

یکی از نتایج کودتا در عرصه سیاست خارجی این کشور، حرکت در مسیر بازیابی روابط با کشورهای همجوار و بهخصوص کشورهای موثر در مناطق پیرامونی است. در این چارچوب سفری که رجب طیب اردوغان، رئیسجمهوری ترکیه به روسیه انجام داد با وجود تنشهایی که پیشتر میان دو کشور بود و در واقع استقبالی که مقامات روس از اردوغان داشتند و همینطور گوشه چشمی به سمت تغییری در سیاستهای منطقهای و تعدیل در مواضع سختگیرانه ترکیه نیز قابل لمس و مشاهده است. بخشی از این روابط و نگرش به ضرورت جذب و کسب حمایتها ی منطقهای و بینالمللی از دولت عدالت و توسعه پس از کودتای نظامی این کشور بر میگردد. در مورد روسیه ملاحظات دیگری نیز وجود دارد، به آن معنا که اردوغان از این فرصت میکوشد تا رابطه با روسیه را عادیسازی کند و گسترش دهد، چراکه در عرصههای مختلف هم کشور ترکیه و هم اردوغان به این مساله نیازمند هستند. در عرصه منطقی و نوع نگاهی که مقامات ترک به ایران دارند شاید متفاوت از دیگر کشورهای همسایه باشد.
به این معنا که ایران و ترکیه دو بازیگر مهم و موثر در منطقه هستند و جمهوری اسلامی ایران در زمره کشورهایی بوده است که صریح و سریع کودتای نظامی در این کشور را محکوم کرده و از دولت قانون در این کشور حمایت کرد که این مساله برای مقامات آنکارا بسیار مهم و قابل استناد است.
آنچه در هفتههای گذشته رخ داد و سفر اکنون محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه کشورمان به آنکارا نیز تاکید بر اعتبار بخشیدن به این نوع نگاه از سوی ایران است که ایران به کشور همسایه و دیوار به دیوار خود برخوردی حمایتگرانه دارد. این سفر برای مقامات ترکیه نیز بسیار بااهمیت تحلیل و ارزیابی شده است. به همین دلیل به نظر میرسد که تعدیل جدی در سیاستهای خاورمیانهای ترکیه ایجاد شده و درجه انعطاف بیشتری را زین پس شاهد باشیم.
بر اساس آنچه شاهد هستیم، سطوح رایزنی و گفتوگوها میان ایران و روسیه در ارتباط با بحرانهای منطقهای از داعش گرفته تا وضعیت سوریه قابل بحث است و این میتواند مهمترین محور گفتوگوهای طرفین در آنکارا باشد. اگرچه تفاوتهای جدی هم در نوع نگرش ترکیه به سوریه نسبت به نگاه ایران و روسیه به این کشور وجود دارد، به عبارتی دیگر نمیتوان انتظار داشت که یک سیاست همسو و کاملا یکسویه ترسیم شود. اما تغییرات و چرخش سیاست خارجه ترکیه کاملا هویداست که بخش عمده آن ناشی از ضرورت حمایتهای منطقهای از ترکیه و کسب این حمایتها برای اردوغان و دولت ترکیه است. از سوی دیگر البته این چرخش بیتاثیر از کشمکشهای موجود میان ترکیه و ایالات متحده آمریکا نیست، مجادلهای که میان این دو کشور بر سر مساله فتحالله گولن وجود دارد، بر نگاه سیاستهای خارجی ترکیه سایه افکنده است و شاید گرایشی که ترکیه به سمت شرق یعنی ایران و روسیه دارد، نشان دادن نارضایتی به آمریکا باشد. جدا از اینکه ذاتا مقامات ترک بهخصوص شخص رجب طیب اردوغان میخواهند در روابط با این کشورها با گشایش و فراخی بیشتری نگاه کنند، روابط اقتصادی میان ترکیه و روسیه که به یقین در راستای منافع هر دو کشور است، از یک طرف و رابطه پایدار با ایران از طرف دیگر نشان میدهد که جنبههای رو به رشد بسیاری در چشمانداز روابط این سه کشور قابل تحلیل و بررسی است.
در سخن آخر دیدار وزیر خارجه جمهوری اسلامی ایران از ترکیه و استقبالی که مقامات این کشور در هفتههای گذشته از مواضع ایران در محکومیت کودتا داشتند، در واقع از دیدگاه مقامات ترکیه نشانههای مثبت و موثری بر اراده حاکم در تقویت همکاریها، دیدارها و رایزنیهاست. قابل پیشبینی است دوره با حوصلهتر و با فراخی بیشتری در روابط ایران و ترکیه را شاهد خواهیم بود.
