به گزارش «فرهیختگان آنلاین»، گردشگری امروزه صنعتی مهم در دنیاست که می‌تواند به شکوفایی اقتصاد کشورها کمک کند. کشورهایی نظیر ترکیه و امارات با توسعه روزافزون زیرساخت‌ها، سهم خود را از این صنعت افزایش داده‌اند. در همین زمینه در حالی به جرات می‌توان گفت جاذبه‌های گردشگری کشورمان بسیار فراتر از کشورهای مذکور و برخی دیگر از مدعیان این صنعت است که متاسفانه ضعف بایدهای این صنعت باعث شده بسیاری از کسانی که ایران را برای گشت‌و‌گذار انتخاب می‌کنند، با سختی‌ها و دشواری‌هایی مواجه شوند و همین مساله سهم ایران را در این صنعت مهم کاهش داده است.

برای درک بهتر اهمیت گردشگری باید دانست در چند دهه اخیر، با وجود بحران‌های مقطعی در اقتصاد جهانی، گردشگری تبدیل به یکی از بزرگ‌ترین شاخه‌های مبادلات جهانی شده است. براساس داده‌های سازمان تجارت جهان (wto)، میانگین سهم گردشگری در تولید ناخالص ملی کشورها (GDP) حدود ۵ درصد برآورد می‌شود. همچنین سهم گردشگری در اشتغالزایی حدود ۶ تا ۷ درصد از رقم کلی مشاغل جهانی برآورد می‌شود. جالب توجه اینکه در ایران این میزان حدود 5/2 درصد است. براساس پیش‌بینی سازمان تجارت جهانی تا پایان سال ۲۰۲۰ (۱۳۹۸)، تعداد گردشگران در کل دنیا به رقمی بالغ‌ بر 1.6 میلیارد نفر خواهد رسید و بیش از ۵۰ درصد معضل اشتغال در کشورهای در حال ‌توسعه از این طریق قابل‌ رفع خواهد بود.

 بهبود امتیاز و رتبه ایران در شاخص رقابت‌پذیری سفر و گردشگری  در سال 2019

برای دانستن جایگاه کشورمان در صنعت گردشگری می‌توان به برخی آمار‌های بین‌المللی اشاره کرد. در این زمینه مجمع جهانی اقتصاد (WEF) هر دوسال یک‌بار گزارشی را با موضوع رقابت‌پذیری صنعت گردشگری و سفر منتشر می‌کند کـه در آن کشورهای جهان را از منظر شاخص‌های متعددی در این زمینه ارزیابی و رتبه‌بندی می‌کند. شاخص رقابت‌پذیری سفر و گردشگری براساس چهار مولفه اصلی شامل توانمندسازی محیط، سیاست‌های گردشگری، زیرساخت‌ها و منابع طبیعی و فرهنگی اندازه‌گیری می‌شود که هریک از آنها تحت مشخصه‌های جزئی‌تر نیز طبقه‌بنـدی می‌شـوند و درمجمـوع شاخص رقابت‌پذیری سفر و گردشگری 14 معیار را دربرمی‌گیرد.

با توجه به معیارهای مجمع جهانی اقتصاد، ایران در سال 2011 رتبه 114 از بین 139 کشور، در سال 2013 با 16 پله صعود رتبه 98 از بین 140 کشور، در سـال 2015 رتبـه97  از بین 141 کشور و درنهایت در سال 2017 با چهار پله صعود، رتبه 93 از بین 136 کشور جهان را به خود اختصـاص داده اسـت. امتیاز ایران در شاخص رقابت‌پذیری سفر و گردشگری 2017 معادل 4.3اسـت کـه ایـن امتیـاز در سـال 2015، 3.3 بـوده اسـت. همچنین رتبه ایران از جایگاه نهم بین کشورهای خاورمیانه در سال 2015 به جایگاه هشتم در سال 2017 صعود کرده اما این رتبه در سال 2019 به 11 در ایـن گـروه سقوط کرده است.

 رتبه اول ایران در شاخص قیمت رقابتی

سقوط ارزش ریال در برابر ارزهای خارجی با وجود تمام مشکلاتی که برای اقتصاد کشور ایجاد کرده، اما فرصت‌هایی را نیز برای اقتصاد ایران به وجود آورده است. یکی از این فرصت‌ها، ارزان شدن سفر و کالاهای ایرانی برای گردشگران خارجی است. در این زمینه طبق گزارش مجمع جهانی اقتصاد در مساله رقابت‌پذیری سفر و گردشگری، ایـران در شـاخص قیمـت رقـابتی در سـال 2017 هماننـد سـال 2015 همچنان رتبه اول را کسب کرده است. در سایر شاخص‌ها به‌جز شاخص بهداشت و سلامت که در هر دو گزارش اخیـر رتبـه 93 را کسب کرده، در سه شاخص منابع فرهنگی، پایداری محیطی و منابع طبیعی، جایگاه ایران تنزل یافته و در سایر شاخص‌ها ازجملـه زیرساخت‌های زمینی و هوایی، زیرساخت‌های حمل‌ونقل هوایی، منابع انسانی و بازار کـار، زیرساخت خدمات گردشگری، محیط کسب‌وکار، اولویت‌بخشی سفر و گردشگری، آمـاده‌سازی فنـاوری اطلاعـات و ارتباطـات و ایمنـی و امنیت، رتبه ایران بهبود یافته است. بدترین رتبه ایران بین مولفه‌های شاخص رقابت‌پذیری سفر و گردشگری در سال 2017 مربوط به پایداری محیطـی و پـس از آن اولویت‌بخشی سفر و گردشگری و زیرساخت خدمات گردشگری بوده است. همچنین بهترین رتبه ایران پس از رقابـت‌پذیری قیمت‌ها مربوط به منابع فرهنگی و زیرساخت‌های زمینی و هوایی است.

 زیرساخت‌های حمل‌ونقل هوایی چالش صنعت گردشگری

بررسی جزئی‌تر مولفه‌های شاخص رقابت‌پذیری سفر و گردشگری نشان می‌دهد از بین چهار مولفه توانمندسـازی محـیط، سیاست‌های سفر و گردشگری، زیرساخت‌ها و منابع طبیعی و فرهنگی، ایران به‌طور متوسط در مولفه فعال‌سازی محیط‌زیست امتیاز بهتری نسبت به سه مولفه دیگر کسب کرده است. بالاترین امتیاز ایران مربوط به زیرمولفه‌های رقابت‌پذیری قیمت‌ها و امنیـت و ایمنـی به ترتیب با امتیاز 7.6 و 2.5 بوده و کمترین امتیاز مربوط به زیرساخت‌های حمل‌ونقل هوایی با امتیـاز 2.2 و منـابع طبیعـی و بـاز بودن بین‌المللی هر دو با امتیاز 4.2 بوده است.

 رتبه پایین ایران در خاورمیانه

گزارش رقابت‌پذیری صنعت سفر و گردشگری مجمع جهانی اقتصاد نشان می‌دهد رتبه ایـران از جایگـاه نهـم بـین کشـورهای خاورمیانه در سال 2015 به جایگاه هشتم در سال 2017 بهبود یافته است. در سال 2017، امـارات متحـده عربـی در جایگـاه اول شاخص رقابت‌پذیری سفر و گردشگری و پس از آن قطر و بحرین در جایگـاه دوم و سـوم در سـطح منطقـه خاورمیانـه قـرار گرفته بودند. شایان ذکر است کشورهای امارات متحده عربی، قطر و بحرین به‌ترتیب جایگاه 29‌ام، 47‌ام و 60‌ام در جهـان را در سال 2017 از نظر شاخص رقابت‌پذیری سفر و گردشگری به خود اختصاص داده بودند. طبق جدول شماره یک، ایران از بین 14 زیرمولفه شاخص رقابت‌پذیری سفر و گردشگری در سـال 2017، در زمینـه بـاز بـودن بین‌المللی، رقابت‌پذیری قیمت‌ها، منابع طبیعی و منابع فرهنگی و سفر تجاری، امتیازی بـالاتر از متوسـط امتیـاز منطقـه خاورمیانـه داشته و در 10 زیرمولفه دیگر امتیاز کمتری نسبت به میانگین منطقه خاورمیانه داشته است. نکته جالب توجـه ایـنکـه بـا وجودی که ایران در شاخص منابع طبیعی و باز بودن بین‌المللی پایین‌ترین امتیازها را بین سایر مولفه‌ها داشـته اسـت، امـا در بررسی شاخص‌ها در سطح منطقه خاورمیانه مشاهده می‌شود که ایـران در ایـن دو شـاخص امتیـاز بـالاتری نسـبت بـه میـانگین منطقه دارد.