به گزارش «فرهیختگان آنلاین»، احتمالا برای اکثر ما، آمدن پدر به خانه همراه با کیسه یا پاکت میوه و یک عدد روزنامه تصویر آشنایی است. بعدها فهمیدیم به همان روزنامه، کتاب یا حتی سینماهایی که پنجشنبه یا جمعه‌ها می‌رفتیم، سبد فرهنگی خانوار می‌گویند. هرچه بزرگ‌تر شدیم متوجه شدیم که این سبد فرهنگی تنوعش بیشتر می‌شود. بازی‌های کامپیوتری، فیلم‌های شبکه خانگی، مراکز بازی و فضای مجازی، این سبد را پربارتر از قبل کرده‌اند. حتی این ترکیب «سبد فرهنگی» وارد ادبیات مدیران و مسئولان کشور شد و مدام توصیه کردند که فلان‌چیز به این سبد اضافه شود یا فلان چیز مبادا از سبد حذف شود. در سالیان اخیر اما کار از توصیه گذشته و انتخابی برای بزرگ‌تر یا کوچک‌تر کردن سبد فرهنگی وجود ندارد. مشکلات اقتصادی با تسلط و قدرتی عجیب، این سبد را کوچک و کوچک‌تر کرده است. در این مجال با در نظر گرفتن یک خانواده چهارنفره، هزینه‌های فرهنگی‌اش را محاسبه می‌کنیم. در این فرض، خانواده ما یک دختر 6 ساله و یک پسر 15 ساله دارد. اعدادی که مبنای محاسبات قرار گرفته از منابع موثق و مرتبط با حوزه‌هاست. آمارهایی که در این گزارش مورد استناد قرار می‌گیرد، از سایت آمار ایران برداشته شده است. حوزه‌های سینما، تئاتر، کتاب و موسیقی را داخل سبد گذاشته‌ایم و هزینه‌های آنها را حساب کرده‌ایم.

کدام هزینه؟ کدام درآمد؟

براساس آمار سال 97، متوسط هزینه سالانه غیرخوراکی یک خانوار چهارنفره شهری حدود ۴۴میلیون تومان اعلام شده است. این عدد یعنی 76 درصد از کل هزینه‌های یک خانواده. هزینه کل خانواده شهری در سال، حدود ۵۸ میلیون تومان است. 24 درصد هزینه‌ها هم برای بخش خوراکی و دخانی صرف می‌شود. بحث اصلی ما در بخش هزینه‌های غیر خوراکی است. جایی که در ترکیب انواع هزینه‌های سالانه خانوار شهری، سهم تفریحات، سرگرمی‌ها و خدمات فرهنگی حدود 4‌درصد است. این در حالی است که «مسکن، سوخت و روشنایی» با 45درصد بیشترین سهم را از بخش غیرخوراکی‌ها می‌برد. البته حوزه فرهنگی یک رقیب جدی هم دارد. «پوشاک و کفش» با 5درصد همسایه فرهنگ است. گفتنی است این شرایط متعلق به سال گذشته بوده و شاید سال بعد متوجه شویم که در سال 98 چه بلایی سر سهم فرهنگ آمده است. حالا و در این فضا می‌خواهیم بررسی کنیم که اگر همان خانواده چهار نفره تهرانی -که در ابتدا گفته شد- بخواهند در یک‌ماه، دوبار به سینما بروند، هر نفر دو کتاب بخرند، یک نمایش تئاتر ببینند و یک کنسرت موسیقی بروند، چقدر باید هزینه کنند. این رقم هزینه‌ها طبیعتا حدودی است.  در این مجال دو برنامه برای خانواده‌ها محاسبه شده است نوع الف و نوع ب، با حداقل و حداکثر استفاده از کالاهای فرهنگی.

سینما

طبق مصوبه اسفند ۹۷، قیمت بلیت سینما‌ها در سال ۱۳۹۸ افزایش یافت. این افزایش قیمت به صورت شناور بود و قیمت بلیت در روز‌های مختلف هفته، متفاوت شدند. براین اساس، قیمت بلیت در روز‌های آخر هفته (پنجشنبه و جمعه) گران‌تر از سایر روزها شد. روز شنبه که بلیت سینما نیم‌بها بود حذف شد و سه‌شنبه‌ها هم طبق روال سابق، بلیت سینما همچنان نیم‌بها حساب می‌شود. سینما‌های پایتخت به چهار دسته «مدرن»، «ممتاز»، «درجه‌۱» و «درجه2» تقسیم شدند. هزینه سینما‌های مدرن در روزهای پنجشنبه، جمعه و تعطیل ۱۸ هزار تومان و در باقی روزها ۱۳ هزار و ۵۰۰ تومان است. روز سه‌شنبه هم نیم‌بها و ۹ هزار تومان است. هزینه سینما‌های ممتاز در روزهای پنجشنبه، جمعه و تعطیل ۱۳ هزار و ۵۰۰ تومان و در باقی روزها ۱۱ هزار تومان و روز سه‌شنبه هم نیم‌بها و هفت هزار تومان است. هزینه سینما‌های درجه یک بین 9 تا 11 هزار تومان است. قیمت بلیت سینما‌های درجه‌۲ هم بین هفت تا‌10 هزار تومان تعیین شده است. نکته مهم اینجاست که مبالغی که گفته شد بدون احتساب مالیات بر ارزش افزوده است و طبق قانون، ۹ درصد به این مبالغ افزوده و رُند می‌شود. مثلا بلیت ۱۸ هزار تومانی، حدود ۲۰ هزار تومان محاسبه خواهد شد.

فرض‌مان این بود که این خانواده چهار نفره در ماه دوبار به سینما می‌روند. با توجه به حضور یک دختر 6 ساله، پیداکردن یک فیلم متناسب با سن‌و‌سال او هم مساله مهم دیگری است. باز هم فرض می‌گیریم فیلمی که می‌روند ببینند رده‌بندی سنی نخورده و قابل دیدن است. این خانواده می‌خواهد یک‌بار به سینمای مدرن برود و یک‌بار هم به سینمای ممتاز. هزینه یک‌بار رفتن به سینمای مدرن در روز پنجشنبه 72 هزار تومان و هزینه یک‌بار رفتن به سینمای ممتاز 44 هزار تومان می‌شود. این رقم 116هزار تومان بدون هزینه‌های رفت‌و‌آمد و خوراک و تنقلات است. معمولا خانواده‌ای که به سینما می‌رود، هزینه شام را هم به دوش پدر خانواده می‌اندازد. با احتساب هزینه‌های جانبی، مبلغ خرج شده دوبار سینما رفتن برای یک خانواده چهار نفره، بین 200 تا 300هزار تومان می‌شود. متوسط این هزینه را 250 هزار تومان در نظر می‌گیریم.

تئاتر

حضور تئاترهای لاکچری و سروصدای فراوان آن باعث شد که کسی متوجه نشود قیمت بلیت تئاتر در سال 98 حدود 30درصد افزایش یافت. در سال گذشته بهای بلیت نمایش «می‌سی‌سی‌پی نشسته می‌میرد» به کارگردانی همایون غنی‌زاده تا سقف ۲۰۰ هزار تومان بالا رفت. این نمایش که در تالار وحدت روی صحنه رفت، از بالکن سه تالار تا طبقه همکف و ردیف‌های جلو ۷۰، ۹۰، ۱۲۰، ۱۸۰، ۱۹۰ و ۲۰۰ هزار تومان تعیین شد. گفتنی است همین نمایش در مهرماه سال ۹۵ با بهای بلیت ۲۵ تا ۷۰ هزار تومان در همین تالار وحدت روی صحنه رفته بود. البته در سال 96 نیز نمایش موزیکال «الیور توئیست» به کارگردانی حسین پارسایی با بهای بلیت ۴۰ تا ۹۵ هزار تومان در تالار وحدت روی صحنه رفت.

در سال جاری اما میانگین قیمت بلیت یک نمایش را براساس سایت‌های فروش بلیت 80 هزار تومان در نظر می‌گیریم. فرض می‌کنیم این خانواده می‌خواهد در تئاتر شهر یا تالار وحدت نمایشی را ببیند. بدون احتساب هزینه‌های جانبی و فقط برای بلیت باید مبلغ 320هزار تومان بپردازد. با اضافه شدن رقم‌هایی مانند هزینه شام و رفت‌و‌آمد به عدد 500 هزار تومان می‌رسیم.

کتاب

خانواده‌ای که ماهی دوبار به سینما می‌رود و یک‌بار به تئاتر، حتما کتاب هم می‌خرد و می‌خواند. طبق اطلاعاتی که توسط مسئولان داده شده، متوسط قیمت کتاب‌های کودک در سال جاری حدود 17 هزار تومان، ادبیات و رمان حدود 31 هزار تومان و کمک‌درسی 35 هزار تومان عنوان شده است. حالا فرض کنیم که دختر 6 ساله دو کتاب کودک در ماه و پسر 15 ساله هم دو کتاب کمک‌درسی نیاز دارند. 104 هزار تومان هزینه چهار کتاب در ماه برای فرزندان می‌شود. فرض دوم این است پدر و مادر هم اهل مطالعه هستند و هرکدام هم ماهیانه دو رمان خریداری می‌کنند و می‌خوانند.‌ 124 هزار تومان هم هزینه کتاب‌های پدر و مادر می‌شود. 228هزار تومان مجموع هزینه‌های یک خانواده برای تهیه هشت کتاب در یک ماه است. البته برخی هزینه کتاب‌های کمک‌درسی را زیرمجموعه هزینه‌های آموزشی خانواده می‌دانند اگر این فرض را در نظر بگیریم برای آن پسر ۱۵ ساله دو کتاب با موضوع رمان و ادبیات باید محاسبه شود در نتیجه هزینه‌ها تغییر چندانی نخواهد کرد.اختلاف متوسط قیمت کتاب‌های کمک‌درسی و ادبیات و رمان ۴ هزار تومان است.

موسیقی

در حوزه موسیقی اوضاع متفاوت‌تر است. تیر خلاصی به نام «قانون واریز ۱۰ درصد از درآمد کنسرت به خزانه دولت» کار خانواده چهار نفره گزارش ما را سخت‌تر هم می‌کند. اگر در سال ۹۷‌، به‌طور میانگین قیمت بلیت‌ها در هر سالن و به تفکیک جایگاه صندلی‌ها بین ۴۰ تا ۱۵۰ هزار تومان بود -که گاهی بیشتر از این حرف‌ها بود- اما در سال جدید و با بهانه یا به‌دلیل همان 10 درصد افزایش قیمت بلیت به‌طور محسوسی دیده می‌شود. حداقل قیمت بلیت‌ها در سال جاری به‌طور میانگین 80 هزار و حداکثر قیمت 250 هزار تومان است. یعنی در حدود دوبرابر. درمورد کنسرت‌های خارجی اوضاع وخیم‌تر است. مثلا پایین‌ترین قیمت بلیت کنسرت «شیلر» 100هزار تومان و بالاترینش 350هزار تومان است. این قیمت‌ها در سبک پاپ یا سنتی زیاد تفاوتی نمی‌کند. دوباره برویم سراغ آن خانواده خودمان؛ اگر میانگین هزینه بلیت در سال 98 را مثلا 120هزار تومان در نظر بگیریم، هزینه بلیت‌های کنسرت به تنهایی 480 هزار تومان می‌شود. رفت‌وآمد و شام را هم که نمی‌شود فاکتور گرفت. اگر خانواده شما هم چهار نفره است، تقریبا 600 هزار تومان باید کنار بگذارید تا بتوانید یک کنسرت موسیقی را ببینید و بشنوید. موضوع کنسرت رایگان برای خانواده‌ها که ظاهرا یک نمایش از سوی برخی خواننده‌ها بود در واکنش به قیمت بالای کنسرت‌ها مطرح شد.

چند درصد درآمد؟

این محاسبات عددی با ملاحظاتی چون ایام عید، ماه محرم و صفر و روزهای جشن و عزاداری در طول سال و تاثیر آنها بر قیمت‌ها انجام شده و تکرار می‌شود که اعداد هم به صورت حدودی آورده شده است. با احتساب اعدادی که تا اینجای گزارش به دست آمد، یک خانواده چهار نفره باید حدود یک میلیون و 570 هزار تومان برای استفاده از سینما، تئاتر، کتاب و کنسرت موسیقی بپردازد. اگر عدد سایت آمار درباره درآمد سالانه یک خانوار چهار نفره که 64 میلیون تومان می‌شود را تقسیم بر 12 کنیم به عدد حدود پنج میلیون و 200 هزار تومان می‌رسیم. حالا همین پنج میلیون و 200 هزار تومان را از هزینه سبد فرهنگی کم می‌کنیم به رقمی در حدود سه میلیون و 600 هزار تومان می‌رسیم. یادمان نرود که سهم کالاهای فرهنگی از هزینه‌های یک خانواده 4 درصد بود. شاید شما هم مانند ما گنگ شده‌اید که قصه چیست؟ و این خانواده برای باقی هزینه‌هایش باید چه کند. این سوال مشترک‌مان است؛ یا باید از سبد کم شود یا اینکه...