گزارش «فرهیختگان» از یک گروه خاص جهادیمسئول طرح تدریس جهادی «وتر» در گفتوگوی شماره امروز «فرهیختگان» از نحوه تشکیل و برنامههای یک گروه جهادی خاص سخن گفته، گروه جهادی دانشجویی از دل دانشگاههای فرهنگیان که دغدغه آموزش دانشآموزان مناطق محروم را دارند.
جهاد دانشجومعلمان برای کاهش محرومیتهای آموزشی
از چرایی تشکیل گروه و برگزاری اردوهای جهادی ویژه آموزش آغاز کنیم. اردوهای جهادی به شیوههای مختلفی در کشور برگزار میشود. در اکثر این اردوها در کنار فعالیتهای عمرانی، فعالیتهای فرهنگی هم اجرا میشود؛ با وجود این، چرا اردوهای جهادی آموزشی مدنظر شما قرار گرفت؟
اردوهای جهادی عمرانی توسط تشکلها و بسیج دانشجویی همه دانشگاهها برگزار میشود، اما خلئی که در بین اردوهای جهادی دانشگاههای فرهنگیان وجود داشت، مباحث فرهنگی بود و طرحریزی اردوهای تدریسی با توجه به خلأ موجود در مسائل فرهنگی و آموزشی مناطق محروم شکل گرفته است، زیرا در این حوزه تا امروز هیچ نهاد و وزارتخانهای به صورت مستمر و برنامهریزیشده برنامهای نداشته است. از آنجایی که دانشگاه فرهنگیان دانشگاه تربیت دبیر است و فارغالتحصیلان این دانشگاهها درکلاس دانشآموزان حضور خواهند یافت، بر آن شدیم تا دانشجویان را با مشکلات مناطق محروم در حوزههای فرهنگی و آموزشی بیشتر آشنا کنیم و قدمی در جهت رفع مشکلات آموزشی دانشآموزان برداریم، زیرا این اردوها یک تجربه کاری در حوزه تدریس برای دانشجویان است. شبیهسازی مدارس و کارگاههای آموزشی در مناطق محروم برای دانشجویان مفید است، زیرا قبل از ورود به مدارس تدریس را میآموزند.
شروع و آغاز این ایده از کجا نشأت گرفته است؟
از سال 1396 در جلسات شورای جامعه اسلامی دانشگاه، ایده اردوهای تدریس جهادی چکشکاری شد. سال اول در استانهای مازندران و خراسانرضوی شروع بهکار کردیم و تا بهحال در 13 استان آن را پیادهسازی کردهایم.
عنوان گروه جهادی شما «وتر» است، دلیل انتخاب این نام چه بود؟
در رابطه با عنوان گروه جهادی باید عرض کنم، با توجه به اینکه نماز شب یک رکعت به نام وتر دارد و ظاهرا یک رکعت است، اما طولانیترین قسمت نماز شب است و این نماز یکرکعتی تاثیرگذاری فراوانی روی نمازگزار دارد؛ به همین خاطر اسم گروه جهادی را با توجه به تاثیرگذاری فرهنگی آن در بین مخاطبان اردوهای وتر قرار دادیم. در سال اول اردوهای جهادی وتر با جمعیت 5 تا 7 نفر برگزار شد که دارای تاثیرگذاری ویژهای بود.
پایه و شکلدهنده این گروه چه کسانی بودند؟ شرکتکنندگان اردو محدود به دانشگاه فرهنگیان هستند؟
پایههای اصلی این اردوها دانشگاه تربیتدبیر شهید رجایی است، اما از دانشگاه فرهنگیان قزوین، بوشهر و کرمان گروههای جهادی به ما ملحق شدهاند. اغلب شرکتکنندهها از بین دانشجویان دانشگاههای فرهنگیان هستند ولی برای ورود سایر دانشجویان دانشگاهها محدودیتی نداریم و دانشجویانی از دانشگاههای صنعتیشریف و امیرکبیر هم بین شرکتکنندگان حضور داشتند.
تاکنون در چه مناطقی اردو برگزار کردهاید؟ روش انتخاب منطقه موردنظر بر چه اساسی است؟
سال اول اردو که در دو استان مازندران و خراسانرضوی به صورت متمرکز برگزار شد، متشکل از دو گروه 6نفره بود. درحال حاضر نسبت به دو سال قبل پیشرفت چشمگیری در روشهای تدریس و قالبها، محتوا و حتی تعداد گروه و افرادی که شرکت میکنند، داشتیم. به صورت مستمر یک جای دور افتاده را به مدت 3سال انتخاب و نیازهای فرهنگی آن منطقه را با کار کارشناسی احصا میکنیم. مناطق با توجه به دو شرط کلی انتخاب میشوند. رویکرد گروه جهادی این است که برگزارکنندگان اردو، بومی همان استان باشند؛ چراکه دانشجویان با بافت فرهنگی منطقه آشنا هستند و از سوی دیگر نزدیکی شرکتکنندهها به منطقه در کاهش دادن هزینهها موثر است.
رویکرد گروه در مواجهه با مسائل مناطق به چه شکل است؟
رویکرد کلی گروه جهادی، برطرف کردن مشکلات تحصیلی و فرهنگی است، اما مشکلات معیشتی در ایجاد مسائل فرهنگی بیتاثیر نیست و از آنجایی که دانشجویان بومی به مشکلات فرهنگی منطقه موردنظر آشنایی بیشتری دارند، از بین شرکتکنندهها یک نفر را بهعنوان مسئول ثابت منطقه انتخاب میکنیم و حدود 6 ماه قبل از شروع اردو، فرد به شناسایی منطقه اقدام میکند تا تمام نکات و مشکلات فرهنگی برآورد شود.
اردوی وتر تاکنون در چه مناطقی برگزار شده است و در چه مناطقی تمرکز بیشتری داشتهاید؟
تاکنون سه دوره اردو در شهرستان رودبار جنوب کرمان برگزار شده است، زیرا مردم این منطقه در بدترین موقعیت معیشتی و فرهنگی قرار دارند. یک منطقه کپرنشینی که مردم توان خرید زمین برای اسکان و ساخت خانه ندارند و با مبلغ ناچیز یارانه زندگی میکنند و جمعیت آن به دلایلی مجبور به مهاجرت شدهاند ولی دولت تاکنون زمینی برای اسکان برای آنها در نظر نگرفته است و منبع درآمد خاصی ندارند و با مشکلاتی مانند نداشتن برق و آب و گاز دست و پنجه نرم میکنند، تیر چراغ برق از فاصله 20متری آنها رد شده است ولی این جمعیت برق مصرفی ندارند، سه دوره اردو در استان خراسانرضوی، روستای گلستان برگزار کردیم یا در شهرستان نیر استان یزد دو دوره اردو داشتیم و در شهرستان ایذه دو دوره اردو برگزار شده است که درحال حاضر شهرستانهایی از استانهای بوشهر- قزوین را به دورههای آموزشی خود اضافه کردهایم.
در تابستان امسال به غیر از استان گلستان، 13 گروه را به مناطق مختلف 13 استان کشور اعزام کردیم. حدود 70 نفر در این اردوها شرکت کردند. تعداد دانشآموزانی که در هر اردو مخاطب ما میشوند حداقل 30 نفر است. درحال حاضر 6 اردو به پایان رسیده است، اردوی دو گروه هماکنون درحال اجراست و اردوی 5 گروه هم پس از پایان دهه اول محرم برگزار خواهد شد.
مدل برگزاری اردوهای جهادی آموزشی وتر را توضیح دهید.
مدل برگزاری اردوهای جهادی آموزشی وتر اینگونه است که اولا به موقعیت جغرافیایی و فرهنگی آن منطقه توجه میشود و در جلسات تمام نکات منطقه و روستا مورد بررسی قرار میگیرد؛ مواردی مانند پایههای درسی دانشآموزان، تعداد آنها و مشکلات درسیای که دارند، حتی از مدیران مدارس و دبیران و دانشآموزان و والدین مشکلات مدارس پرسیده میشود و بعد از احصای این موارد به رفع اشکالات درسی میپردازیم.
متوسط زمان برگزاری اردوها چقدر است؟
تعداد روزهای اردو از یک هفته تا 10 روز است؛ زیرا در منطقهای ممکن است جمعیت اهل تسنن باشد یا مردم دارای فرهنگ خاصی باشند و در هر منطقه شیوه ارائه و کار متفاوت میشود.
محتوای آموزشی و کلاسها صرفا به مباحث درسی اختصاص دارد؟
آموزشهای ما به مسائل درسی محدود نمیشود. البته دور اولی که اردو در یک منطقه برگزار میشود، ممکن است اکثر کلاسها مربوط به دروس دانشآموزان باشد، چراکه از لحاظ فرهنگی شناخت کاملی از منطقه نداریم. اگر شناخت ما از مسائل و مشکلات فرهنگی کامل باشد، امکان برگزاری کلاسهای فرهنگی و مذهبی را خواهیم داشت؛ مانند یکی از روستاها که با کمک مدیر مدرسه به شناخت کاملی رسیدیم و متوجه شدیم که دانشآموزان در امامشناسی و انجام فرایض دینی مانند نماز دچار ضعف و مشکل هستند. از همینرو برنامهریزی کردیم تا در بازیها و کلاسهایی که برگزار میکنیم به بچهها آموزش دهیم. بنابراین دور اول اردو بیشتر به تکمیل شناخت ما از منطقه اختصاص دارد.
چه مقاطعی مخاطب آموزشهای شما هستند؟
با توجه به اینکه همدانشگاهیهای ما باید در هنرستانها و دبیرستانها آموزش دهند، مشکلی برای آموزش در همه مقاطع درسی نداریم و برنامهریزی برگزاری کلاسها را با توجه به جمعیت دانشآموزان از دوران ابتدایی تا دبیرستان (متوسطه دوم) انجام میدهیم.
تمرکز شما در منطقه با برنامهریزی صورت میگیرد؟
در نظر داشتیم اردوها را در دو نوبت ایام نوروز و تابستان برگزار کنیم و در طول دو سال گذشته نیز به همین منوال پیش رفتیم؛ اما به این جمعبندی رسیدیم که اگر از ایام عید صرفنظر کنیم، بهتر است. درحال حاضر اردوها فقط در ایام تابستان برگزار میشود، اما ارتباطمان را با دانشآموزان منطقه قطع نمیکنیم. مثلا معلمان شرکتکننده در اردوی گرگان که در ابتدای تابستان برگزار شد، هنوز هم با بچهها در ارتباط هستند.
به چه نحوی و با چه هدفی؟
از طریق تلفن و شبکههای اجتماعی این ارتباط تداوم دارد و بچهها نیازها و اشکالات خود را با معلمان در میان میگذارند. منطقه دیگری بود که بچهها نیاز به کتابهای کمکآموزشی داشتند، ما هم پیگیری کردیم تا نیازشان را با حداقل قیمت مرتفع کنیم و آنها را برای بچهها ارسال کردیم.
هزینههای اردو حدودا چقدر است و از کجا تامین میشود؟
هر اردوی وتر حداقل 2 تا 3 میلیون هزینه دارد. مسائل مالی اردو عمدتا از طریق دانشگاه تربیتدبیر شهید رجایی تامین میشود، اما خیرین و مراکز دیگری را هم برای تامین هزینهها درگیر کردهایم که البته تاکنون مبلغ بالایی نبوده ولی امیدواریم بتوانیم از این طریق هم بخشی از هزینههای اردوها را جبران کنیم.
ارتباط شما با نهادهای مختلف بهویژه آموزشوپرورش چگونه بوده؛ همکاریهای صورتگرفته تا امروز انتظار شما را برآورده کرده است؟
بیشترین زمان ما در دوره اول اردوها، به شناساندن برنامهها و فعالیتمان در سطح دانشگاه و اردوهای جهادی کشور بوده است. از دوره قبل تاکنون تمرکزمان را روی ارتباطگیری با نهادهای مختلف قرار دادیم و با سرعت خوبی هم پیش رفتیم. در اردوی گلستان از امکانات نهادهایی مانند سپاه و شهرداری استفاده کردیم. درمورد آموزشوپرورش، پس از برگزاری دور دوم از سوی وزیر وقت، آقای بطحایی مورد تقدیر قرار گرفتیم، اما خب طبیعی است که همکاری محدود به وزارتخانه و تهران نمیشود و در هر استان به صورت جداگانه ارتباط لازم را برقرار میکنیم. از این حیث هم مشکل چندانی نداشتیم به استثنای استان قزوین که با مشکل مواجه شدیم.
از تاثیر اردو صحبت کنید. اردوی جهادی وتر چه تاثیری روی دانشجویان داشته و چه اثراتی در مناطق محل برگزاری اردو ایجاد کرده است؟
در تیرماه امسال که حدود 45 نفر در اردوی گلستان شرکت کرده بودند، شاهد بودم تغییر نگاه و دید دانشجومعلمان نسبت به منطقه، تدریس و اردوی جهادی بود که نشانههای آن را میشد در تفاوتهای روز نخست و روز آخر بهوضوح دید. تاثیری که دانشجویان روی خودشان و روی دانشآموزان دیدند به حدی مثبت بود که از همان تیم، سه اردوی دیگر شکل گرفت. تبادلنظری که بین دانشجویان باتجربه و دیگر معلمان در جلسات روزانه انجام شد و در کنارش برنامههای فرهنگی مانند گعدهها و سر زدن به خانواده شهدا روی بچهها واقعا تاثیر زیادی داشت. اگر بخواهم به دلایل تداوم حضور دانشجویان در این اردو اشاره کنم، ابتدا باید به نفس حرکت جهادی و کمکی که به دانشآموزان میشود، اشاره کنم. مورد دیگر به آشنایی دانشجویان به منطقه برمیگردد و ارتباطی که به دنبال همین اردو با آموزشوپرورش منطقه میگیرند که در آینده کاریشان قطعا موثر خواهد بود و چند سال مانده به پایان تحصیل با فضای آموزشوپرورش آشنا میشوند.
در منطقه چطور؟
در همین اردوی گلستان، زمانی که در پایان اردو بازخوردی از مسئولان مختلف منطقه گرفتیم، از نگاه مثبت مردم و دعایشان در حق بچههای اردو میگفتند. حتی حرکتهای فرهنگی اردو مانند همان دیدار با خانوادههای شهدا بازخوردهای فوقالعاده مثبتی داشت و جمعبندی ما این بود که عموم مردم رضایت داشتند.
آینده گروه شما چگونه رقم خواهد خورد؟
تمرکز ما بیشتر روی محتوای اردو است. تا الان بر افزایش تعداد افراد و گروهها و استانها توجه داشتیم، اما درحال حاضر به یک ثباتی در این مورد رسیدهایم. نمیگویم استانها و گروهها را افزایش نخواهیم داد، اما توجه بیشتری به کیفیت کار خواهیم داشت.
مطالب پیشنهادی
.gif?v=0)
