به گزارش «فرهیختگان آنلاین»، در شماره‌های گذشته روزنامه، آسیب‌شناسی از فعالیت هیات‌های دانشجویی صورت گرفت که تفاوت این نوع هیات‌ها با هیات‌های محلی در نوع محتوا و مخاطبان آن است. یعنی افرادی که در این هیات‌ها شرکت می‌کنند نوعی هم‌بستگی برای ارائه محتوای روز برای مخاطبان دارند. در شماره امروز سراغ هیات ثارالله دانشگاه علوم پزشکی تهران رفتیم. آنها نیز معتقد بودند باید هیات دانشجویی گفتمان‌سازی کرده و در برابر شبهاتی که به دانشجویان و جوانان وارد می‌شود، مطلب صحیح ارائه کند.

این دانشجویان البته وارد فضای بین‌الملل نیز شده بودند و برای دانشجویان خارجی دانشگاه خود مراسم را به زبان انگلیسی برگزار می‌کردند که همین کار مورد استقبال این دانشجویان قرار گرفته بود. از سویی دیگر برنامه‌ریزی دقیق و منظم هم برای دانشجویان و مردم عادی داشتند که مخاطب را به سوی هیات بکشاند.

محمدعلی محتشم و هادی رضازاده، دو دانشجوی این دانشگاه هفته گذشته میهمان «فرهیختگان» بودند و حرف‌های دلنشینی درباره هیات دانشگاه خود گفتند.

در ابتدای بحث، معرفی اجمالی از هیات داشته باشید و از فعالیت‌های سال گذشته چند نکته بیان کنید.

محمد‌علی محتشم‌: مرام هیات ثارالله دانشگاه علوم پزشکی تهران از سال 1376 توسط برخی دانشجویان که عضو بسیج دانشجویی دانشگاه بودند تشکیل شد و از همان موقع تا به امروز اهم فعالیت‌های خود را در مسجد دانشگاه برگزار کرده است، چراکه دانشجویان معتقدند مسجد و هیات باید در کنار هم برای هدفی مشترک پیش بروند تا به سرمنزل مقصود برسند. اکثر مخاطبان هیات، دانشجویان هستند، اما بسیاری از مردم شهر تهران نیز در مراسم‌های مختلف این هیات شرکت دارند که چندین دلیل دارد؛ اول اینکه حضور سخنرانان و مداح‌های طراز اول و ممتاز کشور این استقبال را به ارمغان آورده و دوم اینکه فضای مسجد دانشگاه به‌گونه‌ای است که نوعی نوستالژی برای مردم دارد، چراکه در نقاط حساس تاریخی فعالیت‌های خاصی در آن وجود داشته است. دلیل سوم هم وجود دانشجویان و قشر جوان است که باعث می‌شود افراد در کنار این دانشجویان فیض بیشتری از مراسم‌ها کسب کنند. البته همه این دلایلی که عنوان شد، موجب پیشرفت هیات دانشجویی ثارالله نیز شده است. ما در سال‌های گذشته شهادت امام سجاد(ع) را به‌دلیل همزمانی با ایام امتحانات در خارج از دانشگاه برگزار کردیم. وقتی مخاطبان مراجعه می‌کردند، ابتدا از خادمان دلیل این جابه‌جایی را سوال می‌کردند، پس افراد با محل مسجد دانشگاه نیز ارتباط خوبی برقرار کرده‌اند. یکی از مراسم‌های ما که باعث حضور بیشتر مردم در این هیات شده، برگزاری سوگواره بیرق فاطمی است که در سال‌های گذشته به صورت منظم برنامه‌ریزی و اجرا شده است.

ما ایام محرم که با هیات‌های دانشجویی گفت‌وگو انجام داده‌ایم، همه روی سیر محتوا در برنامه‌ریزی‌ها برای فعالیت‌ها اتفاق‌نظر داشته‌اند. شما در این زمینه چگونه عمل کرده‌اید؟

محتشم: ما هم اتفاقا هرساله جلسات متعددی برای برنامه‌ریزی در ایام دهه اول محرم داشته‌ایم که البته این جلسات در زمان‌های دیگری نیز برگزار شده است. به نظر من یکی از اصول اساسی فعالیت هیات‌های دانشجویی داشتن سیر محتوایی در همه برنامه‌هاست. ما سال گذشته محتوای سخنرانی و مداحی و حتی برخی فوق‌برنامه‌ها را روی مسائل اجتماعی روز متمرکز کردیم که در حوزه‌های سبک زندگی ایرانی- اسلامی و انتقال این گزاره و مفاهیم به دانشجویان از مهم‌ترین دغدغه‌های محتوای اعضا و دوستان بوده است. ما معتقدیم معضل دانشجویان در دنیای امروز و محیط جدید دانشگاه این است که مطلع نیستند در کدام مسیر و سبک زندگی باید قرار بگیرند، زیرا راه‌های بسیاری وجود دارد و اگر هدایت نشوند، به انحراف کشیده خواهند شد. یکی از شبهاتی که امروز ضدانقلاب‌ها و و ضددین‌ها به دانشجویان و جوانان القا می‌کردند، نبود شادی، شور و نشاط در دین است، در حالی که ما روایت‌های زیادی در این رابطه داریم که افراد حتی در عزاداری بر مصائب اهل‌بیت(ع) نیز نوعی شور دریافت می‌کنند. ما در برنامه‌های هیات تصمیم گرفته‌ایم اکثر ولادت‌ها و مراسم‌هایی از این دست را در کوی دانشگاه که محل خوابگاه‌های دانشجویان است، برگزار کنیم. برای همین یک استراتژی انتخاب کردیم که با درگیر کردن دانشجویان و قشر خاکستری به جذب بدنه بیشتری برای هیات بپردازیم، چراکه بیشتر افراد پس از پایان کلاس‌های درس و انجام کارهای شخصی به خوابگاه برمی‌گردند و ما با این روش آنها را به‌صورت ناخودآگاه با فعالیت‌های دینی و مذهبی درگیر کرده‌ایم. ما سعی کرده‌ایم با این نوع برنامه‌ریزی‌ها به دادن نشاط همراه با معنویت به دانشجویان، با در نظر گرفتن ذائقه جوان‌ها بپردازیم که یکی از این نشاط دادن‌های صحیح، بسط دادن محتوا و رفتار دانشجویان به حقیقت دین است.

عده‌ای معتقدند هیات دانشجویی با دیگر هیات‌های محلی در برخی مسائل باید تفاوت داشته باشد. ویژگی و تفاوت‌های هیات دانشجویی با هیات‌های محلی را در چه چیزهایی می‌بینید و چه شاخص‌هایی را می‌توان برای هیات‌های دانشجویی بر شمرد؟

هادی رضازاده: هیات‌های سنتی یا برخی هیات‌های محلی اکثرا با یک شکل کار ساده مراسم‌ خود را شروع می‌کنند و با بیان تاریخ‌نگاری آن هم به شیوه روایی وقایع و زندگینامه اهل‌بیت(ع) به ارائه مسائل اعتقادی می‌پردازند، اما در محیط دانشجویی این قالب و برنامه‌ریزی جواب نمی‌دهد، زیرا شما با دانشجویان نخبه و رتبه‌های برتر که همگی براساس استدلال و منطق خودشان رفتار می‌کنند، طرف هستید. این افراد دائما با کتاب و جزوه سروکار دارند، پس باید سخنران و مداح در رابطه با جوهره دین صحبت کنند و در فضایی استدلالی محتوا ارائه دهند، چنانچه این شرایط را لحاظ نکنیم، مخاطب نخواهیم داشت. محتوای هیات‌های دانشگاهی با سبک و سیاق عامه کوچه و بازار تفاوت دارد، در نتیجه مسئولان هیات‌های دانشجویی مجبورند افراد خاصی را که در محیط دانشجویی مورد استقبال هستند، برای ایراد سخنرانی و مداحی دعوت کنند. ما با ارائه محتوا به‌صورت استدلالی برای مخاطب سوال ایجاد کرده‌ایم و به نوعی ذهن دانشجو و جوان درگیر شده است، در نتیجه حضور افرادی مانند پناهیان، قاسمیان و رستمی مسئول نهاد رهبری در دانشگاه‌ها به همین خاطر است. این افراد با سبک استدلالی محتوا ارائه می‌دهند و در نحوه بیان مطالب، امام حسین(ع) 1400 سال پیش را در امام حسین(ع) زمان خود بررسی می‌کنند. این نکته که مباحث منطبق با شرایط حال و روز باشد خیلی در ارائه محتوا مهم است. درواقع با شیوه و زبان دانشجویی محتوا را مطرح می‌کنند و در کنار همه این مسائل باید هیات یک شاکله‌ای داشته باشد تا به یک خروجی منتهی شود، به‌عنوان مثال سال گذشته در سوگواره بیرق فاطمی سبک زندگی حضرت زهرا(س) ذیل بحث ازدواج مطرح و بررسی شد. برای امسال یکی از مطالبات رهبری را که ذیل عنوان خانواده مطرح شده مدنظر قرار داده‌ایم تا بتوانیم این بحث را در بین دانشگاهیان گفتمان‌سازی کنیم.

یکی از محتواهای دیگر زندگینامه شهدای علوم پزشکی دانشگاه تهران که 30 سال پیش در شرایط دانشجویی امثال ما به میدان جنگ رفتند را در قالب نشریه هیات ارائه می‌کنیم تا دانشجویان را با سبک زندگی شهدا آشنا کنیم که آنها چه ویژگی خاصی داشتند که نام‌شان بر سردر دانشکده‌ها و سالن یا آمفی‌تئاتر دانشگاه مانند سالن شهید عزلت یا تالار شهید کاووسی نصب شده است. با این اقدام، دانشجویان با این عزیزان که غریبه بوده‌اند آشنا می‌شوند؛ این جنس کارها خروجی مثبتی برای هیات‌های دانشجویی است و به نوعی یکی از تفاوت‌ها با هیات‌های محلی خواهد بود.

شرایط جمع شدن افراد هیات و خادمان برای هماهنگی برنامه‌های مراسم‌ها چگونه است؟

رضازاده: برای کارهای هیات از سه ماه قبل جلسات متعددی برگزار می‌کنیم تا خروجی کار هرچه بهتر شود. در رابطه با فضاسازی‌ها به سلیقه‌های جوانان توجه ویژه‌ای داریم، زیرا قشر‌هایی که در هیات‌های دانشجویی شرکت می‌کنند، سلیقه‌های فکری مختلفی دارند. در هیات‌های محلی کتیبه نصب می‌کنند، اما ما در رابطه با همین فضاسازی و محتوا، روی تک‌تک نفرات نیز همین کار محتوا و فضا‌سازی را انجام می‌دهیم؛ به‌عنوان مثال برای انتقال صحیح مفاهیم به شعار سربندها توجه می‌کنیم، «شده است نام تو سربند هر شهید». همچنین خدماتی مانند در اختیار گذاشتن وسایل ایاب و ذهاب برای دانشجویانی که از مسیرهای مختلف به دانشگاه مراجعه می‌کنند، با این کار حس خوبی در مخاطب ایجاد می‌شود که حتی برای رفت‌وآمد او برنامه‌ریزی شده است. همچنین فعالیت به صورت تشکیلاتی؛ حسن همه هیات‌های دانشجویی است که زیبایی کار را چندبرابر می‌کند.
 
سایر حوزه‌های اجتماعی هم فعالیت دارید؟ خصوصا در حوزه اربعین حسینی اقداماتی انجام داده‌اید؟

محتشم: به دنبال این هستیم که راه حسین(ع) را در آمریکا فریاد بزنیم؛ به‌عنوان نمونه در حوزه‌های بین‌الملل ورود داشته‌ایم. در مراسم سال گذشته دانشجویان خارجی مانند عراق، کشمیر، هند، نیجریه، لبنان، پاکستان وکشور‌های آفریقایی حضور داشتند. دانشجویان خارجی را درگیر کار کردیم و آنها به‌عنوان خادمان هیات فعالیت خود را شروع کردند. همچنین در اربعین حسینی موکب هر روزه در دست یکی از این کشور‌ها بود و پرچم آن کشور را در کنار پرچم ایران اسلامی نصب می‌کردیم. هیات در بین این دانشجویان از جایگاه مناسبی برخوردار است، زیرا به ما اعتماد دارند و با توجه به علاقه‌ای که از خود نشان می‌دهند، هیات ثارالله هم برای رشد و تقویت محتوای دینی این دانشجویان برنامه‌های ویژه‌ای طرح‌ریزی کرده است. حدود 30 دانشجوی خارجی در هیات ثارالله تهران فعالیت دارند. به این دانشجویان مسئولیت‌های مختلفی اعطا شده و برنامه‌های ویژه‌ای برای این افراد در نظر گرفته شده، ازجمله برگزاری راهیان‌نور با هدف انتقال پیام انقلاب اسلامی و پیام عاشورا با برداشت صحیح شیعی و سخنرانی‌هایی به منظور انتقال مفاهیم دینی و اعتقادی. به خاطر اینکه زبان اصلی دانشجویان خارجی انگلیسی است، یکی از دوستان به نام دردشتیان را که به مدت 15 سال در آمریکا دانشجوی پزشکی بود به‌عنوان مداح ویژه دانشجویان خارجی در نظر گرفتیم که این طرح با استقبال خوبی هم روبه‌رو شده تا جایی که آنها مشتاق برگزاری مراسم‌ هستند؛ از سویی دیگر با ارائه تحلیل سیاسی به‌روز در رابطه با نقش امام حسین(ع) و واقعه عاشورا و رابطه آن با مسائل جهانی مانند ظلم و قیام علیه ظالم، مبارزه با استکبار و سایر موارد با این دانشجویان بحث‌هایی را پیش می‌بریم که درحقیقت نقش‌آفرینی و ماموریت‌هایی به این دوستان در قالب کارهای کوچک ارائه شده و همه این موارد در راستای تقویت و تربیت سفیران جمهوری اسلامی در حوزه بین‌الملل است و این برای ما یک رسالت شناخته شده است.

رضازاده: بیان یک نکته‌ تاریخی در اینجا ضروری است و آن اینکه پیشینه هیات‌های دانشجویی به اوایل انقلاب اسلامی برمی‌گردد، بعضی جریانات انقلابی مخالف حضور هیات در دانشگاه‌ها بودند ولی «حضرت امام(ره) فرمودند که هیات یک دانشگاه است»، درواقع هیات دانشجویی در کنار سایر هیات‌ها- که از عاشورای حسینی صحبت می‌کنند-  تنها در کار دیده نمی‌شوند. رسالت هیات‌های دانشجویی با مسائل روز جامعه پیوند محکمی برقرار کرده است، به‌عنوان مثال هیات دانشجویی میثاق با شهدا دانشگاه امام صادق(ع)، دانشگاه شریف یا امیرکبیر در مسائل تخصصی ورود پیدا کرده‌اند؛ یعنی هیات‌های دانشجویی با فعالیت در حوزه‌های سیاسی، اجتماعی، علمی، فرهنگی و ارائه خدمات اجتماعی توانسته‌اند جای خود را میان مردم و دانشگاهیان باز کنند، درواقع دانشجویان با ارائه خدمات اجتماعی مانند اردو‌های جهادی و کمک به محرومان توانسته‌اند اعتماد اجتماعی را نسبت به خود جلب کنند. رسالت هیات‌های دانشجویی را می‌توان در همین عنوان‌ها جست‌وجو کرد. هیات در محیط دانشگاه باید متناسب با فضای دانشگاهی باشد و به تقویت مسائل اعتقادی بپردازد و این هم باید با رویکرد استدلالی باشد و در کنار این مسائل هم به نکات شور جوانی دانشجویان نیز باید توجه کند. طبق جمله معروفی؛ امام حسین(ع) 1400 سال پیش  14 ساعت جهانی شد، اما در این 1400 سال شیعه نتوانست جهان را حسینی کند. مخاطب هیات تک‌تک مردم هستند که محتوای دین را باید به آنها انتقال دهیم. به تعبیر شهید آوینی آن اتفاقی که در عاشورا افتاده و ما برای حسین(ع) گریه می‌کنیم و آن غروب هدایت است؛ روز تبدیل به شب شده و ما موظف به بیدار کردن مردم هستیم. دینداری صرفا عزاداری نیست بلکه هیات باید به مسائل سیاسی، اجتماعی و کمک به سیل‌زدگان و زلزله‌زدگان ورود داشته باشد و این عین دینداری است و دینداری در همین مسائل خلاصه می‌شود. وحدت بین جریانات دانشجویی ذیل هیات دانشگاه شکل می‌گیرد، هیات به خودی خود ظرفیت‌های دانشگاه را کنار هم می‌گذارد و هم‌افزایی از طریق هیات شکل می‌گیرد، زیرا بدون هیچ چشمداشتی کار انجام می‌شود.

 

* نویسنده : یزدان محمدی | مهدی کیانی روزنامه‌نگار