به گزارش «فرهیختگان آنلاین»، در ایام دهه اول محرم سلسله گفت وگوهایی از اعضای هیات های دانشجویی منتشر می کنیم که تاکنون چهار شماره آن به چاپ رسیده است. این افراد در میان گفت وگوهای خود با «فرهیختگان» تمام آن چیزی را که باید در یک هیات دانشجویی رعایت شود، اعم از محتوا، ساختار، نیروی انسانی و... بیان کرده اند. در شماره امروز با رضا محققی، دانشجوی مکانیک و علی مصدق، دانشجوی شیمی دانشگاه امیرکبیر درباره هیات این دانشگاه به گفت وگو نشسته ایم. آنها معتقدند هیات و مسجد می تواند همه نیازهای فرد را برطرف کند و برای این حرف خود از صدر اسلام که مساجد محل درس، بحث، رزم و عبادت بود مثال هایی زدند. در ادامه این گفت وگو را می خوانید.

 

ابتدا توضیحاتی از فعالیت هیات‌‌دانشجویی خودتان بفرمایید.

محققی: هیات دانشجویی رهروان شهدا متوسلین به حضرت علی‌اکبر(ع) دانشگاه امیرکبیر از یک دهه پیش فعالیت خود را در سطح دانشگاه جهت اشاعه شعائر اهل‌بیت(ع) آغاز کرد که تمام صفر تا صد کار را دانشجویان اداره می‌کردند؛ البته در ابتدا بیشتر فعالیت‌ها محدود بود چون هنوز هیات شناخته‌شده نبود و مخاطبان کمی داشت اما پس از گذشت حدود یک دهه درحال حاضر برنامه‌های عظیمی را برگزار می‌کند و حتی فعالیت‌های اجتماعی و مذهبی نیز انجام می‌دهد. درحال حاضر فعالیت‌هایی مانند نشریه دانشجویی، شرکت‌داری اسلامی و مباحث پژوهشی مختلف در هیات دانشجویی رهروان شهدا متوسلین به حضرت علی‌اکبر(ع) دانشگاه انجام شده است که در جهت ایجاد روحیه کارآفرینی و شبکه‌سازی بین دانشجویان برای پیاده‌سازی فرمایشات رهبری و تاکید‌های ایشان بر تولید این فعالیت‌ها مد‌نظر اعضا قرار گرفته است. ما در شرایط فعلی کشور که شبهات اقتصادی توسط دشمن در مردم گسترش یافته است به ایجاد گفتمان جدید در فضای دانشگاهی برای پاسخ دادن به این شبهات اقدام کرده‌ایم و کارگروه‌هایی در حیطه تمدن اسلامی در سطوح نظری و عملی در مباحث دانشگاه اسلامی و شرکت‌های اسلامی کار نیز مد‌نظر داریم. تصمیم‌گیری‌های هیات در سطح دانشجویی و هیات‌امنا انجام می‌شود، به‌طور مثال در مباحث تربیتی برای دانشجویان و دانش‌آموزان کارگروه‌هایی فعال ایجاد شده است که در راستای ایجاد مدل رفتاری و مباحث محتوایی فعالیت می‌کنند، البته ما تمام دانشجویان را در یک مسیر قرار نداده‌ایم، به همین منظور سیر مطالعاتی برای ورودی‌های مختلف دانشگاه متفاوت در نظر گرفته شده است؛ از طرف دیگر ایجاد دغدغه‌مندی و آشنایی با ادبیات تمدن اسلامی با توجه به گذراندن دوره مطالعاتی، کارگروه‌های تخصصی مانند سبک زندگی و مدیریت اسلامی و کارگروه قرآن نیز تشکیل دادیم و مخاطبان با توجه به علایق خود در این زمینه مشارکت می‌کنند.

با توجه به نکاتی که گفتید، در هیات شما مباحث زیادی مطرح می‌شود. آیا تمام آنها در طول برگزاری هیات بیان می‌شود؟

مصدق: سال گذشته به مدت 17 شب جلسه هیات در رابطه با مبحث اخوت دنبال شد و پیگیری‌های آن تا بهمن‌ماه ادامه داشت، البته تغییرات ساختاری در هیات نیز انجام شد و ساختار از شخص‌محوری به شورا منتقل شد و در حال حاضر سه بخش از هیات با ساختار جدید شکل گرفته است. در هیات دانشجویی جمع شدن دانشجویان براساس کار و فعالیت صرف نیست، چراکه هر کدام از این دانشجویان در محلات خود دوستانی دارند که قبل از ورود به دانشگاه با آنها در هیات‌های محلی حضور پیدا می‌کردند و هم‌اکنون ممکن است برخی از آن هیات‌ها وجود داشته باشند. آنچه این دانشجویان را از آن نوستالژی جدا می‌کند و باعث می‌شود در دانشگاه هیات تشکیل بدهند و همچنان در دانشگاه به این فعالیت ادامه دهند نوعی احساس نیاز به معنویت و ایجاد رابطه با حضرات معصومین(ع) است، البته در فضای دانشگاهی چون رفاقت و دوستی بین دانشجویان بیشتر است و چون زمان زیادتری نیز با هم هستند آن احساس نیازی که قبلا گفته شد، بیشتر جلوه می‌کند.

به نظر شما تفاوت هیات‌های دانشجویی و محلی در چیست؟

مصدق: هیات‌های محلی بیشتر روی مداحی و شکل کار تمرکز می‌کنند اما در هیات‌های دانشجویی سعی بر این است که محتوا و قالب اهمیت بیشتری داشته باشند زیرا نیاز و فضای دانشگاهی این رویکرد را می‌طلبد که به همین منظور برای برگزاری مراسم دهه محرم امسال  و انتخاب سخنران و مداح، موضوع دشمن‌شناسی و جهاد را مدنظر قرار دادیم  و فضا‌سازی داخل مسجد و دانشگاه را نیز حول این محور طرح‌ریزی کردیم.   تفاوت دومی که بین هیات‌های محلی و دانشجویی مشهود است، مخاطبان هستند. مخاطب اصلی هیات‌های دانشگاهی جوانان تحصیلکرده و خانواده‌های آنان، اساتید و هیات‌علمی هستند. این افراد را نمی‌شود بدون برنامه در جایی جمع کرد و برای آنان حرف‌های عامیانه زد.  با این افراد به زبان ساده و عامیانه صحبت کردن راه مناسبی برای برقراری ارتباط نیست؛ به همین خاطر باید محتوا بر شکل کار اهمیت بیشتری داشته باشد، زیرا دانشجویان به تمام نکات کار توجه می‌کنند، سوال می‌پرسند و به ایراد‌های کار توجه بیشتری دارند.

در تاریخ کشور عده‌ای همیشه سعی کرده‌اند در مقابل هیات‌های مذهبی بایستند، آیا در دانشگاه‌ها نیز این وضعیت ممکن است ایجاد شود یا اینکه تاکنون ایجاد شده است؟

مصدق: در برهه‌ای از تاریخ؛ در دانشگاه از فعالیت‌های مذهبی جلوگیری شد، به نحوی فضا برای جوانان متدین سخت سپری می‌شد و جوانان مذهبی در دوران پهلوی تحقیر می‌شدند، کسی که به طرفداری از دین می‌پرداخت مورد تمسخر قرار می‌گرفت اما به لطف انقلاب اسلامی و انقلاب فرهنگی کار برای دین در دانشگاه‌ها تسهیل شد. در دانشگاه به علت رویش‌هایی که در بدنه دانشجویی و تشکل‌های دانشجویی و نهاد رهبری به وجود آمد، مسیر گفتمانی دانشگاه به طرفداری از دین تغییر کرد و به سمت حمایت از دین گام برداشت، در حقیقت گفتمان انقلاب، گفتمان غالب دانشگاه‌ها و تشکل‌های دانشجویی شده است.

محققی: من در اینجا لازم می‌بینم درباره مخاطبان هیات‌های مختلف توضیحی ارائه کنم. مخاطب هیات‌های دانشجویی انتظار دارد زمانی که محتوایی به آنها انتقال داده می‌شود اولا کاربردی باشد، ثانیا خود مدعیان و مسئولان هیات و تشکل‌ها به حرف‌ها و محتوای ارائه‌شده اعتقاد داشته باشند یعنی باید این افراد خود عمل‌کننده به حساب بیایند نه‌فقط گوینده. ما می‌توانیم دو نوع تاثیر‌گذاری داشته باشیم، اول ارائه محتوای مناسب و دوم با عمل کردن خود به دیگران محتوا را نشان دهیم. ما مثلا محتوایی ارائه داده‌ایم که ظلم، استکبار و فقر بد هستند؛ حالا باید در عرصه عمل هم کاری انجام دهیم که بتوان از آن محتوا دفاع کرد. به همین خاطر زمانی که از جهاد صحبت می‌شود ما باید در این حوزه کار کنیم. خوشبختانه اردو‌های جهادی و کمک به محرومان و رفع مساله فقر در دستور دانشجویان مذهبی قرار گرفته است. قاعدتا نحوه بیان و کاربردی بودن مطالب مهم است و باید در عرصه عمل هم حرفی برای گفتن داشته باشند. اگر این مساله را پذیرفتیم، باید فعالیت‌های هیات را به تناسب محتوای هیات در نظر بگیریم. کاربردی بودن باید عقلانیت همراه داشته باشد، چراکه مطلب عقلی قابل‌دفاع است. مثلا برای فعالیت‌هایی مثل چاپ نشریه، اردوی جهادی، اردوی راهیان نور و کار‌های محتوایی در حوزه مباحث علوم اسلامی و انسانی باید دفاع همراه با عقلانیت داشته باشیم.

یعنی کارکرد هیات‌ها را مانند مساجد می‌توان تعریف کرد؟

محققی: باید تعریف خود از مسجد و هیات را تغییر دهیم؛ مسجد و هیات مکان‌های مقدسی هستند که از نظر تربیتی برای همه سنین کاربرد دارند پس صرفا این مکان نمی‌تواند محل برگزاری نماز و مراسم سینه‌زنی باشد، البته این موارد هم نوعی کار تربیتی است و باید انجام شود اما بحث استفاده از ظرفیت‌های مساجد و هیات‌هاست. این مکان‌ها ظرفیت‌های بالایی دارند؛ مسجد می‌تواند یک پایگاه علمی برای دانشگاه و پایگاه امور اجتماعی با اثر‌گذاری بالا باشد که این امر به نظام اسلامی در راستای رسیدن به تمدن اسلامی کمک خواهد کرد. اصل کارکرد مسجد و هیات اثر‌گذاری روی افرادی است که کمتر از این مکان‌ها بهره برده‌اند، اینکه ما هرساله برای افرادی که راه دین را انتخاب کرده‌اند و در این مسیر قرار گرفته‌اند هیات برگزار کنیم، کار خاصی نکرده‌ایم البته تذکر و تلنگر برای این افراد نیاز است اما باید افراد بیشتری را مدنظر قرار دهیم که به دلایل گوناگون از دین فراری هستند. ما باید برنامه‌های اجرایی را به افرادی که دین‌گریز هستند، واگذار کنیم. این افراد وقتی درگیر فعالیت شوند ناخودآگاه در این مسیر قرار می‌گیرند در نتیجه کم‌کم به دین و فعالیت‌های اینچنینی علاقه پیدا می‌کنند. وظیفه اعضای هیات رساندن حرف اصلی اسلام به گوش کسانی است که کمتر این حرف را شنیده‌اند.

برخی‌ دادن محور به هیات را شرط اساسی می‌دانند، نظر شما در این‌باره چیست؟

محققی: محوربودن یک اصل همیشه باید هدف را تعیین کند. ما در همه حرکت‌ها باید مسجد و هیات را محور قرار دهیم و تمام نیاز‌های مخاطب را از مسجد تامین کنیم یعنی مسجد باید برای تمام شئون انسان‌ها برنامه داشته باشد. این برنامه‌ها باید در حوزه‌های کار، ازدواج، طرح مسائل علمی – دینی و... باشند. باید اجازه دهیم مانند دوران شکوفایی اسلام و صدر اسلام مسجد تمام نیاز‌های افراد را برطرف کند. چتر مسجد را بزرگ تعریف کنیم. امروز جامعه درگیر مسائلی مانند فقر، بیکاری، کودک‌کار و آسیب‌های اجتماعی است که از دو حوزه نشات می‌گیرد؛ اول عدم‌آگاهی مردم و دوم کم بودن فعالیت‌هایی که می‌توان برای مردم انجام داد. باید ریشه فرهنگ‌های غلط را از بین برد، این کار هم تنها با انجام کارهای عملی رفع خواهد شد. مردم باید در مسجدها درگیر شوند و برای کم شدن مشکلات به هیات‌ها و مساجد مراجعه کنند. حالا تصور کنید یک هیات دانشجویی با انتخاب این راهبرد می‌تواند مشارکت مردمی را بالا ببرد. هیات‌های دانشجویی باید در سطح دانشگاه خیریه و صندوق قرض‌الحسنه ایجاد کنند، به امور صنفی دانشجویان در حوزه‌های مختلف بپردازند، در حوزه درسی کارگاه‌های علمی جهت رفع مشکلات درسی برگزار کنند، به کمک اساتید و صنعتکاران مشکلات حوزه کار و کارآفرینی دانشجویان را رفع کنند؛ پس می‌توان هیات‌های دانشجویی را تبدیل به فضایی برای وارد شدن دانشجویان جویای کار و ازدواج کرد.

در پایان اگر توصیه‌ای دارید، بفرمایید.

مصدق: دانشجویان نگاه خود به کار هیات را صرفا به برگزاری مراسم محدود نکنند بلکه در کنار این فعالیت‌ها، با ایجاد فضای رفاقتی و روابط دوستانه مشکلات دوستان خود را حل کنند. باید حلقه‌ای بین بچه‌های هیات به وجود آید تا سایر دانشجویان هم ترغیب شوند به این حلقه دوستانه بپیوندند. کار را به‌شدت بزرگ تعریف کنند و در این بزرگ بودن همه را درگیر کار کنند. همین مساله باعث می‌شود، مشکلات با مردمی کردن کار حل شود. وقتی متناسب با جنس افراد و مخاطبانی که در آن محیط قرار دارند کار تعریف شود، آن وقت مشکلات به وسیله محیط اطراف حل خواهد شد.

 

* نویسنده : یزدان محمدی و مهدی کیانی روزنامه‌نگار/ عکاس: کامیار خطیبی