به گزارش «فرهیختگان آنلاین»، دنیای نرم‌افزارها هر روز درحال گسترش و توسعه است و مهندسان نرم‌افزار و برنامه‌نویسان تلاش می‌کنند از این گردونه عقب نیفتند. محمد‌ابراهیم سپهر جوان 30 ساله‌ و فارغ‌التحصیل رشته نرم‌افزار دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی است که سال دوم دانشگاه تصمیم گرفت موازی با دانشگاه وارد بازار کار شود و همین باعث شد از 19 سالگی‌، وارد کار حرفه‌ای نرم‌افزاری شود. نقطه‌عطف فعالیت‌های او، ورود به شرکت «مطهر نت» بود که در دل این شرکت توانست به‌عنوان برنامه‌نویس حرفه‌ای فعالیت کند و بعد از سال‌ها ساخت نرم‌افزار و برنامه‌نویسی، مجموعه نرم‌افزارگستر زعفران را راه‌اندازی کند و حالا به‌عنوان نخستین SDK ایرانی فعالیت می‌کند. «فرهیختگان» با سپهر، مدیر مجموعه نرم‌افزارگستر زعفران گفت‌وگو کرده است که در ادامه می‌خوانید.

از شروع فعالیت‌تان در زمینه نرم‌افزار تا امروز بگویید.
درحال حاضر، کامپیوتر لحظه‌ای تغییر می‌کند. زمانی که ما وارد دانشگاه شدیم و بعد از فارغ‌التحصیلی، دنیای کامپیوتر و نرم‌افزار تغییر کرده بود. من هم وارد محیط‌های کاری‌ای شده بودم که نرم‌افزارهای آموزشی ارائه می‌دادند. آن زمان، ابزارهایی وجود داشت که توسعه‌دهنده‌ها و برنامه‌نویسان به راحتی با آن کار می‌کردند. نرم‌افزاری به نام «فلش» وجود داشت که نرم‌افزارهای آموزشی مختلفی را با کمک آن می‌ساختند. در کل بازی‌ها و وب‌سایت‌های فلشی زیاد بود و به خاطر فضای گرافیکی خاصی که داشت، از این برنامه برای ساخت نرم‌افزارهای متعدد استفاده می‌شد و حتی با این نرم‌افزار امکان این وجود داشت که یک موضوع آموزشی را در قالب انیمیشن نشان بدهند. بین سال‌های 89 تا 90 بود که اینترنت رشد کرد و با هوشمند شدن گوشی‌های موبایل، اینترنت‌ موبایلی رواج یافت و این باعث شد کار نرم‌افزاری حرفه‌ای‌تر شود در نتیجه برنامه‌نویس‌ها هم باید خودشان را با این تغییرات هماهنگ می‌کردند. اما به خاطر ورود موبایل‌های هوشمند به بازار، زبان‌های برنامه‌نویسی سخت‌تر شد و کار تولید نرم‌افزارها پیچیدگی‌های خاص خودش را پیدا کرد.
از سال 92 وارد شرکت «مطهر‌نت» به‌عنوان مجموعه مادر تعدادی از شرکت‌های زیرمجموعه شدم و در نخستین پروژه‌ کاری، به همراه همکارانم تصمیم گرفتیم اپلیکیشنی را برای شهرداری تهران و با هدف معرفی تهران و به نام «تهران 2012» تولید کنیم. ما قصد داشتیم این اپلیکیشن دسکتاپی را با کمک اپلیکیشن‌های قدیمی ساخته‌شده تحت فناوری فلش، در قالب موسسه «مطهر نت» به نرم‌افزار موبایل تبدیل کنیم. سیستم‌عامل‌های آیفون و اپل استانداردتر بود و آماده تولید نرم‌افزار، اما سیستم‌عامل‌های اندروید هنوز قابلیت‌ لازم برای تولید نرم‌افزار را پیدا نکرده بودند. این اپلیکیشن اولین‌بار برای نسخه آیفون و برای نخستین‌بار روی آیپد و در اپل استور هم ارائه شد. این اولین قدم برای استارت نرم‌افزارهای موبایلی بود. تیمی که در این موسسه دور هم جمع شده بودیم، افرادی بودند که مولتی‌مدیا کار می‌کردند؛ در کار تصویرسازی و انیمیشن بسیار عالی بودند اما قادر به برنامه‌نویسی نبودند و من برنامه‌نویس آنها بودم و کمک کردیم تا این محصول تولید شد. دو سالی طول کشید تا نرم‌افزارهای مختلفی را با همان فناوری فلش برای سیستم‌عامل‌های  iOS  شروع کردیم. به مرور سیستم‌عامل‌های اندرویدی به بازار آمدند که استانداردتر شده بودند. ما یک نسخه‌نرم‌افزاری تولید کردیم که برای هر دو سیستم‌عامل مناسب باشد. این راه را ادامه دادیم و هر بار، نرم‌افزارهای مختلفی را از ابتدا می‌ساختیم و دوباره کدنویسی و تجربه جدیدی کسب می‌کردیم.

چطور شد زعفران شکل گرفت؟
شرکت مطهر در زمینه ساخت نرم‌افزارهای سفارشی بسیار فعال بود و ما تجربه ساخت نرم‌افزارهای متفاوتی را داشتیم؛ از نرم‌افزارهای ساده گرفته تا اپلیکیشن‌هایی که کارهای مختلفی را انجام می‌دادند که از این نمونه‌ها می‌توان به اپلیکیشن‌های اتوماسیون اشاره کرد. سال 94 بود که تیم ما گسترش پیدا کرده بود و با آموزش، به آنها آموخته بودیم چگونه بدون کدنویسی بتوانند اپلیکیشن‌های مشابه را تولید کنند. به دلیل تنوع اپلیکیشن‌ها هم، تنوع ابزارهای آماده هم زیادتر می‌شد. بعد از ساخت اپلیکیشن اتوماسیون که یک اپلیکیشن سفارشی بود، مجموعه را یکپارچه کردیم که کدهایی از تمام ویژگی‌هایی دربرداشت که یک فرد برای تولید یک اپلیکیشن موبایلی نیاز دارد و تقریبا تمام نیازها را برآورده می‌کرد و می‌شد با کمک این کدها اپلیکیشن‌های موبایلی تولید کرد. این مجموعه، محیط گرافیکی Adobe Animate را برای تولید نرم‌افزار موبایلی فراهم می‌آورد. ما سفارش‌های متنوعی داشتیم؛ یکی منو و دیگری اسلایدر می‌خواست که عکس و گالری را نشان دهد، دیگری قلم نوری یا اسکرول می‌خواست و ما بسته به نیازهای موجود، از کدهای مجموعه گردآوری‌شده استفاده می‌کردیم. درواقع، این کدها از هم جدا بودند و فردی که می‌خواست نرم‌افزاری را تولید کند، کدهای موردنیاز را کنار هم قرار می‌داد تا اپلیکیشن خود را بسازد و حتی نیازی به نوشتن کد نبود. همان سال 94 بود که مجموعه کدی به نام «زعفران» را ایجاد کردیم. این نام به‌طور اتفاقی انتخاب و در شرکت معروف شد. زعفران، محصولی ایرانی است و حتی واژه انگلیسی آن هم نمادی برای ایران است و مجموعه را هم تحت‌عنوان SDK زعفران ثبت کردیم. درواقع، SDK  ابزار توسعه نرم‌افزار است. مجموعه منسجمی از کدهای برنامه‌نویسی کنار هم است که قرار گرفتن آنها در کنار هم، آنها را به ابزاری برای توسعه نرم‌افزار تبدیل می‌کند. SDKها  در برنامه‌نویسی به افراد کمک می‌کنند تا محیط ساده‌ای برای برنامه‌نویسان فراهم شود.

در ایران نمونه مشابهی نداریم اما با برخی توسعه‌ نرم‌افزارهای خارجی رقیب بودیم. ما ابزارهای استاندارد مدیریت source باز داریم که به‌طور عمومی برای مردم نمایش داده می‌شود تا از این طریق، اعتماد کاربران را جلب کرده باشیم. دنیای نرم‌افزار که روزبه‌روز تغییر می‌کند، اگر نرم‌افزاری source  باز داشته باشد، اعمال تغییرات در آن توسط مردم هم امکان‌پذیر است و اعتمادی در محیط‌های نرم‌افزاری ایجاد می‌کند. ما از دو سال پیش این امکان را فراهم کرده‌ایم.

ابزار SDK چه هدفی را دنبال می‌کند؟
هدف ما از راه‌اندازی این ابزار، افرادی هستند که روی سیستم‌های انیمیشن کار می‌کنند تا بتوانند تولید نرم‌افزار داشته باشند. درواقع، این ابزار به این افراد کمک می‌کنند که با همان توانایی‌های قبلی، امکان تولید نرم‌افزار موبایلی داشته باشند. در سال‌های اخیر، SDK زعفران در شرکت مطهر مورد استفاده قرار می‌گرفت اما از سال گذشته، با عنوان شرکت نرم‌افزارگستر زعفران، به صورت مستقل ثبت شد و به‌عنوان شرکت دانش‌بنیان در حال فعالیت است. ما در قالب این SDK به دنبال آن هستیم تا به افرادی که می‌خواهند کارآفرین شوند کمک کنیم نرم‌افزار تولید کنند. از طرف دیگر، بازار بزرگی را در این زمینه ایجاد می‌کنند. حتی معلمان و استارتاپ‌ها هم می‌توانند از این قابلیت استفاده کنند. اگر بتوانیم این توانایی را به افراد ایده‌پرداز بدهیم، این ابزار کمک می‌کند از نرم‌افزارهای موبایلی شبیه‌ساز تا نرم‌افزارهایی در حد اتوماسیون قابلیت تولید داشته باشند و خیلی سریع نرم‌افزارهای خود را رشد دهند و نسخه‌های اولیه و نمایشی را اجرایی کنند. ما این ابزارها را در شرکت مطهر تجربه کرده‌ایم و حالا در سطح عمومی آن را تجربه می‌کنیم و به دنبال گسترده کردن آن هستیم. با برخی دانشگاه‌‌ها و انتشاراتی‌ها هم گفت‌وگو کرده‌ایم.

بوت‌کمپ‌ها و حالا به‌طور ویژه، بوت‌کمپ زعفران چه کاری انجام می‌دهد؟

بوت‌کمپ‌، راه‌انداختن فردی از پایه تا حدی است که بتواند وارد بازار کار شود. اولین افرادی که وارد این بوت‌کمپ‌ها می‌شوند، فریلنسرها هستند که به دنبال اجرای پروژه‌های فردی یا تولید نرم‌افزار برای شرکت‌های دیگر هستند. افرادی که از بوت‌کمپ استفاده می‌کنند علاوه‌بر اینکه می‌توانند نرم‌افزار خود را تولید کنند، می‌توانند عضو مجموعه‌هایی شوند که قصد راه‌انداختن نرم‌افزارهای خود را دارند. درواقع، بوت‌کمپ‌ها دوره‌هایی فراتر و حرفه‌ای‌تر از کارآموزی است که تمام قابلیت‌های لازم را در اختیار افراد قرار می‌دهد. دومین جامعه هدف بوت‌کمپ‌ها، تیم‌های نرم‌افزاری یا شرکت‌هایی هستند که تیم‌های نرم‌افزاری خود را دارند و با گذراندن این دوره‌ها قابلیت‌های خاص خود را پیدا می‌کنند و به راحتی می‌توانند نرم‌افزارها و اپلیکیشن‌های خود را در بستر نرم‌افزار Adobe Animate تولید کنند.

جایگاه SDK زعفران در ایران و دنیا کجاست؟
SDK  زعفران علاوه‌بر اینکه نخستین SDK یا توسعه نرم‌افزار ایرانی است، ابزارهای ساده‌ای دارد و استانداردهایی که شباهت زیادی به ابزارهای دیگر نرم‌افزاری موجود در بازارهای نرم‌افزاری دارد. نزدیک‌ترین شرکت‌هایی که تاکنون در ایران وجود داشته‌اند، اپ‌سازها هستند که اصلا محیط کدنویسی ندارند و به‌عنوان مثال یک فروشگاه طبق سفارش تولید می‌شود. اما SDKها محیط توسعه کد هستند. امتیازی که ما داریم، استفاده از محیط‌ گرافیکی Adobe Animate است و ما با استفاده از آن توانسته‌ایم متفاوت عمل کنیم. با SDK می‌توانیم هر نرم‌افزاری را تولید کنیم. از نظر بین‌المللی، چیزی که در SDK بررسی می‌شود، نرم‌افزارهایی است که با آن تولید شده است. از این نظر، SDK زعفران تاکنون حدود هزار نرم‌افزار اندروید و iOS تولید کرده است و جایگاه خوبی دارد. مساله دیگر، تعداد توسعه‌دهنده‌های SDKهاست و تلاش می‌کنیم توسعه‌دهنده‌های بیشتری مانند فریلنسرها را جذب کنیم. در دنیا شاید چیزی حدود دوهزار SDK وجود دارند اما آنهایی که فعال هستند، از دو امتیاز تعداد نصب ‌نر‌م‌افزارهای تولید‌شده توسط آنها و تعداد توسعه‌دهنده‌ها برخوردارند. هنوز تعداد توسعه‌دهنده‌های ما خیلی بالا نیست و در مقایسه با SDKهای جهانی، در حد یک استارتاپ به حساب می‌آییم و تازه اول راه هستیم. ما نرم‌افزارهای زیادی داریم و یک تجربه حدود هفت‌ساله پشت آنهاست و ما به این امید وارد گردونه SDKها در دنیا شده‌ایم.

چه مباحثی در بوت‌کمپ‌ها آموزش داده می‌شود؟

بوت‌کمپ‌ها فردی را بدون توانایی یا توانایی محدود مورد آموزش قرار داده و ابزار کارکردن را در اختیار او قرار می‌دهند تا او آماده ورود به بازار کار شود. بعضی از افراد که در بوت‌کمپ‌ها شرکت می‌کنند آماده استخدام در شرکت‌ها می‌شوند که هدف اصلی ماست تا بتوانند پروژه خود را راه بیندازند. در دوره‌های بوت‌کمپ ابتدا نرم‌افزار Adobe Animate را به افراد معرفی می‌کنیم تا در مرحله اول بتوانند انیمیشن‌ها و افکت‌های ساده‌ای را اجرا کنند. مرحله دوم، معرفی ابزارهای موجود در SDK مانند گالری، منو و... است و در جلساتی کوتاه هم به آشنایی کلی با برنامه‌نویسی می‌پردازیم، البته برنامه‌نویسی حرفه‌ای در این بوت‌کمپ آموزش داده نمی‌شود و این کار در دوره‌های پیشرفته صورت می‌گیرد. این بوت‌کمپ در 24 ساعت، طی هشت‌جلسه و طی یک ماه و نیم، می‌تواند یک توسعه‌دهنده‌ را که تنها کمی با گرافیک آشنا باشد یا یک اپلیکیشن کاتالوگ مانند با محتوا را تولید کند. بعد از آن هم، از افراد به صورت سوال و جوابی پشتیبانی‌ می‌کنیم و بستری آماده کرده‌ایم تا افراد سوالات خود را مطرح کنند. درحقیقت هدف ما این است که افراد بعد از این آموزش‌ها بتوانند به‌طور مستقل فعالیت کنند و  از source باز SDK زعفران برای برنامه‌نویسی استفاده کنند. قرار است جلسات اولیه بوت‌کمپ را به‌طور حضوری و جلسات بعدی را به شکل اینترنتی برگزار ‌کنیم.

بخشی از افراد در بوت‌کمپ‌ها با انیمیشن و محیط Adobe Animate آشنا می‌شوند. حتی اگر فردی نتواند این مرحله را ادامه دهد، براساس مهارتی که گذرانده مشغول فعالیت و وارد بازار کار می‌شود. با توجه به رشد نرم‌افزارهای موبایلی و استارتاپ‌ها و تبلیغات گرافیکی و دنیای مجازی، ما مهارت‌ها را رشد می‌دهیم تا افراد بتوانند با ورود به این بخش‌ها، بازار کار خوبی به ‌دست آورند. به نوعی با این کار، می‌خواهیم خلأهای مهارتی را در کشور پر کنیم. قرار است طی ایونتی که در دانشگاه امیرکبیر برگزار می‌شود، اطلاعات خوبی از این بوت‌کمپ در اختیار علاقه‌مندان قرار گیرد و کارمان را با شعار «شما یک برنامه‌نویس موبایل هستید» آغاز می‌کنیم و افراد سریع می‌توانند وارد بازار کار شوند.

چه نرم‌افزارهایی ترجیحا کاربردی برای عموم از سوی SDK زعفران تولید شده است؟

ما یک نسخه مفاتیح‌‌النفیس را داشتیم که مدت‌ها پیش در نسخه گوگل‌پلی و کافه‌بازار منتشر شد. چند بازی و مجله‌های نبات هم بوده‌اند که در اپل‌استور قابل خرید و نصب بود. آخرین نسخه نرم‌افزاری تولیدشده با SDK، اپ بازار است که محیطی به‌منظور کاریابی تخصصی برای تولید نرم‌افزار است. نرم‌افزارهای خصوصی متعددی داریم ازقبیل نرم‌افزاری برای سفارش محصول که سفارش کارگزاری بانک ملت بوده است. سیستم‌های اتوبوسرانی تهران هم سفارش‌هایی به ما داده بودند. اتوماسیون نرم‌افزار موبایل شهرداری تهران و صدا و سیما هم توسط SDK تولید شده است. سال‌ها پیش هم نرم‌افزار موبایل خبری تابناک با ابزار SDK تولید شده بود. علاوه‌بر این، نرم‌افزاری هم برای شرکت پست تولید کرده‌ایم که نوعی نرم‌افزار درخواست مرسوله است.

SDK از نظر داخلی چقدر ارزش دارد و در دنیا تا چه حد روی آن سرمایه‌گذاری می‌شود؟

یک SDK یا ابزار توسعه نرم‌افزار ممکن است روزی با حمایت یک شرکت بزرگ ادامه فعالیت دهد یا روزی توسط مردم حرکت و رشد کند. سهام آن SDK طبیعتا بالا می‌رود اما مدل درآمدزایی آن براساس آموزش و ایجاد پنل آنالیز نرم‌افزار آنلاین برای افرادی است که قرار است از آن استفاده کنند. تمام SDKهای دنیا از این ابزارها برای درآمدزایی استفاده می‌کنند.

امنیت نرم‌افزار در ابزار SDK چگونه مطرح می‌شود؟

در بحث‌های امنیتی نرم‌افزار این موضوع مطرح می‌شود که یک SDK چه امکانات و اطلاعاتی را از کاربر می‌گیرد و به کجا می‌فرستد. در بحث تولید نرم‌افزار، این امکان کاملا از صفر تا 100 در دست ماست و تاکنون نرم‌افزارهایی که با SDK تولید شده‌اند، از نظر امنیتی با هیچ مشکلی مواجه نشده‌اند.

رقابت SDKها در دنیا به چه شکلی است و به کجا حرکت می‌کنند؟

در دنیا، ابزارها و زبان‌های برنامه‌نویسی با سرعت زیادی درحال رشد هستند. ابزارهای SDK کار توسعه نرم‌افزارها را راحت‌تر می‌کنند و مجموعه‌ای مانند ما که با تجربه قبلی در تولید نرم‌افزار وارد این گردونه شده‌اند، باید شرایطی را فراهم کند که توسعه‌دهنده‌ها به سرعت بتوانند وارد بازار کار شوند. اغلب شرکت‌های مختلف دنیا بر این باورند که source نرم‌افزار باید باز باشد و همه بتوانند به‌طور اشتراکی آن را رشد دهند. این ایده در پشت SDK زعفران هم بوده اما تحریم‌های اخیر ما را با مشکلاتی مواجه کرده و فلسفه باز بودن source نرم‌افزار را با مشکل مواجه کرده است. بازبودن source، نرم‌افزارها را از لحاظ جهانی رشد می‌دهد. چشم‌اندازی که برای موفقیت هرچه بیشتر SDK زعفران داریم، افزایش تعداد فریلنسرهاست که هم به رشد توسعه SDK کمک می‌کند و هم مقوله کارآفرینی را بهبود می‌بخشد و زمینه اشتغال را برای فریلنسرها فراهم می‌کند.