گزارش «فرهیختگان» از تلاش بی‌ثمر فرزند عبده برای تصاحب پرسپولیس
حالا تنها بازمانده مرحوم عبده که در شکل‌گیری پرسپولیس نقش مهمی داشته، از مالکیت خودش بر این باشگاه صحبت می‌کند و از وجود تیم وکالتی خبر می‌دهد که پرونده بازگرداندن اموال پدرش را دنبال می‌کنند.
خیلی‌ها از خود می‌پرسند آیا این اتفاق می‌افتد و پرسپولیس در اختیار تنها بازمانده عبده قرار می‌گیرد یا نه. سعی کردیم در این شماره «فرهیختگان» با مطلعان این موضوع صحبت داشته باشیم.
البته بد نیست نگاهی گذرا به شرایط مالکیت این باشگاه در روزهای پیش از انقلاب اسلامی داشته باشیم تا طرفداران پرسپولیس اطلاعات کامل‌تری درمورد گذشته این باشگاه پیدا کنند؛ اطلاعاتی که براساس شواهد موجود جمع‌آوری شده و احتمال وجود نقص در آن وجود دارد. البته جا دارد از اطلاع‌رسانی مهدی حدادپور تشکر کنیم که در نوشتن این گزارش بی‌دریغانه به ما کمک کرد.
از انحلال شاهین تا ورود یک شرکت تجاری به ماجرای فوتبال
داستان انحلال تیم شاهین را همه پرسپولیسی‌های قدیمی و جدید تقریبا می‌دانند. تیمی که با قدرت در فوتبال ایران حضور داشت اما مسائل سیاسی پشت‌پرده رسما این تیم را به سمت فروپاشی کشاند. 18 تیر 1346 آخرین بازی این تیم مقابل تهران‌جوان برگزار شد و به‌واسطه اتفاقاتی که در آن بازی رخ داد، دو روز بعد حسین سرودی، رئیس وقت فدراسیون فوتبال به دلیل آنچه «منافات فعالیت‌ها با روح عالیه ورزش» عنوان کرد حکم به انحلال این تیم داد! اختلافات فدراسیون فوتبال و سازمان تربیت‌بدنی وقت به این انحلال کمک بسیاری کرد و البته ردپای محمد خاتم، فرمانده نیروی هوایی ارتش در آن زمان هم در این انحلال دیده می‌شد؛ مردی که با وجود حضورش در بدنه تیم تاج بعدها یکی از سهامداران شرکتی شد که حیات پرسپولیس از دل آن به وجود آمد.
گفته و نوشته‌های باقی‌مانده از آن ایام و تاریخ‌نگاری‌های صورت‌گرفته نشان می‌دهد خاتم در ترغیب سرودی برای انحلال شاهین نقش داشته، چون با قره‌گوزلو اختلافاتی داشته است. هرچند پشتوانه‌های مردمی این تیم و مخالفت‌هایی که با نظام شاهنشاهی در تفکرات آنها وجود داشت نیز نقش موثر در این انحلال ایفا کرد. در این مورد بارها نوشته شده و به منابع دقیق‌تر قطعا دسترسی بیشتری وجود دارد اما بهتر است به موضوع اصلی یعنی پرسپولیس بازگردیم. این انحلال باعث شد بازیکنان شاهین و به‌خصوص چهره ماندگارش یعنی مرحوم پرویز دهداری به فکر تشکیل تیمی جدید با همان ترکیب بیفتند تا شاهین دوباره و در قالب تیمی دیگر جان بگیرد. دهداری به کمک رجبعلی فرامرزی، سرمربی وقت تیم بانک ملی که زیرمجموعه تیم شاهین بود، محمود خوردبین را در تیمش معرفی کرد و به همراه مجید حاج‌رضایی و تلاش علی عبده تیم پرسپولیس را تشکیل دادند. بد نیست بدانید پرویز خسروانی آن زمان در فدراسیون فوتبال حضور داشت و با تشکیل پرسپولیس با بازیکنان شاهین موافقت کرد اما بعدها یکی از مخالفان سرسخت تیمی شد که رقابت سختی با تیم تاج داشت! با مشورت‌های صورت‌گرفته تصمیم به این شکل شد تا تیمی تشکیل شود که از مدیران با نفوذ در بدنه رژیم گذشته برخوردار باشد و مشکلات شاهین دوباره گریبان تیم جدید را نگیرد.
شرکت سی‌آرسی و تشکیل پرسپولیس
سال 1335 شرکتی به نام سی‌آرسی با سهامی خاص و به‌منظور انجام کارهای تجاری در زمینه صادرات و واردات تشکیل می‌شود؛ شرکتی که فعالیت ورزشی نداشته و در مسیر دیگری فعالیت می‌کرد. البته این شرکت در سال 1342 تاسیسات ورزشی‌اش را در جاده شمیرانات ایجاد کرده و به وادی ورزش نیز پا می‌گذارد. سهامداران این شرکت فاطمه پهلوی خواهر شاه مخلوع، محمد خاتم فرمانده نیروی هوایی ارتش و همسر فاطمه پهلوی و علی عبده بودند. پس از تشکیل تاسیسات ورزشی مدیریت این بخش در اختیار علی عبده قرار گرفت و در رشته‌های بولینگ و مشت‌زنی رسما فعال شد. در آن ایام احمد حق‌پرست‌راد معروف به سعید راد یکی از چهره‌های معروف سینما در تیم بولینگ پرسپولیس حضور داشت و رضا بیک‌ایمانوردی دیگر چهره سینمایی هم در این باشگاه حرکات نمایشی کشتی کج انجام می‌داد.
شاهینی‌ها بعد از مشورت‌های زیاد توانستند پرسپولیس را برای ادامه حیات خود انتخاب کنند. درظاهر علی عبده هم در این راه به آنها کمک بسیاری کرد تا شاهینی‌ها این‌بار در پرسپولیس جمع شوند. در اسفند 1346 پرسپولیس با هدایت مرحوم دهداری اولین بازی رسمی‌اش را در فوتبال و در خوزستان برگزار کرد. بد نیست بدانید در آن ایام چند بازیکن معروف شاهین در پرسپولیس حضور نداشتند. مرحوم همایون بهزادی، جعفر کاشانی و حسین کلانی با پاس درحال مذاکره بودند و نیت حضور در این تیم را داشتند. فریدون معینی و مرحوم محراب شاهرخی رسما به دارایی رفته بودند و خبری هم از هادی طاووسی، بیوک و رضا وطنخواه هم در این تیم نبود.
این تیم پرسپولیس با ترکیب کاظم بیاتی، کاظم رحیمی (کاپیتان)، مرحوم ابراهیم آشتیانی، مرحوم ناظم گنجاپور، علی‌اکبر کوکلان، اصغر ادیبی، فریدون ممبینی، محمود بیداریان، بهمن نوروزی، هنریک سرکیسیان و جواد الله‌وردی 16ساله اولین بازی رسمی‌اش را انجام داد. البته محراب شاهرخی هم به‌رغم حضور در دارایی در این بازی پرسپولیس را همراهی کرد. نصرالله عبدالهی بازیکن سابق استقلال هم آن زمان پرسپولیس را همراهی می‌کرد!
بعدا بهزادی، کاشانی و کلانی به این تیم پیوستند و بازگشت معینی و شاهرخی هم 6 ماه طول کشید، چون این نفرات با دارایی قرارداد داشتند. بقیه ماجرا و حضور دسته‌جمعی پرسپولیسی‌ها در تیم پیکان و بازگشت دوباره آنها را هم می‌دانید. اینها را نوشتیم تا بدانید پرسپولیس به چه شکل به تاسیسات ورزشی شرکت سی‌آرسی اضافه شد.
ماجرای سوءقصد به عبده!
بد نیست خاطره‌ای هم از یک سوءقصد مطرح کنیم که برای علی عبده رخ داد. گفته می‌شود همسر رئیس اسبق یکی از بانک‌های کشور یک باشگاه بولینگ در یوسف‌آباد فعلی تشکیل داد و اختلافاتی هم با عبده داشت. می‌گویند در سایه همین اختلافات دو نفر وارد عمل شدند تا به زندگی عبده پایان دهند. آن دو نفر با چاقو به مدیر پرسپولیس سوءقصد کردند اما او به‌رغم چاقو‌خوردن در ناحیه کتف یکی از مهاجمان را تا کلانتری یوسف‌آباد کشان‌کشان برد و در حیاط کلانتری وقتی اقدام به فرار کرد، به‌گونه‌ای فک پایین او را با دست می‌گیرد که فک مهاجم از جا خارج می‌شود. در آن لحظه عبده را با فشار خون بسیار پایین به بیمارستان رساندند و جانش به این شکل نجات پیدا کرد. رئیس فدراسیون بوکس ایران جانش را مدیون ورزشی بود که انجام می‌داد! گفته می‌شود بعدها باشگاه بولینگ مذکور با تلاش عبده بسته شد!
انقلاب سی‌آرسی را محو کرد!
این شرکت تا زمان انقلاب اسلامی ایران به حیاتش ادامه داد. البته در همین ایام ارتشبد خاتم یکی از سهامداران در پرواز کایت در نزدیکی سد دز سقوط کرد و با مرگی مشکوک از بدنه این شرکت خارج شد. ضمن اینکه آتش‌سوزی رخ‌داده در بولینگ‌عبده اختلافات میان عبده و فاطمه پهلوی را بیشتر کرد، چون ظاهرا بیمه کل خسارت را به خواهر شاه داده بود و این موضوع به مذاق عبده خوش نیامده بود!
پس از انقلاب عبده با استفاده از پاسپورت آمریکایی‌اش راهی ایالات متحده شد و در سال 1358 دار فانی را وداع گفت. فاطمه پهلوی هم چاره‌ای جز فرار نداشت، چون رسما از جانب دادگاه انقلاب مهدورالدم شناخته شده بود. او در سال 1366 از دنیا رفت. حالا این سوال وجود دارد که مدارک مالکیت باشگاه پرسپولیس و اموال آن کجاست و بر چه اساس بازمانده عبده می‌خواهد مالکیت پرسپولیس را در اختیار بگیرد. بد ندیدیم در این مورد نظر عباس انصاری‌فرد، مدیرعامل اسبق پرسپولیس را بپرسیم که در ثبت برند پرسپولیس و واگذاری آن به سازمان تربیت‌بدنی نقش داشت.
عباس انصاری‌فرد: کدام مدرک؟! پرسپولیس بعد از انقلاب ثبت شد
انصاری‌فرد درمورد پرسپولیس و ثبت رسمی برندش به‌عنوان تیم فوتبال به «فرهیختگان» گفت: «پرسپولیس پیش از انقلاب فقط یک اسم بود و مدرکی درمورد ثبت رسمی این تیم در قالب شرکت سی‌آرسی وجود نداشت. زمان ما اقدام به ثبت این برند و البته نام پیروزی شد. همان‌طور که می‌دانید اموال بولینگ به بنیاد مستضعفان واگذار شد. بعد از شهادت چمران این اموال به نام چمران شد و قرار بود نام تیم هم به نام چمران تغییر کند. اما اختلافاتی وجود داشت و این اتفاق نیفتاد. بعدها قرار شد نام آزادی را روی آن قرار دهند. اما با مشورتی که با من شد نام پیروزی را به مسئولان بنیاد پیشنهاد کردم، چون اسمی بود که هم به واژه استقلال نزدیک بود هم با روحیه پرسپولیس همخوانی داشت.»
انصاری‌فرد درمورد تیمداری بنیاد می‌گوید: «آنها برای هدایت تیم شروطی داشتند: یکی حذف علی پروین بود و یکی هم تغییر نام پرسپولیس. نام پیروزی بعدا مورد موافقت قرار گرفت و علی پروین هم کنار رفت اما بازیکنان با تغییر علی پروین مخالف بودند و حضور مسعود معینی را در تیم تاب نیاوردند و کاری کردند پروین به تیم برگردد. بعدها هم شرایط عوض شد و بنیاد قید تیمداری را زد. ما در اردیبهشت 70 نام پرسپولیس را به شکل رسمی ثبت کردیم و نام پیروزی هم در بهمن 70 به ثبت رسید و مدارک رسمی‌اش هم وجود دارد. شاید درمورد بحث اموال که همان بولینگ است، بخواهند یا بتوانند اقدامی کنند اما درمورد تیم فوتبال پرسپولیس و پیروزی قادر به انجام هیچ اقدامی نیستند، چون این برندها بعدها ثبت شده و در اختیار وزارت ورزش و جوانان است و البته مدعیانی هم برایشان در داخل کشور وجود دارد.»
سعیدعرب، وکیل دادگستری: اطلاع از واگذاری و عدم اعتراض یعنی بسته شدن پرونده!
بعد از شنیدن حرف‌های عباس انصاری‌فرد به سراغ یک وکیل دادگستری رفتیم تا موضوع را به شکل حقوقی پیگیری کنیم. مجید سعیدعرب وکیلی که با فوتبال بیگانه نیست و همکاری‌های زیادی با واحدهای حقوقی باشگاه‌های فوتبال داشته، در این ارتباط به «فرهیختگان» می‌گوید: «با توجه به اطلاعاتی که دریافت کردم دادگاه انقلاب طی حکمی اموال منتسب به باشگاه پرسپولیس را به بنیاد مستضعفان واگذار کرده و حکم تملک را به نام این بنیاد صادر کرده است. با توجه به اینکه حکم را ندیده‌ام نمی‌دانم حکم قابلیت اعتراض داشته است یا نه. اگر نداشته که هیچ اما اگر داشته، قطعا مهلتی برای اعتراض به احکام صادر می‌شود. سوال این است آیا به حکم اعتراض شده است یا نه. من مصاحبه فرزند عبده را خوانده‌ام. در جایی از این مصاحبه ایشان گفته‌اند از صدور حکم تملک باخبر است. اگر باخبر هستند و اعتراضی هم در مهلت مقرر (درصورت داشتن حق اعتراض) چطور می‌خواهند الان بعد از خاتمه مهلت به آن اعتراض کنند؟! این امر از نظر حقوقی اصلا شدنی نیست. البته با توجه به اطلاعاتی که درمورد شرکت سی‌آرسی و سهامداران آن وجود دارد، این اعتراض و پیگیری کلا بیهوده است و نمی‌دانم چطور چنین موضوعی را مطرح کرده‌اند. شاید این صحبت‌ها یک‌جور مانور تبلیغاتی بوده باشد. البته باید دید این افراد براساس چه مدارکی صحبت می‌کنند و نوع حکم صادره در ابتدای کار چگونه بوده است. به این شکل دقیق‌تر می‌توان درموردش اظهارنظر کرد.»
سراب مالکیت؟!
باید سخن را کوتاه کنیم. به نظر می‌رسد بحث مالکیت پرسپولیس برای تنها بازمانده علی عبده نمی‌تواند چندان قابل استناد باشد. البته باید دید مدارکی را که او براساس آن ادعاهایی مطرح کرده، چیست. اما همین ادعا هم بد نشد تا تاریخ باشگاه پرسپولیس را یک‌بار دیگر با همه کمی و کاستی‌هایش ورق بزنیم. با این حال به نظر می‌رسد این مالکیت برای بازمانده عبده سرابی بیش نیست.
* نویسنده : اردلان بزرگ‌نیا روزنامه‌نگار
مطالب پیشنهادی
