دومین گزارش از فن‌بازار کشاورزی دانشگاه آزاد اسلامی
به گزارش «فرهیختگان آنلاین»، نمایشگاه دائمی سازمان مرکزی دانشگاه آزاد اسلامی حدود 10 روز گذشته میهمان‌هایی از سراسر کشور داشت که در زمینه‌های کشاورزی، منابع طبیعی و زراعت حرف‌هایی برای گفتن داشتند، البته این افراد در حد حرف و شعار توقف نداشتند و به تولید هم رسیده بودند. ۵۰ واحد دانشگاه آزاد اسلامی و بیش از ١٠ واحد فناور و مرکز تحقیقاتی در حوزه کشاورزی با 43 غرفه و 125 طرح محصولات خود را درمعرض دید دانشجویان و علاقه‌مندان قرار داده بودند که پیش‌تر در گزارشی نوشته بودیم که 10 میلیون خانوار با مساله غذا به‌طور مستقیم زندگی می‌کنند و درحال حاضر در کشور پنج میلیون نفر شغل مرتبط و مستقیم با مساله کشاورزی دارند. از طرفی در ایران ۳۷ میلیون هکتار اراضی با قابلیت کشاورزی، ۱۱۸ تا ۱۰۰ میلیارد مترمکعب منابع آبی و گسترش و تنوع آب‌وهوایی در ۱۴ اقلیم گوناگون قابلیت‌های استثنایی‌ای را برای امر کشاورزی فراهم کرده است که دانشگاه آزاد اسلامی به دلایلی ازجمله گستره ظرفیت آمایش سرزمینی می‌تواند به این صورت‌بندی کمک کند. این دانشگاه پنج هزار هکتار زمین، 125 دانشکده، هفت هزار دانشجو و هزار و 680 استاد فعال در رشته کشاورزی دارد. البته این آمار قابل‌تفکیک نیز هست، به‌طور مثال سهم هر دانشجو از زمین‌های این دانشگاه، 6.519 مترمربع و نسبت استاد به دانشجو در رشته‌های کشاورزی یک به چهار است.
در این گزارش گفت‌وگوهایی را که با پژوهشگران و شرکت‌کنندگان انجام شده است، می‌خوانید.
محصولات فرآوری‌شده از کاسبرگ چای ترش
در ادامه به سراغ غرفه دانشگاه آزاد اسلامی واحد ایرانشهر رفتیم که شارعی عضو هیات‌علمی این دانشگاه درباره دستاورد دانشجویان و اساتید کشاورزی این واحد و ارائه آن در این فن‌بازار توضیحاتی داد. او گفت: «محصولی که دانشجویان واحد ایرانشهر تولید کرده‌اند، محصول فرآوری‌شده از چای ترش است، چراکه جنوب استان سیستان و بلوچستان خاستگاه اصلی چای ترش در کشور است که بالاترین تولید چای ترش کشور را نیز به خود اختصاص داده است. البته ازجمله محصولاتی که دانشجویان در نمایشگاه فن‌بازار ارائه کرده‌اند، مربا، شربت و لواشک چای ترش است که از کاسبرگ‌های خشک چای ترش آن را تولید کرده‌اند. این محصولات به‌نوعی فرآوری‌شده هستند و نوآوری‌ای که در تولیدشان به‌کار رفته باعث رونق آنها شده، چون این محصول در اکثر مناطق وجود دارد و مردم بیشتر سعی می‌کنند چای ترش منطقه خود را استفاده کنند. ما از این محصول چندین محصول جدید تولید کرده‌ایم که این امر حاصل دانش دانشجویان و اساتید کشاورزی واحد بود. از طرفی این انتظار بین دانشجویان به وجود آمده که با کمک و حمایت مسئولان دانشگاه آزاد اسلامی، شهر و استان و با بهره‌گیری از خلاقیت و نوآوری و دانش درحوزه کشاورزی از این ظرفیت برای منطقه سیستان و بلوچستان و کشور استفاده کرده و در این حوزه سرمایه‌گذاری کنند.»
آفت‌کشی بدون ضرر به گیاه
محمدجواد احمدی از استان اصفهان در این فن‌بازار حضور داشت. محصولی که این دانشجو ارائه کرده بود نوعی آفت‌کش بود؛ آفت‌کشی بدون بو، رنگ و مزه که به‌هیچ‌وجه با گیاه تماس نداشت و همین ویژگی آن را منحصربه‌فرد کرده بود. او درباره محصولش می‌گوید: «چندین‌ماه طول کشید تا به طیف‌های مختلف دست پیدا کنیم. با استفاده از طیف نوری خاصی نوعی دستگاه ساختیم که در آن طیف‌های مختلف نوری به‌کار برده شده‌اند که هرکدام از این طیف‌ها برای انواع حشره، آفت یا مگس سفید به‌کار برده می‌شود. این طیف نوری حشرات را جذب می‌کند و بدون اینکه آنها را با سموم از بین ببرد، به روش خشک‌کردن این آفت‌ها از بین می‌روند. این اقدام بدون ضرر یا آسیب به گیاه صورت خواهد گرفت. این دستگاه میدان مغناطیسی دور خودش ایجاد می‌کند که حشرات در آن میدان قرار می‌گیرند و از بین می‌روند. محصول نهایی هیچ ضرری برای انسان و حیوانات ندارد. شما این محصول را اگر در مقایسه با نمونه‌های خارجی مقایسه کنید، متوجه خواهید شد که نمونه خارجی به دلیل ایجاد میدان برقی برای انسان خطرناک است؛ چراکه ممکن است باعث برق‌گرفتگی احتمالی برای افراد در معرض استفاده بشود. این محصول به دلیل عدم استفاده از سموم شیمیایی بسیار مورد استقبال قرار گرفته است، چراکه سموم بدترین تاثیر را روی گیاه می‌گذارند اما این محصول آفت سفید یا هر آفت دیگری را از بین می‌برد. این نکته را نباید فراموش کرد که برخی سموم و مواد شیمیایی چون در زمین و محصول به فراوانی استفاده می‌شود، کم‌کم و به مرور زمین، حشرات و آفت‌ها نسبت به آن مقاوم می‌شوند اما این محصول به دلیل نداشتن هیچ نوع خوراکی برای حشره و صرفا از طریق ایجاد میدان مغناطیسی باعث از بین رفتن حشرات می‌شود. این محصول با برق کم یعنی حدود 40 وات در سایز 50 سانتیمتری آفت‌کشی را انجام می‌دهد که سایز‌ها بنا بر درخواست کشاورزان تغییر خواهد کرد.»
سیستم آبیاری هوشمند لایف دراپ
زهرا ابوشهاب، دکتری مدیریت محیط‌زیست و مدیرعامل شرکت دانش‌بنیان ویستا صنعت زیست کیا، عضو هیات‌علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد ورامین درباره محصول خود که جزء یکی از شاخص‌ترین محصولات ارائه‌شده در این فن‌بازار بود، می‌گوید: «محصولی که شرکت ما ساخته، سیستم آبیاری هوشمند «لایف دراپ» است که قادر خواهد بود با تشخیص نیاز آبی گونه‌های مختلف گیاهی، بالای 40درصد صید آب داشته باشد و بهترین میزان آب را در بهترین بازه زمانی صادر کند. محصول هیچ نمونه خارجی ندارد و در سه مدل AGL (مخصوص زمین‌های کشاورزی و کشت صنعت‌های بزرگ)، GH (مخصوص گلخانه‌های مدرن) و GS (مخصوص فضاهای سبز) طراحی و وارد بازار شده است. در بخش کشاورزی که بیشترین مصرف آب نیز در آنجاست، به وسیله این محصول می‌توان بیش از 40درصد صید آب داشت که رقمی بی‌نظیر است. به وسیله این دستگاه می‌توان به دلیل مدیریت مصرف آب، سطح زیر کشت را افزایش داد که تامین امنیت غذایی، مدیریت مصرف آب و صرفه‌جویی در هزینه با استفاده از این دستگاه امکان‌پذیر خواهد شد.»
کود حاوی مواد میکروارگانیسم
محمد شاطریان، دانشجوی مقطع کارشناسی‌ارشد رشته حشره‌شناسی دانشگاه آزاد اسلامی علوم و تحقیقات درباره محصولی که طراحی کرده، می‌گوید: «این محصول، تی‌کمپوست یا همان کود مایع آلی است که از زباله‌های غیرقابل استفاده به دست می‌آید. ما زباله‌های واحد را به کود ورمی‌کمپوست تبدیل کرده و سپس این ماده که بخشی از محصول نهایی است را به تی‌کمپوست تبدیل می‌کنیم. این کود دارای سطح جذب بیشتری نسبت به نمونه کودهای شیمیایی و حتی طبیعی است و به صورت محلول و مایع در آب نیز قابل استفاده است. البته مدلی که ما طراحی کرده‌ایم، مدل جامد آن است که کارایی بیشتری نیز دارد. این محصول سبب می‌شود گیاه مواد غذایی مورد نیاز خود را به‌راحتی جذب کند، همچنین میکروارگانیسم‌های موجود در این کود باعث می‌شوند خاک‌های فقیر شروع به فعالیت کنند و مواد داخل آن تجزیه شوند. این محصول مشابه خارجی نیز دارد اما نمونه‌ای که توسط ما تولید شده، در ایران هیچ نمونه‌ای ندارد.»
کشت گونه‌های درحال انقراض گیاهان دارویی
مرضیه قنبری‌جهرمی یکی دیگر از اعضای فعال حوزه کشاورزی در این فن‌بازار و عضو هیات‌علمی گروه علوم باغبانی و زراعی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات است. آن‌طور که این استاد دانشگاه عنوان کرد در این فن‌بازار چندین طرح ارائه شده که برخی از آنها توسط پایان‌نامه‌ها، رساله‌ها و مقالات دانشجویان تحصیلات تکمیلی به نتیجه رسیده است. او ادامه داد: «طرح اول تولید بذر و فرآورده دارویی است که زیرمجموعه‌های مختلفی دارد اما هدف اصلی و نهایی این تولید ایجاد داروخانه گیاهی برای بیماران و افراد خاص است. در این مرکز جوشانده‌ها، داروهای گیاهی، دمنوش و سردنوش‌ها در قالب قرص و کپسول در اختیار مردم قرار خواهد گرفت و تاکنون چندین نمونه هم تولید شده که برخی از آنها در این فن‌بازار ارائه شده است. طرح دوم مربوط به تولید و کشت گیاهان دارویی مناطق مختلف کشور است که حداقل 10 گیاه دارویی بومی برای مرحله اول این طرح در نظر گرفته شده است که به صورت خشک‌شده و بذر کارایی و قابلیت استفاده دارند.» قنبری‌جهرمی تاکید کرد: «فعالیت بعدی ما کشت درون‌شیشه نمونه دارویی درحال انقراض گیاهان باخاصیت است که از بذر آنها امکان تکثیر وجود ندارد و علت آن هم برداشت بیش از حد از طبیعت است که متاسفانه چرای فراوان دام در مراتع باعث انقراض این گونه‌ها شده است. ما با استفاده از قرص و داروهای آزمایشگاهی که با بهره‌گیری از پایان‌نامه‌ها و مقالات دانشجویان و اساتید تهیه شده، این گیاهان را در شرایط درون‌شیشه در سطح انبوه تولید می‌کنیم که به‌عنوان بانک ژن یا حفظ و ذخیره ژن‌پلاست از آنها یاد می‌شود و پس از مدتی می‌توان از آنها به روش تکثیر بذرگیری کرد، این نمونه‌ها قابلیت استفاده نیز دارند و معمولا از آنها به‌منظور استفاده از خواص دارویی و فرآوری دارویی، قرص و کپسول خوراکی تولید می‌شود. تولید کرم و لوسیون‌های گیاهی نیز درحال اخذ مجوز توسط سیب سبز است، هم‌اکنون این طرح از طرف دانشگاه، مراکز رشد، مسئولان اقتصادی و مراکز دانش‌بنیان دانشگاه آزاد اسلامی بیشتر از گذشته نیاز به حمایت دارد.»
تولید بذرهای صیفی گلخانه‌ای
براتی مسئول بخش تحقیقات اصلاحی مرکز تحقیقات بذر و شرکت نگین بذر دانش است که درحال حاضر در دانشگاه آزاد اسلامی واحد خوراسگان فعالیت می‌کند. او درباره آخرین دستاوردهای این مرکز تحقیقاتی گفت: «شرکت دانش‌بنیان ما در زمینه اصلاح و تولید بذر صیفی‌های گلخانه‌ای در ایران فعالیت دارد. ازجمله محصولاتی که درحال حاضر روی آنها کار می‌کنیم می‌توان به خیار گلخانه‌ای، گوجه گلخانه‌ای و فلفل گلخانه‌ای اشاره کرد. این شرکت توانسته ارقام تجاری خوبی را در این راستا جذب کند و وارد فرآیند فروش و توزیع این بذرها در داخل و خارج کشور نیز شود.
ما 6 نوع خیار گلخانه‌ای، سه نوع گوجه گلخانه‌ای و دو نوع فلفل گلخانه‌ای را ثبت کرده‌ایم. خیار گلخانه‌ای اولین بذری است که وارد بازار کرده‌ایم. خوشبختانه شاهد بازخورد بسیار خوبی از سوی کشاورزان و توزیع‌کنندگان بذر هستیم و این از آن جهت است که بذرها هم از نظر عملکرد نسبت به هیبریدهای مشابه خارجی عملکرد بهتری دارند و هم از نظر کیفیت نیز قابل رقابت با بذرهای خارجی هستند. درحال حاضر حدود 20 نفر در شرکت به صورت تمام‌وقت مشغول به کارند. همچنین با توسعه زیرساخت‌ها حدود دو سال آینده، این پتانسیل وجود دارد که تا 200 نفر در این مجموعه مشغول به کار شوند. درحال حاضر بخش علمی این شرکت، تحت نظارت مرکز تحقیقات بذر دانشگاه آزاد اسلامی واحد خوراسگان فعالیت دارد.»
مطالب پیشنهادی
