
چهارمین جلسه از سلسله نشستهای «بزم اندیشه» پیرامون «تحلیل و ایدهپردازی بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی» با «موضوع انقلابی دیروز؛ انقلابی فردا» برگزار شد.
در سیر به سوی آینده، نقش آفرین باشیم

محافظهکاری؛ بحران اصلی امروز ایران
محمدصادق شهبازی؛ دبیر اسبق جنبش عدالتخواه دانشجویی:
یکی از مشکلات اساسی مردم چه موافقین انقلاب، چه ضد انقلابیها نداشتن تصویر درستی از گذشته و نبود خط و رسم بدون نقصی از آینده است. در بیانیه گام دوم انقلاب به این چالش بزرگ پاسخ داده شده است و رهبری، تصویر درستی از گذشته پرافتخار انقلاب را با تمام فراز و فرودهایش ارائه میدهند و درمورد ترسیم آینده به مخاطبان نوید دادهاند که اوضاع و مشکلات قابل تغییر است و [بیانیه] بر آن است که امید را در دل مردم زنده نگه دارد.
بحران اصلی جامعه محافظهکاری است. در چارچوب نظام جمهوری اسلامی به قدری محافظهکارانه عمل کردهایم که هیچ تصویری از آینده نداریم و [حتی] از گذشته پر افتخار خود [هم] راضی و خوشحال نیستیم. درواقع در بیشتر حوزهها اعم از سیاست، فرهنگ، عدالت و آزادی، محافظهکارانه وارد عمل شدیم و شاهد این هستیم که هیچ تغییر درستی در ساختارهای نادرست حکومتی ایجاد نشده است. لازمه پیشرفت کشور، تغییرات اساسی با محوریت اصلاح یک ساختار است. برای ورود به حوزه تغییر، نیازمند «نقد جدی شرایط فعلی» با «تصاویر ساختارهای درست حکومتی در آینده» هستیم.
در عرصه اقتصاد [هم] با چالشهای جدی روبهرو هستیم و لازم است برای تغییر اقتصاد «مفت خوری و دلالی» فعلی با داشتن تصویر درست و روشنی از آینده وارد میدان شویم تا بتوانیم وضعیت کنونی را سامان بخشیم.درحوزه عدالت احتیاج به نقدهای بنیادین داریم چراکه نابرابری، مدام درحال تولید است و تاکنون در میدان عدالت، روی دو عنصر فقر و فساد متمرکز بوده و در حوزه تبعیض، گامی اساسی برنداشتهایم. در حوزه استقلال شاهد این هستیم که اکثر نهادهای بینالمللی برای ما تصمیمگیری کرده و نهاد کشوری ما در حوزه تصمیمگیری ضعیف عمل میکند.
نسل چهارم انقلاب را نسلی انقلابی میدانم [اما] موضوع جوان در بیانیه گام دوم، صرفا کسب قدرت توسط رده سنی پایین جامعه نبوده است. موضوع مهم و مورد بحث درجامعه، دعوا بر سر طبقه نجیبزادگان و حرف و حدیث بر سر نسبتها است که متاسفانه [میبینیم] در کسب جایگاههای حکومتی جوانهایی حضور دارند که نسبت نزدیکی با صاحب منصب[های] پر سن و سال قبلی داشته و هیچکس [هم] پاسخگوی عملکرد خود نیست.
[شاهد] فقدان علوم انسانی در اقتضائات جامعه هستیم. تاکنون در حوزههای علوم انسانی درگیر مسائل حاشیهای چپیها و راستیها و علوم دینی بودهایم و به دستاوردهای بشری و مبانی دینی، نگاه درستی نداشتهایم تا بتوانیم مساله به مساله آن را پاسخگو باشیم. درواقع باید بتوانیم علوم اقتصادی و فنی خود را با اقتضائات ایران و جامعه یکی کنیم تا ظرفیتهای برون منطقهای و تاریخی ما بتوانند با استناد به این علوم انسانی، پاسخهای جدیدی را در حوزه پیشرفت جامعه برایمان به ارمغان بیاورد.
امام خمینی(ره) میفرمایند عرفان باید تغییر ایجاد کند. متاسفانه امروزه غالب سخنوران دینی به بحثهای کلامی بسنده کرده و عدهای صرفا بحثهای فقهی و اخلاقی را مورد تحلیل قرار میدهند و درواقع به دنبال ترویج «اسلام عارفانه غیر مبارزهجو» هستند درحالی که حرف و عمل امام خمینی(ره) ترویج «اسلام عارفانه مبارزه جو» بوده است نه دنبال کردن یک الهیات فردگرایانه.
مطالبهگری [از] سازوکارهای غلط کشوری وظیفه عموم مردم، بالاخص جوانان است. مردم و جوانان باید در جریان تشکلهای مردمی و دانشگاهی و رسانهای پیرو سخنان رهبری به فکر و اقدام بپردازند و اراده پیگیری و مطالبهگری را در خود ایجاد کنند تا بتوانند در این عرصه جولان داده و ساختارهای نادرست حکومتی را از میان بردارند.
مواجه فرهنگی با متنی سیاسی
بیانیه گام دوم انقلاب عاری از ارجاعات پیچیده فقهی و کلامی است و با مخاطب خود بهسادگی تعامل میکند. در طول تاریخ برای اولینبار است که نامه و نوشته یکی از حاکمان، سوژه مطالعه قرار گرفته و مخاطبان خود را به نقد و بررسی و واکاوی فرا میخواند. درواقع اتفاق خوشایندی است که میتوانیم با متنی که خاصیت سیاسی دارد، مواجهه فرهنگی داشته باشیم.
اگر بخواهیم به سمت اجرایی شدن گام دوم انقلاب قدم برداریم، باید متون علوم انسانی را جدی بگیریم که متاسفانه علوم انسانی در خور جامعه جمهوری اسلامی تاکنون ارائه نشده و از آن طرف هم سیاستگذاریهای منسجمی برای حل مشکل علوم انسانی در کشور وجود ندارد. همچنین متاسفانه در اولویتبندی حل مشکلات جامعه دچار ضعفیم. بهعنوان مثال کماکان شاهد نبود اراده جدی برای اصلاح سازمان صدا و سیما یا تعدد مراکز فرهنگی در کشور هستیم.
مشکل اصلی الهیات انقلاب اسلامی، نداشتن درک عمیقی از دولت مدرن است. ما در مواجهه با دولت مدرن، سادهانگارانه برخورد کردیم و نتوانستیم برای ساختن یک جامعه آرمانی، روح اسلام را در یک دولت مدرن محقق کنیم و بدونشک بدون وحی نمیتوانیم در این قسمت از تاریخ دوام بیاوریم، پس باید روی مناسبات دینی خود مطالعه عمیق و همهجانبهتری داشته باشیم.
حکومتها نمیتوانند معنویت و اخلاق را با قدرت قاهره ایجاد کنند
رهبری گفتهاند که حکومتها نمیتوانند اخلاق و معنویت را با قدرت قاهره ایجاد کنند. قدرت قاهره نمیتواند دینورزی را ترویج کند بلکه تنها میتواند آن را همراهی کند اما در کشور ما اخلاق و معنویتی برآمده از دین حاکم بوده که به خوبی نیازهای انسانی را پاسخگوست.
راه برون رفت از ایدههای شکست خورده در حوزههای آزاداندیشی، سینما یا فیلترینگ، توانایی مردم در قرار دادن موضوع دانش تجارب فردی در اجتماع است. اگر بتوانیم تجربه خودمان را موضوع دانش قرار دهیم میتوانیم تصویر درستی از آینده متصور شویم و این موضوع یک فن برهانی قوی است که به لحاظ فرهنگی میتواند راهگشا باشد. در حوزههای مختلف باید فضای کافی برای پرداختن به ایدههای جدید وجود داشته باشد و در این حیطه نباید در گفتوگوها مخالفان مورد قضاوتهای ارزشی قرار بگیرند.
در پاسخگویی به سوالات جامعه، سهیم باشیم
جواد موگویی، نویسنده، کارگردان و فعال فرهنگی گفت:«دلیل عوض شدن جایگاه جلاد و شهید، عدم پاسخگویی مسئولان نسبت به سوالات پیش آمده در جامعه است. سه کلمه جوان، تمدن و ظهور؛ کلیدواژههای اساسی بیانیه گام دوم انقلاب هستند.
وقتی رهبر معظم انقلاب درباره ثروت میگویند که ما نه تنها با ثروت مشکلی نداریم بلکه جامعه را به کسب آن تشویق میکنیم یا درجایی عنوان میکنند که فساد ما کمتر از حکومت پهلوی است یا ما نسبت به انقلابهای دنیا خون ریز نبودهایم، میخواهند پاسخگوی برخی از اتفاقات و سوالات درون جامعه باشند. فرازهای این قسمت از متن بیانیه غمانگیزترین قسمت نامه است [چرا] که رهبری درباره هر اتفاقی که در جامعه رخ داده، در موضع پاسخگویی قرار دارند.
اگر به سوالات ایجاد شده در ذهن مردم پاسخ داده نشود، ابتدا تبدیل به شبهه خواهد شد و این شبهه در جریان تبلیغات ضدانقلابی تبدیل [و] تحریف و پس از آن به یک دروغ حقیقتنما در جامعه مبدل خواهد شد.
عدم پاسخگویی به چرایی و چگونگی اعدامهای سال 67، عدم تبیین جایگاه جلاد و شهید و همچنین نبود یک جریان مشخص برای ارائه حقایق دوران پهلوی و مقایسه صحیح با دوران جمهوری اسلامی باعث شده تا رسانههای بیگانه تصویرهای غلط و نادرستی از حقایق به ذهن مخاطب امروز دیکته کرده و تصویری متحجر از جمهوری اسلامی ارائه کنند، در صورتی که امام خمینی(ره) در منشور روحانیت، خود به شدت با مقوله تحجرگرایی و مقدس مآبی برخورد میکنند. »
* نویسنده : وحدانه آخوندشریف خبرنگار
