به گزارش «فرهیختگان آنلاین»، مساله شفافیت امور اجرایی یکی از موضوعات مهمی بوده که طی یک سال گذشته از سوی دانشگاه آزاد اسلامی مورد توجه قرار گرفته است. این موضوع تا جایی پراهمیت شد که سال گذشته رئیس این دانشگاه از حسابرسی مستقل برای شفافیت امور مالی و اداری خبر داده بود. این موضوع تا جایی رفت که ماه گذشته محمدمهدی طهرانچی، رئیس دانشگاه آزاد اسلامی گزارشی از حسابرسی این دانشگاه در سال 95 داد.

او گفته بود: «در مجموع حساب سال ۹۵ دانشگاه از سوی حسابرس «غیرقابل اظهارنظر» اعلام شد؛ غیرقابل اظهارنظر یعنی موارد بسیار بالاست و حسابرس نتوانست حتی آن را مشروط اعلام کند.» او در این گزارش ادامه داده: «چیزی حدود ۳۲ صفحه گزارش مربوط به استان تهران بود که متاسفانه حساب سال ۹۵ از لحاظ شفافیت مالی، به هیچ‌وجه از سوی حسابرس، دارای شفافیت نیست.» همین مساله بهانه خوبی شد تا سراغ خزانه‌دار کل دانشگاه آزاد اسلامی برویم. او که اخیرا از روزنامه «فرهیختگان» بازدیدی داشته است، در گفت‌وگویی با خبرنگار ما، اظهارات قابل‌توجهی برای اولین بار درباره مساله حسابرسی مطرح کرد. او معتقد است مساله حسابرسی یک موضوع سیاسی نیست و حتی این مساله در سال 96 و 97 نیز در حال پیگیری است. او در این گفت‌وگو از آمار و ارقام قابل‌تاملی حرف می‌زند، به‌طوری که عنوان می‌کند این حسابرسی باعث صیانت از هزار میلیارد تومان در گردش‌های مالی دانشگاه شده است. گفت‌وگوی ما را با سیدعلی حسینی می‌خوانید.

ابتدا یک توضیح مقدماتی درباره حسابرسی‌های صورت‌گرفته بفرمایید.

از بدو ورود دکتر ولایتی با توجه به دغدغه‌های ایشان، درخصوص بحث فرهنگ پاسخگویی و پاسخ بحث حسابرسی سال 95، برای اولین بار با موسسه حسابرسی مفید راهبر و سایر موسساتی که مورد اعتماد موسسه مفید راهبر بودند، قرارداد حسابرسی منعقد شد و عملیات حسابرسی آغاز شد.

از نتایج این حسابرسی در سال 97 این‌طور برمی‌آید که از گزارش‌های 31 واحد استانی و چهار واحد مستقل که به دست آمد، برای اولین بار به صورت کمیسیون دائمی و جلسات هیات امنای استانی برگزار شد که مسئولان دانشگاه در این جلسات حاضر بودند و توضیحاتی ارائه شد.  بحث عمده این گزارش‌ها بحث عدم اظهارنظر و بخشی از این گزارش‌ها، گزارش‌های مشروط بود. منتها گزارش کل دانشگاه، گزارش عدم اظهارنظر شد. بندهای بسیار زیادی در این گزارش‌ها بود که در مورد سوءاستفاده‌ها و تخلفات احتمالی مالی حتما اطلاعات استخراج شود و به اداره‌های مربوطه، اعم از اداره حقوقی، بازرسی و حراست دانشگاه ارجاع بدهیم و بررسی‌ها صورت گیرد و تصمیم‌های حقوقی و قضایی بابت این تخلفات مالی انجام گیرد.  یک بخش از این اشکالات مربوط به زیرساختارها و سیستم‌های نرم‌افزاری خود دانشگاه بوده است که ما براساس کارگروه‌هایی که تشکیل خواهیم داد، اصلاح حساب‌ها براساس در همه زمینه‌ها و سرفصل‌ها انجام می‌دهیم. در این راستا اقدامات اولیه را آغاز کرده‌ایم تا بتوانیم اصلاحات مربوط به این موارد و تخلفات احتمالی که وجود دارد را استخراج کنیم و مواردی را که نیاز به بحث‌های حقوقی دارد، انجام دهیم.

برای سال 96 نیز مقدمات بحث حسابرسی را آغاز کردیم و با موسسه حسابرسی مفید راهبر و موسسات مورد اعتماد مذاکرات اولیه را انجام دادیم که ظرف هفته‌های آینده قراردادها منعقد خواهد شد. تاکید ما این است که دوستان بحث حسابرسی را با توجه به تاکیدات دکتر ولایتی و دکتر طهرانچی که مبنی‌بر شفافیت است، جدی بگیرند و همکاران نیز همکاری لازم را داشته باشند.
 
می‌توان گفت در سال گذشته برخی واحدها همکاری نکردند؟

گزارش عدم اظهارنظر، به معنی این است که با توجه محدودیت‌های اساسی که در بخش رسیدگی که توسط حسابرس‌های مستقل انجام شده است آنقدر اشکالات اساسی وجود داشته است که حسابرس نتوانسته است اظهارنظر کند.

در واقع ما به دو سری جواب رسیدیم؛ یک‌سری از جواب‌ها مشروط شده‌اند، مشروط به اینکه مسئولان آن دانشگاه باید بیایند و پاسخ دهند که هزینه‌های صورت‌گرفته برای چه بوده است. یک بخش از حسابرسی‌ها نیز به دلیل اینکه اشکالات زیادی متوجه آن واحد بود، غیرقابل اظهارنظر بوده است.

در واقع ما در حوزه حسابرسی چهار نوع اظهارنظر داریم که بهترین آن گزارش مقبول است و اظهارنظر مشروط، اظهارنظر مردود و عدم اظهارنظر از مهم‌ترین اظهارنظر‌های حسابرسی است.

گزارش‌های مقبول به این معنی است که آن واحد صورت‌بندی‌های مالی را که ارائه داده است، استاندارد بوده و مشکلی هم وجود ندارد.

گزارش‌های مشروط به این معنی است که ممکن است ایراداتی وجود داشته، اما آثار این ایرادات خیلی اساسی نبوده است که ترازنامه را تحت شعاع قرار دهد؛ یعنی اشکالات وجود دارد و اثرات ریالی این بندها اساسی نبوده است که اظهارنظر را مردود یا عدم اظهارنظر کند.

در گزارش عدم اظهارنظر، فرضا واحدی ساختمانی خریداری کرده است. حسابرس از آنها مدارک خرید ساختمان را می‌خواهد، آنها هم می‌گویند مدارکی وجود ندارد و وقتی حسابرسی نتواند نسبت به عدد و رقم‌هایی که در ترازنامه وجود دارد نظر دهد، پس نمی‌تواند نظری درباره هزینه‌ها یا درآمدها داشته باشد. یا در بحث مطالبات دانشجویان، مثلا دانشجویان زیادی داریم که جزء سنوات گذشته هستند؛ یعنی بعضا یک‌سری گزارش‌هایی را داریم که در آنها بدهکاران صوری وجود دارد؛ یعنی عملا هیچ فرآیند مالی‌ای   صورت نگرفته است.
 
آماری دارید که چند درصد از گزارش‌ها عدم اظهارنظر، مقبول و... بوده است؟ و اینکه این حسابرسی چه منافعی برای دانشجو دارد؟

اصلا بحث شفافیت مالی از همین‌جا است. گزارش‌های حسابرسی سال 95 به پایان رسیده که تعدادی مشروط و تعدادی عدم اظهارنظر بوده است. مثلا در واحدهای علوم و تحقیقات تهران، اصفهان و خراسان گزارش حسابرسی عدم اظهارنظر بوده است، یعنی واحدهای اصلی ما دارای این شرایط هستند، به خاطر همین هم گزارش کل حسابرسی سال 95، عدم اظهارنظر شده است و ما برای اینکه بتوانیم این گزارش را برای سال 97-96 تغییر به مشروط بدهیم، کار زیادی در پیش خواهیم داشت.

یعنی کار ما آغاز شده است، اما باید اصلاحات زیادی در حسابرسی انجام دهیم. در این بین یک‌سری اشکالات اساسی برای شفافیت صورت‌های مالی نیز وجود دارد که احتیاج به زمان داریم. پیشنهاد ما این است که هرچه زودتر یک کارگروه تخصصی درخصوص مسائل مالی و اصلاح حساب تشکیل شود تا تمام این اشکالات را برطرف کنیم که این اشکالات بالغ بر 5000 مورد می‌شود.  در پاسخ به سوال دوم شما که می‌گویید این حسابرسی چه منافعی برای دانشجو دارد، باید گفت دانشجو وقتی شهریه خود را مطالبه می‌کند و خواستار شفاف‌سازی است و می‌گوید معلوم نیست کجا خرج می‌کنند، در واقع گزارش عدم اظهارنظر شده این واقعیت و مطالبه دانشجو را نشان می‌دهد و وقتی این شفافیت مشخص شود، دانشجو هم به پاسخ خود می‌رسد.  نکته دیگر ادامه این حسابرسی در سال‌های بعد است که شرکت مفید راهبر ملزم شده در سال‌های آینده نیز این حسابرسی را انجام دهد. مثلا در سال گذشته مشخص کردیم 50 میلیارد تومان درآمد غیرشهریه‌ای داشته باشیم که متاسفانه فکر نکنم حتی یک میلیارد تومان از این تصمیم محقق شده باشد. ما جهت‌گیری‌هایی که می‌کنیم، جهت‌گیری‌های سیاسی نیست و اگر مثلا داریم 30 سال گذشته را بررسی می‌کنیم، در همین سال جاری نیز این حسابرسی‌ها در حال انجام است، انتظار ما این است که درآمد دانشگاه در قبال درآمدهای غیرشهریه‌ای نزدیک‌به 100 میلیارد تومان باشد و مسئولان اجرایی در دانشگاه، اعم از معاونت پژوهشی دانشگاه باید به مجموعه‌های حسابرسی دانشگاه پاسخگو باشند.  حتی در بعضی محافل عنوان شد که همین ایرادات و اشکالات برای سال 96 نیز تکرار می‌شود، پس ما الکی حسابرسی نمی‌کنیم، منتها تاکید ما این بود که همانطور که در سال 95 و ماقبل این حسابرسی صورت گرفت، حتما برای سال 96 و 97 نیز این مطالبه صورت گیرد. پس ما دنبال جهت‌گیری‌های سیاسی نبودیم. اتفاقا آقای دکتر ولایتی و دکتر طهرانچی برای حسابرسی مستقل تاکید بسیاری داشتند که واحدها و استان‌ها باید پاسخگو باشند و دلایلی از اینکه ما از خود شما هستیم، موردقبول نیست.

مثلا همین مجموعه رسانه‌ای دانشگاه که در ساختمان فرهیختگان حضور دارند، تا به امروز دو بار مورد حسابرسی قرار گرفته است؛ یک بار حسابرسی مفید راهبر و دو بار نیز بازرسی اقدام به حسابرسی کرده‌اند. حتی ما داخل هیات امنا نیز دارای حسابرس هستیم و هر 6 ماه یک بار اعضای هیات‌موسس و امنا حسابرسی می‌شوند که خود این موضوع از دستورات دکتر ولایتی است.
 
می‌توانیم از قبال این حسابرسی‌ها به عدد و رقمی برسیم؟

بحث خود حسابرسی یک عامل بازدارنده است، اما می‌توانم حدودا بگویم که در این حسابرسی‌ها بالغ بر 1000 میلیارد تومان صیانت شده است. چون فقط بازرسی مدعی است 100 میلیارد تومان به حساب برگردانده‌ایم. دانشگاهی که گردش مالی آن 8 هزار میلیاد تومان در سال است، کف صیانت از اموال دانشگاه 1000 میلیارد تومان است.

ما به موسسات حسابرسی نزدیک به هفت میلیارد تومان حق حسابرسی داده‌ایم و 400 واحد را بررسی کرده‌ایم و همین هزینه باعث صیانت 1000 میلیارد تومان شده است که عدد کمی نیست. یا مثلا در حوزه املاک صدها هزار متر تعیین تکلیف شد که ارزش مالی آن نیز بیش از 1000 میلیارد تومان است؛ یعنی این تدبیر دکتر ولایتی را در اینجا می‌توان کامل دید.

این حسابرسی برای آن 30 سال گذشته نیست، بلکه شامل سال 96 و 97 نیز می‌شود. وقتی می‌گویم باید سال آینده درآمد غیرشهریه‌ای دانشگاه 100 میلیارد تومان باشد، سال آینده باید مسئولان دانشگاه به حسابرس‌ها پاسخگو باشند.

مثلا صورت مالی‌ای که از سال96 موجود است، حدود 220 میلیارد تومان سود داده‌ایم، در صورتی که این عدد حاصل 500 میلیارد تومان زیان واحدها بوده و 720 میلیارد هم واحدهای سودده ما بوده است که تفاضل آن منجربه 220 میلیارد سود در صورت‌های مالی بوده است که این مساله با توجه به کاهش شهریه واحدها باید به سمت درآمدهای غیرشهریه‌ای بروند و می‌توانیم بگوییم واحدها در سال 96 سودده بوده‌اند.  همچنین یکی دیگر از کارهایی که در حال انجام است، بحث صرفه‌جویی است، مثلا وقتی روزنامه «فرهیختگان» به چاپخانه دانشگاه آزاد اسلامی برگشت، نزدیک به یک میلیارد تومان در هزینه صرفه‌جویی شد که همه این موارد در تراز مثبت دانشگاه تاثیرگذار است.