به گزارش «فرهیختگان آنلاین»، اواسط اردیبهشت سال جاری نشست رئیس و اعضای هیات‌رئیسه دانشگاه آزاد اسلامی با وزیر و معاونان وزارت علوم، تحقیقات و فناوری در این وزارتخانه برگزار شد. دکترطهرانچی در این نشست ضمن بیان آماری از وضعیت دانشگاه آزاد اسلامی، همجواری صنعت و دانشگاه را یک ویژگی برای برخی دانشگاه‌ها دانست.

او با بیان اینکه این دانشگاه آموزش رسمی عمومی، فنی و حرفه‌ای و آموزش‌های تخصصی را باید در تمام سطوح ارائه کند، می‌گوید: «دانشگاه آزاد اسلامی زیرساخت‌ها و توانمندی‌هایی در اختیار دارد که سایر نهادهای آموزش عالی از آن بی‌بهره هستند و این دانشگاه به تنهایی ۳۸درصد آموزش عالی کشور را تامین می‌کند، این درحالی است که برخی واحدهای دانشگاه آزاد اسلامی همچون علوم و تحقیقات، اصفهان (خوراسگان)، تهران مرکزی و تهران جنوب از لحاظ امکانات، زیرساخت‌ها، تجهیزات و اساتید در بهترین سطح کیفی و هم‌تراز با دانشگاه‌های برجسته کشور مانند دانشگاه تهران و دانشگاه صنعتی شریف هستند.»

دکترطهرانچی با بیان اینکه دانشگاه در جوار صنعت یکی‌دیگر از موضوعات در دستور کار دانشگاه آزاد اسلامی است، می‌گوید: «در این الگو، دانشجویانی که در دانشگاه‌های جوار صنعت تحصیل می‌کنند، همزمان با تحصیل در کارخانه و صنایع نیز اشتغال دارند و مهارت‌آموزی می‌کنند. در جلساتی که با واحدهای صنعتی و کارخانه‌ها داشتیم، گلایه و دغدغه صنعتگران متناسب نبودن خروجی دانشگاه‌ها با نیاز صنایع و بازار کار بود. با توجه به این موضوع، ریل دانشگاه آزاد اسلامی را به سمتی تغییر خواهیم داد که دانشجویان این دانشگاه متناسب با نیاز بازار کار آموزش‌دیده و مهارت بیاموزند تا اشتغال آنها تضمین شود. همان‌طور که این کار در دانشگاه آزاد اسلامی موفق بوده و فارغ‌التحصیلان رشته‌های مهندسی واحد تهران جنوب نسبت به سایر فارغ‌التحصیلان در اولویت جذب در بازار کار بودند.»این موضوع بهانه‌ای شد تا سراغ سلیمان پاک‌سرشت معاون وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی و رئیس سازمان فنی و حرفه‌ای برویم و در گفت‌وگویی با او از مهارت‌آموزی حین تحصیل، وضعیت ارتباط دانشگاه و صنعت و همکاری این سازمان با دانشگاه آزاد اسلامی برای تحقق این ماموریت بپرسیم.

دانشگاه آزاد اسلامی معاونت آموزش‌های عمومی و مهارتی را در ساختار خود ایجاد کرده است. به نظر شما دانشگاه‌ها چقدر باید به سمت مهارتی شدن پیش بروند؟

در جریان فعالیت‌های دانشگاه آزاد اسلامی اعم از ایجاد معاونت آموزش‌های عمومی و مهارتی و ایجاد دانشگاه جوار صنعت هستیم، ما به‌عنوان دولت این اقدام را باید جدی بگیریم، این کار باید سال‌های گذشته انجام می‌گرفت تا وضعیت فارغ‌التحصیلان بیکار کشور به این مرحله نمی‌رسید. این اقدامات بسیار خوب است، ما در مجموعه‌های دانشگاهی کشور باید فضاهایی را که به دلیل کاهش تقاضا به آموزش عالی خالی مانده‌اند، شناسایی کنیم تا به خوبی عملکرد دیگری برای آنان داشته باشیم و اینکه دانشگاه آزاد اسلامی این اقدام را شروع کرده است، نشانه عزم آنها برای حل مشکلات دانشجویان است. اینکه فقط فضاهای بلااستفاده را به این امر اختصاص دهیم کافی نیست، چراکه مشکل ما پرکردن فضای خالی مجموعه‌های آموزش عالی نیست بلکه ترویج و استقبال مردم خصوصا دانشجویان و فارغ‌التحصیلان به حوزه مهارت است. اگر قرار باشد واقعا به شکل اثربخشی آموزش مهارتی ایجاد کنیم باید به این موضوع فکر کنیم که نظام آموزش مهارتی اقتضائات خودش را دارد. اینکه قبلا برخی فکر می‌کردند اگر دانشجویی که آموزش نظری دیده بدون آموزش مهارتی  بتواند مشکل کشور را حل کند، اشتباه است. این نوع آموزش، تجهیزات و امکانات می‌خواهد و باید افراد متخصص به آموزش ورود کنند. دانشگاه آزاد اسلامی دارای همه این پتانسیل‌هاست و اگر به خوبی مدیریت شود استقبال خوبی را به دنبال خواهد داشت.

درباره اینکه آموزش مهارتی چگونه باید عملیاتی شود بیشتر توضیح دهید.

آموزش مهارتی نظام تدوین استانداردهای آموزش و ارزشیابی خود را نیاز دارد، این امر باید به‌گونه‌ای صورت گیرد که بیشترین بازدهی صنعتی و کالایی را داشته باشیم؛ اگر بخواهم کلی بگویم باید عنوان کنم حتما به الزامات و لوازم‌های آموزش مهارتی باید توجه شود تا همه چیز درست پیش برود. اگر این اتفاق بیفتد همان چیزی که مدنظر است پیش خواهد آمد، یعنی دانشجو پس از فارغ‌التحصیلی به خوبی می‌تواند کارآفرینی کند و نیازی به استخدام ندارد؛ این امر زمانی مقدور است که در کنار تحولات ساختاری، سازمان‌هایی که بر این قاعده‌گذاری مسلط هستند و ابزار و سازوکار‌ها را در اختیار دارند نیز در این فرآیند شراکت داشته باشند. ما قبلا با دانشگاه آزاد اسلامی گفت‌وگو‌هایی در این خصوص داشته‌ایم و برنامه‌های متنوعی نیز در حال تدوین برای برقراری ارتباط مناسب در نظر داریم. قرار است در روزهای آینده با دکتر طهرانچی جلسه‌ای در همین خصوص داشته باشیم. ما در سازمان فنی و حرفه‌ای به‌عنوان متولی دولتی موضوع مهارت‌محوری را می‌توانیم با کمک دانشگاه آزاد اسلامی پیش ببریم.

این همکاری تا کجا ادامه خواهد داشت و سازمان فنی و حرفه‌ای در این همکاری چگونه عملکردی دارد؟

اطلاع دارم برخی واحدهای دانشگاه آزاد اسلامی دارای امکانات و تجهیزات مناسبی برای آموزش مهارتی هستند، مانند دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران جنوب و علوم و تحقیقات. همین می‌تواند تاثیرات خوبی بر آموزش مهارتی که دانشگاه براساس آن معاونت جدید ایجاد کرده است، داشته باشد. این ظرفیت دانشگاه آزاد اسلامی برای ورود به مهارت‌آموزی مفید است. ما هم شیوه کاری با این تجهیزات در همکاری با اساتید دانشگاه داریم اما تفاوت‌هایی به لحاظ عملکرد وجود دارد. در نظام دانشگاهی سرفصل‌ها مشخص است، مثلا در ترم یک یا دو درس باید برای مقطع کارشناسی یا کارشناسی‌ارشد گذرانده و آموزش داده ‌شود اما اینکه این سرفصل‌ها از کجا استخراج شده‌اند نیز مهم است؛ استانداردهایی که در آموزش مهارتی استخراج می‌شود مستقیم از محیط کار هستند، ما برای آموزش مهارتی دقیقا باید به سراغ همان شایستگی و مهارتی که بازار کار نیاز دارد، برویم که دانشگاه آزاد اسلامی نیز به دنبال همین مساله است ولی اگر ما با همان قاعده‌های قبلی عمل کنیم نمی‌توانیم طرح را به خوبی پیش ببریم. در گذشته انتظار داشتند با سرفصل‌های دانشگاهی آموزش مهارتی بدهند که اشتباه بود برای همین هیچ نتیجه مثبتی نداشت.

اساتید دانشگاه می‌توانند در این همکاری نقش داشته باشند یا اینکه باید از افراد مهارتی استفاده کرد؟

باید هیات‌های‌علمی‌ بیایند و عنوان کنند چه چیزی آموزش دهیم، سپس افرادی که تجربه فعالیت صنعتی یا مهارتی دارند با همکاری اساتید فرمول نهایی را استخراج کنند. اگر ما در این فرآیند با صنعت ارتباط خوب نداشته باشیم شکست می‌خوریم و حتی اگر آموزش‌های خوبی نیز صورت پذیرد این آموزش‌های مناسب کاربردی نخواهند بود و به نتیجه‌ای که مدنظر است، نخواهند رسید. در حال حاضر فارغ‌التحصیلانی که بیکار هستند و در جامعه دچار نوعی سرخوردگی شده‌اند همین آموزش‌های اشتباه را دیده‌اند.

چگونه می‌توان بهترین عملکرد را با استفاده از امکانات دانشگاهی و افراد مهارتی برای آموزش داشت؟

باید استانداردهای آموزشی و سرفصل‌های بازار متناسب‌سازی شوند. باید یک پروتکل ارائه کنیم که اگر می‌خواهیم مهارتی شویم به نیاز بازار توجه کنیم و براساس آن نیازها افراد را آموزش دهیم، یعنی بگوییم اینجا یک دانشگاه مهارتی است و براساس استاندارد‌های آموزشی و مهارتی مناسب فرد آموزش ببیند، حتما در جریان این آموزش هم باید برخی از این روند در محیط کار واقعی اتفاق بیفتد، این همان پایبندی به اساس آموزش مهارتی است. ما اعلام آمادگی کرده‌ایم که با دانشگاه آزاد اسلامی می‌توانیم وارد همکاری خوبی شویم تا این مساله صنعت و دانشگاه به خوبی حل شود و کشور دیگر در این بحران نماند. در حال حاضر 40درصد از متقاضیان مهارت‌آموزی در مراکز آموزش فنی و حرفه‌ای دانشجو یا فارغ‌التحصیلان دانشگاه‌ هستند، اگر این افراد در دوران تحصیل مهارت‌های موردنیاز خود را آموزش ببینند وضعیت مطلوب‌تر خواهد شد.

آمارها نشان می‌دهد آمار بیکاران فارغ‌التحصیل بیشتر از دیگر بیکاران است. آیا با مهارت محورشدن دانشگاه‌ها این آمار‌ها کاهش پیدا می‌کند؟

اگر این روندی که در دانشگاه آزاد اسلامی برای آموزش مهارت‌های بازار راه‌اندازی شده است در دیگر دانشگاه‌ها نیز اتفاق بیفتد این آمار‌ها کاهش پیدا می‌کند. در حال حاضر سازمان فنی و حرفه‌ای همکاری خوبی با وزارت علوم داشته است و طی تفاهمنامه‌ای با معاونت پژوهش وزارت علوم آموزش‌های فنی و حرفه‌ای برای فارغ‌التحصیلان و مراکزی برای کارآموزی فارغ‌التحصیلان در نظر گرفته شده است. در 28 مرکز دانشگاهی مدیریت مهارت‌آموزی و مشاوره شغلی برای دانشجویان و فارغ‌التحصیلان راه‌اندازی کرده‌اند اما اینکه دانشگاه آزاد اسلامی خود به دنبال این مساله است ما را بیشتر ترغیب می‌کند که در این زمینه همکاری داشته باشیم. ما سال گذشته در مراکز مهارت‌آموزی به 41هزار و 587 نفر از دانشجویان و فارغ‌التحصیلان آموزش یا مشاوره شغلی داده‌ایم.

با توجه به اینکه دانشگاه دارای مدارس سما نیز هست و در این مدارس طی برنامه‌ریزی دانشگاه هر کدام باید در طول سال تحصیلی یک مهارت را به دانش‌آموزان بیاموزند، سازمان فنی و حرفه‌ای چگونه می‌تواند در این راستا با دانشگاه آزاد اسلامی همکاری داشته باشد؟

اینکه افراد قبل از ورود به دانشگاه دارای مهارت‌هایی باشند که بتوان آنها را در دانشگاه تقویت کرد بسیار مفید است، در گذشته خانواده‌ها در ایام تابستان فرزندان‌شان را برای یادگیری فعالیت‌های مختلف به صنعت یا دیگر بخش‌های بازار وارد می‌کردند همین باعث می‌شد دانش‌آموز در دوران تابستان و فراغت از تحصیل یک مهارت آموزش ببینند و بعدا که به هر دلیلی نخواستند یا نتوانستند تحصیلات دانشگاهی داشته باشند بتوانند از این طریق امرارمعاش کند، البته ما اعتقاد داریم افراد تحصیلکرده نیز می‌توانند این‌گونه رفتار کنند، چراکه الزاما تحصیل در دانشگاه به منزله تضمین شغل و درآمدزایی نیست. دانشگاه آزاد اسلامی با در اختیار داشتن دانش‌آموزان از دبستان تا هنرستان در شهرهای مختلف می‌تواند به خوبی در این زمینه بدرخشد. در برخی استان‌ها و شهرهای کشور شغل‌هایی وجود دارد که درحال انقراض هستند و کسی از آنها استقبال نمی‌کند. اگر دانش‌آموزان در این مناطق بتوانند این مهارت‌ها را از طریق دانشگاه آزاد اسلامی بیاموزند هم آن شغل‌ها و حرفه‌ها منقرض نشده‌اند و هم مهارت‌های موردنیاز آن منطقه بین افراد بومی تکثیر شده است، ما در سازمان فنی و حرفه‌ای تعداد رشته‌های مهارت‌آموزی دانش‌آموزان را از 290 عنوان به 500 عنوان رشته افزایش داده‌ایم و سال گذشته 31هزار و 255 دانش‌آموز در 290 حرفه آموزش مهارتی دیدند یکی از برنامه‌های جدی وزارت کار در زمینه موضوع مهارت‌آموزی عنوان نهضت مهارت‌افزایی است که دانشگاه آزاد اسلامی هم در این زمینه می‌تواند کمک‌های خوبی به دولت داشته باشد.

 

* نویسنده : یزدان محمدی روزنامه‌نگار