«فرهیختگان» بررسی می‌کند
به گزارش «فرهیختگان آنلاین»، بیانیه تفصیلی رهبر انقلاب روز گذشته در حالی منتشر شد که حضور مردم در مراسم سالگرد پیروزی انقلاب بسیار قابل‌توجه بود و نشان داد که نظام همچنان از پشتوانه مردمی محکمی برخوردار است و حالا بیانیه رهبر انقلاب برای آینده نظام نیز از حمایت عمومی مردم برخوردار خواهد بود.
در این بیانیه که متن مفصل آن را در صفحات 4 و 5 روزنامه می‌خوانید، روایتی صادقانه و منطبق بر واقعیات از چگونگی شکل‌گیری نظام و رسیدن آن به 40سالگی و سپس نقاط فرصت و تهدید کنونی بیان شده است، هم نقاط ضعف در آن آمده و هم نقاط قوت و مبتنی‌بر یک واقع‌بینی تمام‌عیار به‌گونه‌ای از آینده روشن انقلاب سخن گفته شده که توامان هم مایه امیدواری است و هم مشخص‌کننده نیاز مبرم کشور به تلاش. به‌واقع بیانیه دیروز، یک مانیفست حرکتی برای ایام بلوغ بود و به آشکار‌ترین وجه ممکن در کنار تاکید بر آرمان‌ها، از اصلاحاتی سخن گفته شده بود که تضمین‌کننده حرکت سالم و شتابان کشور است. همه این حرف‌ها البته با یک روح کلی و یک ایده راهبردی توام شده بود؛ اینکه اگر قرار است اصلاحی صورت پذیرد، یا اگر قرار است از ظرفیت‌های عظیم کشور استفاده شود، الزاما این جوانان هستند که باید در عرصه‌های مختلف ورود کنند و به اصطلاح کار را به دست بگیرند. در این بیانیه حضور پرقوت جوانان در عرصه‌های ترسیم‌شده از سوی رهبر انقلاب همان نقطه‌عطف حرکت در ایام 40سالگی و بعد از آن است که خواهد توانست آن آینده روشن را تضمین کند. به همین مناسبت «فرهیختگان» به سراغ جوانانی رفته که هریک به نوعی ایده حرکت و انگیزه تلاش دارند و از آنها درباره نحوه تحقق بیانیه منتشرشده از سوی رهبر انقلاب پرسیده است.
گفت‌وگوی «فرهیختگان» با سیدعلی روحانی از نخبگان علمی و دانش‌آموخته رشته برق دانشگاه شریف و اقتصاد دانشگاه تهران، محمدرضا مهدیار اسماعیلی عضو هیات‌علمی دانشگاه علامه طباطبایی و سعید آجورلو دانش‌آموخته دکتری علوم سیاسی و سردبیر هفته‌نامه مثلث در ادامه از نظر می‌گذرد.
استاد دانشگاه و فعال رسانه‌ای:
باور رهبری به جوانان در بسیاری از مسئولان وجود ندارد
سعید آجورلو، استاد دانشگاه و فعال رسانه‌ای با اشاره به بیانیه تفصیلی رهبر انقلاب، به «فرهیختگان» گفت: «این بیانیه در مقابل دو گرایش محافظه‌کارانه و ضدانقلاب ارزیابی می‌شود و آنها را به نقد می‌کشد. گرایش محافظه‌کار که اعتقاد دارد انقلاب اسلامی نیاز به حرکت چندانی ندارد و وضع موجود قابل‌قبول است و گرایش اپوزیسیون که به دنبال این است که جمهوری اسلامی و انقلاب اسلامی را ناکام نشان دهد و این پیام را به جامعه مخابره کند که انقلاب هیچ دستاوردی نداشته است.»
وی افزود: «فرمایشات رهبری از این جهت مهم است که با واقع‌نگری و آرمان‌گرایی از گذشته دفاع می‌کند، اما در عین حال مدعی نداشتن اشتباه در این طول این 40 سال نبوده و توجیه‌گر و منکر مشکلات نیست.» آجورلو ادامه داد: «ایران کشوری استبدادزده است و بسیاری از مشکلات ساختاری در زمینه توسعه، اقتصاد، تولید، فرهنگ و... میراثی است که به جمهوری اسلامی رسیده و در تمام این زمینه‌ها میل به حرکت و اینکه رهبر یک انقلاب خودشان لیدر عنوان کردن این مشکلات و در عین حال تزریق روحیه به جوانان برای حل کردن مشکلات هستند، نکته جالبی است.»
سردبیر هفته‌نامه مثلث با اشاره به تاکید رهبر انقلاب بر نقش جوانان در آینده کشور اظهار داشت: «بخش زیادی از این تاکیدات جنبه گفتمانی دارد.به این معنی‌که جوانان در منظومه فکری رهبری وظیفه دارند که هم گذشته و شرایط قبل از انقلاب و اوایل انقلاب را تبیین کنند و هم ذهنیت جامعه در آینده و مسیری را که پیش روی کشور قرار دارد روشن کنند و بتوانند برای آن طرح، ایده و انرژی مثبت داشته باشند.»
وی ادامه داد: «سطح دیگری از این مطالبات به حوزه اجرا مربوط می‌شود، چراکه با گذشت 40سال از انقلاب اسلامی، نظام به نوعی نشاط و پختگی توأمان رسیده و جوانان نیز به دلیل قرار داشتن همین نشاط و پختگی می‌توانند راهگشا باشند.» آجورلو یادآور شد: «با این وصف باید گفت رهبر انقلاب هم از نظر گفتمانی و هم از نظر اجرایی آینده انقلاب و بارهای بر زمین‌مانده را به جوانان محول می‌کنند.»
این فعال رسانه‌ای ادامه داد: «این یک دستورالعمل سیاسی کلی برای مسئولان جمهوری اسلامی است و اجرای آن ناگزیر است، لذا باید به سمت آن حرکت کرد.» وی افزود: «در فرآیند اجرای این منویات و جامه‌عمل پوشاندن به آنها نباید به وادی افراط و تفریط افتاد و ضروری است تلفیقی از جوانی و انرژی و انگیزه و تجربه و پختگی در کنار هم به‌کار‌گیری شود. به بیان دقیق‌تر، فقدان هر یک از این دو دست مولفه آسیب‌زا خواهد بود، چراکه به هرحال ساحت اجرا ساحت سخت و پیچیده‌ای است و مدارا و حوصله زیادی می‌خواهد و همه چیز را نمی‌توان صرفا با انرژی جوانی حل کرد.»
آجورلو در توضیح سازوکار اجرای این فرامین رهبری این‌گونه توضیح داد: «وظیفه نهادهای سیاستگذاری و اجرایی مخصوصا دولت است که این رهنمود‌ها را از سیاست تبدیل به استراتژی و از استراتژی تبدیل به تاکتیک کرده و در سطوح پایین به اجرا درآورند.»
سردبیر هفته‌نامه مثلث با اشاره به تاکیدات پیشین رهبر انقلاب نسبت به لزوم محول کردن امور به جوانان و بر زمین ماندن این مطالبات تاکنون خاطرنشان کرد: «در حوزه ذهنی و نظری بین رهبری و بسیاری از مسئولان شکافی عمیق وجود دارد. به بیان دقیق‌تر، مسئولان ذهنیت و بینش و چشم‌اندازی را که رهبری می‌بینند درک نمی‌کنند و فهم درستی از آن ندارند و به همین خاطر عقب‌تر از ایشان حرکت می‌کنند.»
وی ادامه داد: «وقتی این درک و فهم وجود نداشته باشد، طبیعتا در عرصه اجرا و عمل نیز نمی‌توانند در کنار رهبری باشند و عقب‌تر از ایشان حرکت می‌کنند، لذا باید گفت باوری که رهبری به جوانان دارند، در بسیاری از مسئولان ما وجود ندارد.»
آجورلو اضافه کرد: «رهبری مدعی آن هستند که می‌شود کارها را به جوانان سپرد، ولی تا زمانی که این شکاف در حوزه ذهنی میان رهبری و مسئولان مخصوصا در عرصه دولت وجود دارد، نمی‌توان نسبت به اجرای بی‌چون و چرای این منویات امیدوار بود.»
این فعال رسانه‌ای یادآور شد: «با همه اوصاف یادشده این راهی است که باید طی شود و ناگزیر از حرکت در مسیر آن هستیم، کمااینکه همین دولت نشان داد اصطلاحا با افراد سالخورده و مسن و بدون انرژی نمی‌توان کارهای بزرگ کرد، لذا این دولت و عملکرد آن به خوبی اثبات کرده که نیاز به انرژی جدید وجود دارد.»
وی افزود: «به هر روی به نظر می‌رسد مردم مثل بسیاری دیگر از موارد قبل از مسئولان این پیام را درک و در انتخابات‌های آینده به این سمت حرکت کرده و طبیعتا در انتخاب‌های خود این را نشان خواهند داد.»
پژوهشگر جوان و نخبه علمی:
اصلاحات موردنیاز کشور متوقف بر حل منازعات سیاسی داخلی نیست
سیدعلی روحانی، دانش‌آموخته دوره دکتری اقتصاد دانشگاه تهران در گفت‌وگو با «فرهیختگان» تاکیدهای چندباره رهبر انقلاب درباره جوانان و حمایت از این قشر را شوق‌آفرین دانست که انرژی ویژه‌ای به این قشر تزریق می‌کند و برخلاف بسیاری از مسئولان که تعامل با آنها کسل‌کننده است، سخنان رهبر انقلاب برای جوان امیدآفرین است.
وی با بیان اینکه ترجیع‌بند بیانیه روز گذشته رهبر انقلاب عملکرد جوانان در دوره‌های مختلف انقلاب و پیش‌برنده بودن اقدامات آنها است، گفت: «اگر به وضعیت استاتیک کشور بنگریم، شاید در باب جوانگرایی و حضور این قشر در سطوح مختلف مراکز تصمیم‌سازی و تصمیم‌گیری به جمع‌بندی مطلوبی نرسیم، ولی اگر دینامیک کشور را نگاه کنیم، روند امیدوارکننده‌ای را مشاهده خواهیم کرد و خواهیم دید که متولدین دهه60 با شیب قابل‌توجهی به صحنه‌های مدیریتی، چه خصوصی و چه دولتی، ورود می‌کنند.»
روحانی مهم‌ترین مساله در عرصه جوانگرایی را ارائه کارنامه مثبت از سوی جوانان حاضر در مسئولیت‌های مختلف عنوان کرد و گفت: «باید امید داشته باشیم افرادی که به لایه‌های حاکمیتی ورود کردند بتوانند عملکرد مناسبی داشته باشند و سیستم از عملکرد آنها بازخورد مثبتی بگیرد و تنها در این صورت است که فرآیند ورود جوانان به مسئولیت‌های مختلف به‌صورت جدی تسهیل خواهد شد. این عملکرد مشخص‌کننده این خواهد بود که نسل بعدی مدیران کشور چه کسانی باشند. از این‌رو علاوه‌بر تلاش ویژه جوانان می‌طلبد که حضور آنها در دستگاه‌های حکومتی، مراکز پژوهشی و... مستقل از نگاه سیاسی بررسی شود و اثربخشی آنها برای اقتصاد و فرهنگ و سیاست کشور مورد ارزیابی قرار گیرد. نهایتا اینکه این ارزیابی و نتایج آن است که می‌تواند فرآیند جوانگرایی را تسهیل و تسریع کند یا آن را متوقف سازد.»
این پژوهشگر جوان عرصه اقتصاد با تاکید بر اینکه همان‌طور که نسل اول و دوم انقلاب به یکباره وارد صحنه انقلاب شدند که اقتضای انقلاب بود، امروز هم باید به همان شکل به نسل جوان اعتماد شود؛ ابراز داشت: «به نظر من صلاح نسل اول و دوم انقلاب در این است که خودشان داوطلبانه از مسئولیت‌های مختلف کشور مخصوصا مسئولیت‌های اجرایی خداحافظی کنند، چراکه این فرآیند بهتر از این است که به اجبار و با وضع قوانین مجبور شوند کنار بروند یا حتی اینکه عملکرد نامناسب‌شان، آنها را از صحنه بیرون کند.»
وی با بیان اینکه در یک‌سری زمینه‌ها و دستگاه‌ها روند نیروسازی، جوانگرایی و جایگزینی نسلی اتفاق افتاده، گفت: «با وجود این، امروز در یک‌سری دستگاه‌ها مقاومت محکمی در برابر تغییر نسلی وجود دارد. این مقاومت نسل قبلی مدیران جلوی رشد نسل جدید را می‌گیرد و لذا هرچقدر مقاومت بیشتر شود، آسیب بیشتر است. البته در این زمینه کل کشور مدیون کسانی هستند که انقلاب را به اینجا رساندند، منتها ماندن بیش ازحد به‌معنی فسیل شدن افراد در دستگاه‌های مختلف است و پدیده فسیل‌شدن در دستگاه‌های کشور به معنی خیانت به کشور است.»
روحانی با تاکید بر اینکه برخی مسئولان همچنان نگران انحراف و عدم توانایی جوانان در اداره امور کشور هستند، گفت: «در بسیاری از مسئولان کشور از باب دلسوزی، نگرانی‌هایی وجود دارد، اما به واقع باید گفت این نگرانی‌ها کاملا بیجاست، چراکه جوانان هم در گذشته و تجربه‌های قبلی نشان داده‌اند به چه میزان توانمند هستند و هم نگاه عمیق رهبری به این حوزه موید توانمندی آنهاست.»
این نخبه علمی با در نظر گرفتن پیش‌نیازی برای جوانگرایی و تغییر نسلی در کشور گفت: «جوانانی که می‌خواهند آماده اداره حاکمیت شوند، باید مجهز به یک‌سری بینش‌ها باشند؛ بینش‌هایی که حکم پیش‌نیاز را برای آنها دارد. این بینش‌ها هم همان نکاتی است که در متن بیانیه دیروز آمده است. بینش سیاسی، فهم تقابل اسلام و استکبار، شناخت اصول و آرمان‌های انقلاب، شناخت مسیرهای اصلاح کشور و... از این دست هستند، اما اصلی‌ترین نکته از نظر من همان امید داشتن به اصلاح و داشتن حس توانایی برای اصلاح است. بنابراین معتقدم اگر به جوانی که سرخورده شده و امیدی به اصلاح ندارد، مسئولیت و کاری هم بدهند، اتفاقی نمی‌افتد. مساله دیگر این است که بسیاری از اصلاحات موردنیاز کشور متوقف بر حل منازعات سیاسی داخلی نیست. مبارزه با فساد و ایستادن در مقابل این مبارزه ربطی به چپ و راست ندارد.»
روحانی در بخش دیگری از اظهارات خود گفت: «نباید تمام جوانگرایی را در تغییرات مدیران کشور دید، چراکه ورود در سطوح کارشناسی مسیر ساده‌تر و آسان‌تری برای اصلاح کشور است.»
عضو هیات‌علمی دانشگاه علامه طباطبایی:
جوان گرایی نباید صرفا به ژن‌های خوب محدود شود
محمدرضا مهدیار اسماعیلی، عضو هیات‌علمی دانشگاه علامه طباطبایی، با اشاره به اینکه رهبری در بیانیه اخیرشان به صراحت گام دوم انقلاب اسلامی را بر دوش جوانان می‌دانند، به «فرهیختگان» گفت: «این موضوع را باید از دو زاویه مورد بررسی قرار داد؛ یک‌بار از نگاه جوانانی که باید وارد عرصه قبول مسئولیت و رفع مشکلات شوند و بار دیگر از سوی کسانی که قرار است میدان را برای حضور و فعالیت جوانان خالی کنند.»
این اقتصاددان جوان کشورمان معتقد است: «با توجه به بیانات رهبری مشخص است که به دلایل متعدد فرهنگی یا سیاسی آن‌طور که باید و شاید عزم در جوانان وجود ندارد. رهبری فرمودند 36میلیون نفر از جمعیت کشور بین 15 تا 40 سال هستند. در واقع این جمعیتی که خطاب جدی این بیانیه هستند، براساس محاسبات اقتصادی و آماری برای اینکه شانه را زیر بار این مسئولیت بدهند، 15سال وقت دارند. کشور به تلاش جوانان هم برای پاسخگویی هزینه‌های خود و هم برای پشتیبانی از نسل‌های قبلی که در این مقطع در دوران بازنشستگی هستند، نیازمند است. بی‌تردید اگر به این پیام مهم تن بدهیم، در آن صورت کشور موفق است.»
وی در ادامه افزود: «کشور ما کشوری با ظرفیت‌های بزرگ است. همان‌گونه که در بیانیه رهبری نیز تاکید شده، یک درصد جمعیت جهان و هفت درصد منابع جهان را داریم، ولی متاسفانه از حیث استفاده نکردن از ظرفیت‌ها اولین هستیم.»
مهدیار اسماعیلی تاکید کرد: «این یک هشدار و در عین حال فرصت است. اگر به این هشداری که پدر پیر امت می‌دهد تن ندهیم، در دو دهه آینده چهار نسل بازنشسته داریم و یک نسلی که باید کار کند و از چهار نسل بازنشسته پشتیبانی کند. در نتیجه خیلی بار کشور سنگین می‌شود و باید از امروز توجه کرد. این نگرانی از ناحیه تنبلی و بی‌حالی و از طرفی به رفتار دولتمردان برمی‌گردد. به دلیل درآمدهای ویژه نفتی این حس در کشور متاسفانه رسوب کرده است که هر زمان نیاز داشته باشیم، منابع را خرج اداره کشور خواهیم کرد!»
عضو هیات‌علمی دانشگاه علامه طباطبایی خاطرنشان کرد: «در نتیجه همین تفکر در حال حاضر هر جوانی را که می‌بینیم، در دل خود می‌خواهد یا یک جایی برنده شود یا ارثی کلان به او برسد یا پشت میز بنشیند و حقوق نجومی بگیرد یا اینکه گنجی پیدا کند و آینده خود را با این گنج و مال بادآورده تامین کند.» وی در ادامه نقش مسئولان و بازکردن عرصه فعالیت برای جوانان را نیز بسیار مهم دانست و تصریح کرد: «مسئولانی که در حال حاضر در راس هستند و سال‌های طولانی در حوزه‌های مختلف ازجمله سیاست فعالیت دارند، باید فضا را خالی کرده و به جوانان اجازه میدان‌داری بدهند. در عین حال این رویکرد را تقویت کنند که با چرخش مدیران، تغییر رویکرد از استفاده منابع به اقتصاد مقاومتی و استفاده از ارزش افزوده منابع رقم بخورد. سود استفاده از ارزش افزوده منابع باید تبدیل به سرمایه کارخانه‌ها شود. اگر منابع صرف اقتصاد و برای اقتصاد هزینه شوند، تبدیل به آفتی بزرگ خواهند شد که اولین و بیشترین ضربه را به جوانان می‌زند.»
این استاد دانشگاه اضافه کرد: «وضع موجود به‌طور کلی این آفت را به همراه دارد که مسئولان کنونی که سال‌هاست بر کرسی خود تکیه زده‌اند، در سمت خود ماندگار می‌مانند، چون زحمت زیادی نمی‌کشند و به خام‌فروشی ادامه می‌دهند، در حالی‌که اگر همین مسئولان به جای فروش منابع مجبور باشند از تولید حمایت تا از محل مالیات تولید بتوانند مخارج را تامین کنند، انگیزه بیشتری برای بازنشستگی خواهند داشت، چراکه این رویکرد به مراتب دشوارتر از تامین مخارج از محل فروش نفت خواهد بود و چالش‌های زیادی را به همراه خواهد داشت.» وی ادامه داد: «چنین شرایطی به‌طور طبیعی زمینه را برای حضور جوانان فراهم می‌کند و به آنها انگیزه می‌دهد که باانرژی به سمت افق‌های پیش‌رو حرکت کنند.»
اسماعیلی با اشاره به آنکه سطحی از این واگذاری امور به جوانان اتفاق افتاده، لکن عمدتا محدود به ژن‌های خوب شده، گفت: «مهم‌ترین آفت در این فرآیند آن است که برخی مسئولان وقتی خود را در سن بازنشستگی می‌بینند، فرزندان‌شان را جایگزین خود می‌کنند و در همین حد با شعار جوانگرایی رهبری همنوا می‌شوند.»
عضو هیات‌علمی دانشگاه علامه طباطبایی با بیان اینکه از دو زاویه می‌توان به این موضوع نگریست، گفت: «نخست از زاویه نظارت اجتماعی است و این سطح از نظارت تا حد زیادی مانع فراگیر شدن چنین رویه‌ای می‌شود.» وی خاطرنشان کرد: «طبق فرمایش حضرت امیر اگر مردم امربه‌معروف و نهی‌ازمنکر نکنند، خداوند اشرار را بر آنها حاکم می‌کند و دعای خوبان برای رفع شر آنها نیز مستجاب نخواهد شد، چراکه امربه‌معروف و نهی‌ازمنکر را فراموش کردند.»
به اعتقاد اسماعیلی، اگر بتوان نوعی مطالبه عمومی را نسبت به این موضوع در کشور سامان داد، راه بر انتصابات فامیلی و آقازاده‌محوری سد خواهد شد و این موضوع به‌طور جدی تحت تاثیر حساسیت افکار عمومی قرار دارد. این استاد دانشگاه یادآور شد: «نمونه‌هایی در این رابطه وجود دارد که یک ژن خوب در مسندی قرار گرفت و صرفا به دلیل حساسیت اجتماعی فراوان ایجادشده به‌سرعت جابه‌جا شد، چراکه جامعه رصد می‌کرد و آگاهی شکل‌گرفته به‌واسطه آن، موضوع را حل کرد.»
وی اضافه کرد: «نکته بعدی آن است که تجربه نشان داده اگر جوانان خود را از حیث دانش و اجرا قوی و متبحر کنند، به‌سرعت فضا برای بروز توانایی‌های آنها باز می‌شود. به این علت که جامعه ما نیاز به فکرهای خلاق و دست‌های عمل‌کننده دارد.»
اسماعیلی خاطرنشان کرد: «در چنین فضایی حتی مدیر جوانی که با رانت و بدون دانش بر مسند یک مسئولیت نشسته، نمی‌تواند اقدام بخصوصی انجام دهد و به‌سرعت دستش جلوی جوان توانمند دراز می‌شود.»
مطالب پیشنهادی
