نقش دانشگاه‌ها در مقابله با بحران‌های روانی دانشجویان

به گزارش «فرهیختگان آنلاین»، وقتی به آمار افسردگی‌ها و بعضا خودکشی‌ها در میان دانشجویان دنیا نگاه می‌کنیم به این نتیجه می‌رسیم که حضور دانشگاه‌ها در ساماندهی و رسیدگی به بحران‌های روانی دانشجویان به مثابه حلقه گمشده‌ای است که زنجیر ارتباط میان دانشگاه و دانشجو را پاره کرده و برای برقراری این ارتباط باید کاری کرد. آمارها حکایت از آن دارد که وضعیت روانی در دانشجویان سال اولی اوضاع مناسبی ندارد و آنها در همان بدو ورود به دانشگاه بحران‌های شدیدی را تجربه می‌کنند. در صورتی که اقداماتی برای مدیریت این شرایط صورت نگیرد، این مشکلات روانی ادامه‌دار شده و تا سال‌ها گریبانگیر افراد می‌شود، به‌گونه‌ای که زندگی فردی و اجتماعی آنها را تحت‌تاثیر مستقیم قرار داده و موقعیت تحصیلی و شغلی آنها را هم تهدید می‌کند.

 بحران در انگلیس

به گزارش «ایندیپندنت»، نیمی از محصلان انگلیسی وارد دانشگاه‌ها می‌شوند و با توجه به حجم بالای دانشجویانی که در این کشور تحصیل می‌کنند، رسیدگی به مشکلات روحی و روانی دانشجویان باید در اولویت کار دانشگاه‌ها و دولت قرار گیرد.

شواهد حاکی از افزایش روزافزون مراجعات دانشجویان به خدمات حمایتی است تا از طریق روانشناختی بتوانند مشکلات روانی خود را رفع کنند. در بسیاری از دانشگاه‌های انگلیس، شمار دانشجویانی که از بحران‌های روانی رنج می‌برند نسبت به 10 سال گذشته به بیش از پنج برابر رسیده است و حتی تعداد دانشجویانی که به دلیل مشکلات روانی از دانشگاه اخراج شده‌اند، رو به افزایش است. اما معمولا اقدامی در رابطه با این مشکل صورت نمی‌گیرد و این مشکل در میان سایر مشکلات گم می‌شود. تاخیری که در درمان این قشر از جامعه صورت می‌گیرد، آنها را بدون حمایت رها و یادگیری آنها را دچار اختلال می‌کند.

زندگی در دانشگاه به خودی خود سخت و پراسترس‌ است. دانشجویان در کنار درس‌های آکادمیکی که می‌خوانند، تغییرات دیگری را نیز تجربه می‌کنند. به ‌عنوان مثال، بسیاری از دانشجویان سال اولی با قبولی در دانشگاه مجبور می‌شوند از خانه دور شوند که ناخودآگاه استقلال بیشتری پیدا می‌کنند و باید با اشتغال در کارهای پاره‌وقت خرج و مخارج خود را تامین کنند که همه اینها به تنهایی بحران‌های روحی و روانی را به دنبال خواهد داشت. با بروز استرس و اضطراب در دانشجو، زمان خواب فرد به‌ هم می‌ریزد و کیفیت تغذیه‌اش افت کرده و فعالیت بدنی و ورزش را متوقف می‌کند. افراد با روش‌های دیگری همچون بیان حرف‌های منفی با ضمیر ناخودآگاه، پرخوری عصبی، مصرف نوشیدنی‌های الکلی و دوری از جمع و حضور در اجتماع سعی می‌کنند با این بحران‌ها کنار بیایند. آنها در برهه‌‌هایی هم ممکن است به فکر خودکشی بیفتند.

 اولویت کار دانشگاه

بهبود وضعیت دانشجویان به این معناست که دانشجویان در زمان لازم امکان دسترسی به حمایت‌های روانی و مشاوره‌ای را داشته باشند و بتوانند این بحران را با سلامت پشت‌سر بگذارند. معمولا دانشجویانی که از مشاوره‌ها و خدمات آن بهره برده‌اند ابراز رضایت داشته‌اند. دانشگاه‌ها باید به‌گونه‌ای عمل کنند که با حرف و در عمل رفتارهای سالم را در دانشجویان تقویت کنند. بنابراین، درحالی که به آنها توصیه می‌کنند از نظر خواب، تغذیه، فعالیت بدنی و مدیریت استرس مراقب باشند، همچنین گوشزد می‌کنند که این راهکارها را انجام دهند. به‌عنوان مثال، یکی از کمک‌های ساده‌ای که می‌توانند انجام دهند این است که کتابخانه‌ها در طول شب بسته باشند تا دانشجویان دچار کمبود خواب نشوند یا اینکه در محیط دانشگاه ورزش‌ها و فعالیت‌های بدنی کم‌هزینه‌ای انجام شود که آنها بتوانند از نظر روحی تقویت شوند.

با توجه به اینکه دانشگاه‌های انگلیس با بحران روانی دانشجویان روبه‌رو هستند، دولت این کشور برای موسسات و مراکز دانشگاهی که به این بحران‌ها به خوبی رسیدگی کنند، پاداشی به‌عنوان تشویق ارائه می‌دهد. با وجود اینکه بسیاری معتقدند دانشگاه‌ها متولی اصلی برخورد با بحران‌های روانی دانشجویان هستند، اما عده‌ای هم بر این باورند که این تنها مسئولیت دانشگاه‌ها نیست و مرکز خدمات ملی سلامت انگلیس هم موظف است با بالا بردن منابع مشاوره، خدمات لازم را در اختیار دانشجویان نیازمند به مشاوره فراهم کند.

 بهبود شرایط در کانادا

با توجه به بالا رفتن بحران‌های روانی در میان دانشجویان، فشار بر دانشگاه‌های کانادا نسبت به ارائه خدمات و مشاوره‌های بهتر به دانشجویان بیشتر شده است.

به گزارش cbc، تنها در دانشگاه McGill کانادا 14 درصد از دانشجویان به نوعی دچار بحران روحی و مشکلات ناشی از آن هستند و در کل کانادا حدود 20 درصد از دانشجویان با این قبیل مشکلات دست به گریبانند. شواهد حاکی از آن است که حجم دانشجویانی که درخواست مشاوره دارند بسیار بالاست و با توجه به حضور پررنگ جوانان در شبکه‌های اجتماعی، سیستمی برای مشاوره آنلاین در کانادا راه‌اندازی شده  تا دانشجویان مشکل خود را به‌طور آنلاین و غیرحضوری مطرح و پاسخ دریافت کنند. با این اوصاف، دانشگاه‌های کانادا از نظر عملکرد به‌شدت زیر میکروسکوپ هستند. در سال 2016، حدود 44هزار دانشجوی کانادایی با انواع چالش‌ها همچون اضطراب، افسردگی و دیگر مشکلات روانی دست و پنجه نرم می‌کردند که نسبت به سال 2013، حدود سه تا چهار درصد اعلام نیاز بیشتری به جلسات مشاوره وجود داشت. مطالعات صورت‌گرفته طی سال‌ها حاکی از آن است که در سال گذشته، تقریبا بودجه تمام دانشگاه برای مقابله با مشکلات روانی دانشجویان به میزان 35 درصد افزایش یافته است. علاوه‌بر این، در دانشگاه‌ها کارگاه‌های عملیاتی برای حمایت روانی از دانشجویان برگزار می‌شود و نیز گروه‌های حمایتی هم در کنار دانشجویان حضور دارند تا در زمان لازم از دانشجویان حمایت کنند. دانشگاه «واترلو» اعلام کرده است بین سال‌های 2016 تا 2017 به‌طور تقریبی 19هزار و 500 ساعت مشاوره به حدود چهارهزار دانشجو ارائه داده که در مقایسه با سال قبل از آن حدود 11 درصد افزایش را نشان می‌دهد.

 اقدامات انگلیسی‌ها

به گزارش «تایمز»، با توجه به نگرانی‌هایی که نسبت به شیوع بحران‌های روانی در میان دانشجویان وجود دارد، دانشگاه‌های انگلیس به دنبال آن هستند تا تمام کادر آموزشی دانشگاه‌ها -که با دانشجویان سر و کار دارند-برای مقابله با هر شرایطی آماده باشند و کاملا برای چنین بحران‌هایی آموزش ببینند. آموزش این افراد به‌طور قطع به رشد آگاهی عمومی در جامعه کمک خواهد کرد. البته این آموزش‌ها باید تکرار شود و تنها به یک‌بار بسنده نشود. برای جلوگیری از آمار خودکشی دانشجویان، گروه‌های حامی دانشجویان در دانشگاه‌ها راه‌اندازی شده است که نسبت به شناسایی و آموزش این قبیل دانشجویان اقدام می‌کنند. آنها از سیستم‌های هشداری استفاده می‌کنند تا از این طریق دانشجویان در معرض خطر را شناسایی کرده و رابطه آنها را با کادر درمانی و مشاوره‌ای تقویت کنند. در سال تحصیلی 2016 تا 2017 در انگلیس حدود 95 دانشجو دست به خودکشی زده‌اند که آمار قابل‌توجهی را دربرمی‌گیرد.

 

تحلیل اساتید دانشگاه آزاد اصفهان از مشاوره به دانشجویان

دانشجویان از مشاوره‌ها رضایت دارند

زهرا یوسفی، دکتری مشاوره، استادیار و عضو گروه روانشناسی بالینی دانشگاه آزاد اسلامی واحد اصفهان (خوراسگان) معتقد است: «جوانان هم مانند هر قشر دیگری در جامعه ممکن است با بحران روانی مواجه شوند اما این بحران‌ها در جوانان دانشجو علل مختلفی دارد، چه‌بسا دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی ممکن است به دلیل نداشتن پول برای پرداختن شهریه دچار بحران شوند که معمولا با دانشگاه‌های سراسری متفاوت است. مسائل عاطفی به‌ویژه در میان جوانان، مسائل درسی و مسائل اجتماعی ازجمله علل بروز بحران‌های روانی در جوانان و نیز دانشجویان به شمار می‌روند.   بحران‌های روانی معمولا با شکل‌های مختلفی همچون نافرمانی از قوانین، شکستن قوانین کلاس و دانشگاه و رودررو شدن با استادان یا انجام کارهایی که مطابق با شئون دانشگاه نیست، مانند استفاده از موادمخدر خود را نشان می‌دهد. اما مهم اینجاست که دانشگاه چه برخوردی با آنها می‌کند.»

 یوسفی در ادامه صحبت‌هایش به این نکته اشاره می‌کند که دانشگاه‌ها معمولا مراکز مشاوره‌ای دارند که به دانشجویان  کمک می‌کنند. در دانشگاه‌های بزرگ‌تری که به رشته‌ها و مراکز مشاوره هم مجهز هستند، مراکز قوی‌تری وجود دارند اما این به شرطی است که دانشجو به مشکل روانی خود بینش داشته باشد و تمایل برای مراجعه به مشاور را از خود نشان دهد. از طرف دیگر ممکن است استادان یا مسئولان اجرایی آنها را ارجاع ‌دهند. معمولا مراکز مشاوره دانشگاهی، مجهز به روانپزشک هستند که در صورت نیاز دانشجو به استفاده از دارو، این خدمات را هم به آنها ارائه می‌دهند. 

او همچنین درباره اقدامات پیشگیرانه‌ای که دانشگاه‌ها انجام می‌دهند، به «فرهیختگان» می‌گوید: «کارهای فرهنگی انجام‌شده در دانشگاه‌ها بیشتر با هدف پیشگیری از بروز بحران‌های روانی در دانشجویان برگزار می‌شوند. مسابقه‌های کتابخوانی، دوره‌های مطالعه، پخش فیلم،  نمایشگاه،  نمایشگاه‌هایی پیرامون آگاهی با موادمخدر و... ازجمله کارهای فرهنگی مفید به شمار می‌روند. از سوی دیگر، گاهی هم به دلیل شدت بحران‌های روانی، باید کمیته‌ انضباطی دانشگاه وارد عمل شود که به دانشجویان کمک می‌کنند در چارچوب قوانین عمل کنند. در کنار همه اینها، استادان هم در کنار دانشجویان قرار گرفته و به آنها کمک می‌کنند تا بحران روانی را راحت‌تر پشت‌سر بگذارند.»

  از سوی دیگر، عیسی حیدری، مسئول مرکز مشاوره واحد اصفهان در گفت‌وگو با «فرهیختگان» می‌گوید: «مراجعات دانشجویی معمولا به‌طور فصلی تغییر می‌کند به‌طوری که در زمان برگزاری امتحانات، مراجعه به مراتب کمتر است. برخی از مراجعات تنها در حد ارائه راهکار است و کار به ثبت پرونده نمی‌رسد و تنها مشکلاتی که به اتاق مشاوره می‌رسد،  ثبت می‌شوند. بیشتر مراجعان دانشجویی را حوزه‌های عاطفی و روانی تشکیل می‌دهند که در این میان، بخش ازدواج و خانواده بیشترین مراجعه را از سوی دانشجویان دارد.»

حیدری در تایید گفته‌های یوسفی درباره مشکلات روانی دانشجویان در ارتباط با پرداخت شهریه‌های دانشگاهی، می‌گوید: «دانشگاه برای مشکلات دانشجویی مرتبط با پرداخت شهریه هم راهکارهایی را پیش‌روی آنها قرار داده و با آنها همکاری می‌کند، به‌طوری که شرایط تقسیط شهریه و وام‌های طولانی‌مدت و معرفی دانشجو به بانک و درنهایت پرداخت طولانی‌مدت ازجمله کمک‌هایی است که دانشگاه به دانشجویان می‌کند.»

او ادامه می‌دهد: «ما معمولا جلساتی را با استادان و مدیرگروه‌ها داریم که از آنها وضعیت دانشجویان را جویا می‌شویم یا به تشخیص خود دانشجو یا معرفی استادان به مرکز مشاوره ارجاع داده می‌شوند. مشاوره فردی و ارائه راهکار توسط روانشناس بالینی و برگزاری کارگاه‌های آموزشی ازقبیل کارگاه اعتمادبه‌نفس از اقداماتی است که در دانشگاه انجام می‌شوند. حدود 99 درصد دانشجویان از ارائه راهکارها و مشاوره‌های دانشجویی و فرآیند صورت‌گرفته رضایت دارند.»

 

* نویسنده : ندا اظهری روزنامه‌نگار