابات راه یافت. در دور دوم انتخابات به این دلیل که القروی، رقیب انتخاباتی‌ سعید به اتهام فساد مالی در زندان به سر می‌برد و امکان تبلیغات و رقابت‌های انتخاباتی نداشت، او نیز هیچ‌تبلیغاتی انجام نداد و نشست تبلیغاتی برگزار نکرد تا دو کاندیدا در شرایطی مساوی وارد انتخابات ریاست‌جمهوری شوند. با این وجود دور دوم انتخابات ریاست‌جمهوری تونس، روز یکشنبه در این کشور برگزار شد و قیس سعید، به عنوان پیروز انتخابات و رئیس‌جمهور این کشور انتخاب شد.

قیس سعید کیست؟

برای مردم تونس، قیس سعید سنت‌شکنی تمام‌عیار است. او همه آنچه تاکنون در انتخابات‌های پس از انقلاب تونس رخ داده را یکجا تغییر داده است. شاید همین سنت‌شکنی‌ها او را پیروز انتخابات کرد، اما باید دید قیس سعید کیست و چگونه توانست اکثریت رای‌دهندگان تونس را متقاعد کند به او رای دهند. به گزارش اسکای‌نیوز، وی متولد ۲۲ فوریه ۱۹۵۸، استاد رشته حقوق بین‌الملل در دانشکده حقوق و علوم سیاسی در تونس است. سعید با توجه به رشته تخصصی خود در سطوح و محافل مختلف تونس مشغول فعالیت‌های علمی، حقوقی، سیاسی و اجتماعی است. وی برای تبلیغات انتخابات ریاست‌جمهوری مبلغ زیادی هزینه نکرد و در زمان در نظر گرفته‌شده برای تبلیغات هم تلاش بسیاری از خود نشان نداد. قیس سعید از مخالفان سرسخت رژیم قبلی و کاستی‌های دولت‌های پی‌درپی از سال 2011 و حامی شدید مطالبات انقلاب 2011 است. او پس از دور اول انتخابات در گفت‌وگو با رویترز تصریح کرد که «به نظر می‌رسد در این لحظه مردم تونس اهداف انقلاب خود را دنبال می‌کنند و این درسی برای همه ملت‌های جهان است.» تحلیلگران و کارشناسان سیاسی تونس از قرار گرفتن وی در دور اول رای‌گیری در اواسط سپتامبر گذشته در صدر نامزدهای انتخابات ریاست‌جمهوری تونس به‌عنوان یک «زلزله سیاسی» نام بردند و بر همین اساس پیروزی قاطع و چشمگیر قیس سعید در دور دوم برای آنان قابل پیش‌بینی بود.

رئیس‌جمهور جدید تونس هم‌اکنون در یک واحد آپارتمانی ساده در خیابان «ابن‌خلدون» در مرکز پایتخت این کشور اجاره‌نشین است و به گفته تحلیلگران همین امر به وی یک چهره مردمی بخشید و در سطح بالایی باعث جلب نظر رای‌دهندگان شد و در پیروزی چشمگیر وی نقش بسزایی ایفا کرد. این استاد دانشگاه در دوران مبارزه انتخاباتی از سوی قشر دانشگاهی و تحصیلکرده به‌ویژه دانشجویان دانشگاه‌های تونس به‌شدت مورد حمایت قرار گرفت. طرح پیشنهادی قیس سعید بر عدم محوریت تصمیم‌گیری‌های سیاسی در یک مرکز خاص و توزیع حاکمیت در میان تمامی جریان‌های سیاسی و شعارهای انقلاب شکل گرفته علیه رژیم زین‌العابدین بن علی در سال ۲۰۱۱ از جمله «خواست و اراده ملت» و «حاکمیت از آن ملت» مبتنی است. البته طرح قیس سعید دربردارنده جزئیات دیدگاهش درخصوص حل‌وفصل مشکلات فراروی جامعه تونس ازجمله بیکاری به‌عنوان مثال نیست. وی برای حل‌وفصل هر یک از مشکلات کشور اصل و پایه‌ای تعیین کرد تا شهروندان تونسی بر اساس آن راه‌حل مزبور را ادامه دهند. به‌عنوان مثال وی برای حل مشکل بیکاری پیشنهاد تشکیل شوراهای محلی را مطرح کرد تا مردم بر اساس خواسته‌های ساکنان هر منطقه طرح‌های رشد و توسعه خود را ارائه دهند و به این ترتیب از هزینه کردن بی‌فایده دارایی‌های کشور جلوگیری به عمل ‌آید و به فرهنگ رایج در بازار کار که بر سپردن کارها به دیگران مبتنی است، پایان داده شود.

صدای انقلاب 2011

اگرچه در دوره اول انتخابات، قیس سعید تنها به میدان آمده بود، در دور دوم با توجه به مقبولیت او، حزب اسلامگرای النهضه که اکثریت پارلمان را در اختیار دارد و سه کاندیدای ناکام دور نخست انتخابات، از قیس سعید در برابر نبیل القروی حمایت کردند. تونسی‌ها از ساعت ۷ صبح یکشنبه پای‌ صندوق‌های رای رفتند تا ظرف ۱۲ ساعت (تا ۷ شب) از میان دو نامزد ریاست‌جمهوری القروی تاجر و صاحب‌نفوذ رسانه‌ای و رهبر حزب «قلب تونس» و نیز «قیس» نامزد مستقل، حقوقدان و شخصیت دانشگاهی یکی را برای سکان‌داری و مدیریت اجرایی کشورشان به کاخ ریاست‌جمهوری «قرطاج» بفرستند. ساعاتی پس از پایان رای‌گیری، تلویزیون رسمی تونس از پیروزی قیس سعید در دور دوم انتخابات ریاست‌جمهوری خبر داد. به دنبال این خبر هزاران تونسی، با حضور در خیابان حبیب بورقیبه در مرکز پایتخت، به شادمانی پرداختند و پیروزی وی را جشن گرفتند. دقایقی بعد، سعید در یک کنفرانس خبری به هوادارانش تاکید کرد که «شما درس بزرگی به همه جهان دادید، شما جهان را بهت‌زده کردید، این یک انقلاب است.» او پیش از برگزاری انتخابات نیز تاکید کرده بود که «عادی‌سازی روابط با اسرائیل خیانتی بزرگ است، چراکه ما در وضعیت جنگ با این رژیم قرار داریم.»

سعید افزود که «روابط کشور در داخل بر مسئولیت و اعتماد استوار خواهد بود و در خارج نیز برای قضایای عادلانه از جمله مساله فلسطین تلاش خواهیم کرد.» طبق گزارش خبرگزاری «آناتولی»، نامزد پیروز انتخابات تونس همچنین گفت که آن کشور وارد مرحله جدیدی از تاریخ شده و با عزم و اراده همه چالش‌ها را برطرف خواهد کرد و دولت به تعهدات بین‌المللی خود پایبند خواهد بود. پیروز انتخابات ریاست‌جمهوری تونس تصریح کرد: «ان‌شاء‌الله امروز آنچه با انقلاب می‌خواهید، محقق می‌شود و دوره قیمومیت بر هر کسی که اعمال می‌شد، پایان یافته است.» وی تاکید کرد: «تونس به اجرای قوانین و تعهدات بین‌المللی خود ادامه خواهد داد و دولت مختص شخص خاصی نیست و برای تمامی افراد است. ما به آنچه می‌گوییم آگاهیم و معنای ادامه قوانین و مقررات را می‌دانیم.» این حقوقدان تونسی خاطرنشان کرد که برنامه‌اش مبتنی‌بر آزادی است. رئیس‌جمهور منتخب تونس تاکید کرد که کشورش به اجرای قوانین و ادامه تعهدات بین‌المللی پایبند خواهد بود.

حامی سوریه و مخالف اتحادیه عرب

مارس 1945، اتحادیه کشورهای عربی با هدف آزادی از سلطه بیگانگان و تحقق وحدت عربی تشکیل شد. این اتحادیه پنج‌سال بعد قرارداد دفاع متقابل شبیه قرارداد دفاعی آتلانتیک شمالی را نیز بین دولت‌های عضو به امضا رساند تا امنیت کشورهای عربی را تضمین کند، اما انحراف در این اتحادیه و استفاده ابزاری چند کشور از آن، کارکرد اتحادیه را با اخلال مواجه کرد. در تحولات بیداری منطقه، این اتحادهای منطقه‌ای اثرگذاری خود را از دست دادند و عملا نظاره‌گر تحولات شدند. قیس سعید یکی از منتقدان کارکرد فعلی این اتحاد است. او پیش‌تر درباره اتحادیه عرب گفته بود که «اتحادیه عرب باید اتحادیه ملت‌های عرب می‌شد نه اتحادیه کشورهای عربی.» سعید به ابتکار عمل‌ها و طرح‌های فراوانی از جمله معاهده دفاع مشترک عربی اشاره کرد که مربوط به سال 1952 است، ولی هیچ نتیجه‌ای نداشته است.  علاوه ‌بر این او تلویحا رویکرد کشورهای عربی در سوریه را برای سرنگونی بشار اسد، زیرسوال برده است. او درباره دولت سوریه نیز گفته است که آن کشور در معرض دخالت خارجی برای سرنگونی دولت قرار گرفت، هدف کسانی که به سوریه تجاوز کردند، تجزیه و تقسیم این کشور و قرار دادن در وضعیتی بود که اکنون در آن به‌سر می‌برد، هیچ‌کس نباید در گزینه‌های ملت سوریه دخالت کند و هیچ‌کس حق ندارد در این کشور برای سرنگونی نظامش دخالت کند.

جان دوباره به بیداری

تونسی‌ها نقطه آغاز دومینوی تحولات بیداری در منطقه بودند اما آنها هم مانند تمام کشورهای دیگر نتوانستند آن‌گونه که باید، انقلاب را به سرانجام برسانند. دخالت‌های کشورهای غربی مانع از آن شد که مردم در جریان تحولات منطقه با وجود هزینه‌هایی که دادند، به آنچه می‌خواستند، برسند. در تونس البته سیاست‌ورزی اشتباه جنبش النهضه و راشد الغنوشی رهبر اسلامگرایان تونس هم به این ناکامی کمک کرد. مجموع این ناکارآمدی‌ها باعث شد قیس سعید در تونس روی کار بیاید. او با مطالبات مردم به‌خوبی آشناست و بر همین اساس گاهی از واژه «انقلاب» استفاده می‌کند. او مصداق مردی است که با یک فنجان قهوه و یک پاکت سیگار رئیس‌جمهور شد. «ضرب‌المثل»ها، تاریخچه و داستانی پندآموز در دل خود دارند که به‌مرور آن داستان‌ها از یاد رفته‌اند، با این‌ حال در سخن همچنان به‌کار می‌روند. چنددهه بعد در تونس شاید کسی به یاد نداشته باشد که ارتباط ریاست‌جمهوری با یک فنجان قهوه و یک پاکت سیگار چیست ولی ضرب‌المثلش در ادبیات مردم تونس به کار خواهد رفت. قیس سعید تنها کسی است که می‌تواند هم ضرب‌المثل و هم داستان آن را در ذهن مردم تونس و منطقه برای همیشه ثبت کند.

  پیام تبریک نامزد شکست‌خورده

القروی نامزد شکست‌خورده انتخابات ریاست‌جمهوری، پس از اعلام نتایج انتخابات، در کنفرانس خبری که در مقر کمپین انتخاباتی خود برگزار کرد، به شکست خود در دور دوم انتخابات این کشور اذعان کرد و گفت از هرگونه برقراری ارتباط با رای‌دهندگان محروم بود. وی افزود: «از تمام تونسی‌ها که به من و سعید رای دادند تشکر می‌کنم.» القروی که به دلیل پولشویی به زندان محکوم شد، گفت: «مجازات زندان من باطل است و به‌رغم وضعیت روحی و جسمی‌ام و در حالی که آماده مناظره نبودم در این مناظره شرکت کردم.» این نامزد انتخابات تونس اشاره کرد: «اگر زمانی که در زندان بودم امکان ملاقات من با طرفداران و اعضا و شخصیت‌های ملی بود بهتر می‌شد، اما من در زندان بودم و این امکان برایم فراهم نبود.» القروی افزود حزب قلب تونس در انتظار نتایج رسمی هیات عالی مستقل انتخابات خواهد ماند بعد از آن همه خواهند دانست که چگونه عمل کنند.