رئیس دانشگاه آزاد اسلامی ایلخچی در گفت‌وگو با «فرهیختگان» خبر داددر گفت‌وگو با آرش رنجبران، رئیس دانشگاه آزاد اسلامی ایلخچی، ضمن بررسی موفقیت‌های تحقیقاتی این دانشگاه، از نحوه فعالیت این واحد دانشگاهی در طرح پایش سخن به میان آورده‌ایم که آن را در ادامه می‌خوانید.
تاسیس اولین مرکز تحقیقات «ترمز» ایران در آذربایجان شرقی
عملیاتی شدن طرح پایش چه کمک قابل‌توجهی به توسعه تحقیقات دانشگاهی و تولید ثروت از دانش‌های فنی خواهد کرد؟
طرح پایش یکی از جدی‌ترین طرح‌های علمی است که در دانشگاه آزاد اسلامی عملیاتی شده و بستر مناسبی را برای توسعه فناوری و استفاده بهینه از پتانسیل‌ها و ظرفیت‌های دانشگاه فراهم کرده است. در این میان دانشگاه آزاد اسلامی ایلخچی هم در راستای سیاست‌های کلی سازمان مرکزی دانشگاه آزاد اسلامی برای این قضیه اهمیت ویژه‌ای قائل شده و لذا ما در این دانشگاه در بحث توسعه فعالیت‌های دانش‌بنیان و پژوهش‌های هدفمند، به صورت جدی کار می‌کنیم. البته تحقیقات و پژوهش‌های ما در چند حوزه شاخص و بارز برنامه‌ریزی شده است که یکی از حوزه‌های کاری ما در بخش رباتیک است. ما در اینجا دو رویکرد داریم: 1- رویکرد پژوهشی با هدف کسب دانش فنی و توسعه این دانش‌ها به سمت تجاری‌سازی، 2- شرکت در مسابقات و رویدادهای ملی و بین‌المللی. همچنین بخش‌های پشتیبانی فنی داریم که از طریق مراکز تحقیقاتی ما ساپورت می‌شود. ما همواره در پی این هستیم که این فعالیت‌ها را توسعه دهیم و نتایج آن را به بخش صنعتی وارد کنیم تا از رهگذر همه این تلاش‌ها، علم را به فناوری و فناوری را به ثروت تبدیل کنیم. ما در حال حاضر در بحث رباتیک در شاخه ربات‌های انسان‌نما که بالاترین سطح تحقیقاتی در حوزه تکنولوژی رباتیک است، پیشرو هستیم؛ ربات انسان‌نمای بزرگسال ما امروزه جزء پیشرفته‌ترین ربات‌های تولیدشده در داخل کشور است.
آیا انواع دیگری از ربات‌ها هم هستند؟
بله، ربات‌ها سه سایز مشخص دارند؛ ربات‌های سایز کوچک (یا ربات‌های کودک)، ربات‌های نوجوان و ربات‌های بزرگسال؛ که نوع سوم از جمله پیچیده‌ترین انواع ربات‌ها است. ما در دانشگاه آزاد اسلامی ایلخچی در سطح ربات‌های بزرگسال کار می‌کنیم.
حضور واحد در مسابقات ملی و بین‌المللی چگونه بوده است؟
در مسابقات ایران اپن، در سال‌های 2015، 2017 و 2018 مقام برتر مسابقات را کسب کردیم، به‌عنوان نماینده ایران سه سال هم در سال‌های 2016، 2017 و 2018 به ترتیب در آلمان، ژاپن و کانادا به‌عنوان نماینده ایران شرکت کرده و مقام‌های سوم جهان را در آلمان در میان غول‌های تکنولوژی دنیا کسب کردیم و در ژاپن هم مقام سوم جهان و در کانادا مقام چهارم جهان را در این حوزه به دست آوردیم. همچنین مهم‌ترین رویداد تکنولوژیک دنیا در حوزه رباتیک، ربوکاپ است که سالانه در یکی از کشورها برگزار می‌شود و ما در این مسابقات هم افتخارآفرینی برای دانشگاه و کشور داشتیم.
به تجاری‌سازی دانش‌ها در قالب پایش اشاره کردید؛ در این حوزه چه اقداماتی در واحد انجام شده است؟
ما قرارداد ساخت یک ربات صنعتی با گروه خودرو‌سازی سایپا را منعقد کردیم که البته به عنوان یک پایان‌نامه دانشجویی تعریف شده است. تلاش ما بر این بوده که پایان‌نامه‌های کارشناسی‌ارشد را به صورت هدفمند به سمت ارتباط با صنعت سوق دهیم. من چند پایان‌نامه شاخص را همین‌جا عرض می‌کنم؛ یکی از پایان‌نامه‌هایی که خود بنده استاد راهنمای آن بودم، همان‌طور که عرض کردم، ربات صنعتی برای سایپا است که طراحی آن با بالاترین استاندارد ربات‌های صنعتی انجام شده و در مرحله ساخت است.
یکی دیگر از پایان‌نامه‌های ما در ارتباط با تست عملکرد برای بهینه‌سازی اورهال توربو کمپرسورها در صنعت گاز است که با همکاری شرکت گاز ایران انجام خواهد شد و محصول دانش‌بنیانی که از این پایان‌نامه استخراج شده، در شرکت گاز پیاده و تست شده و مورد تایید قرار گرفته که در جای خود یک اتفاق بزرگ برای دانشگاه آزاد اسلامی و البته برای مجموعه صنایع گاز و نفت است. چون کمپرسورها در صنعت گاز، ازجمله اجزای کلیدی این صنعت هستند و تعیین زمان استاندارد برای اورهال آنها یک شاخص مهم برای تصمیم‌گیری در صرفه‌جویی جهت بهینه‌سازی زمان کارکرد آنهاست و ما با افتخار در واحد ایلخچی این کار را انجام دادیم.
پایان‌نامه دیگر مادر بحث بحران آب است؛ بحرانی که امروز یکی از مهم‌ترین مسائل حال و آینده کشور است. در این راستا طراحی یک سیستم آب شیرین‌کننده خورشیدی انجام شده است که از انرژی‌های پاک برای شیرین کردن آب استفاده می‌کند. خروجی این پایان‌نامه، یک دستگاه آب‌شیرین‌کن با طراحی منحصربه‌فرد است. این محصول در بیست‌وسومین کنفرانس مهندسی مکانیک ایران عرضه شد و در مسابقه دستگاه‌های آب‌شیرین‌کن؛ محصول ما مقام اول کشور را با 14 لیتر آب‌دهی از یک مترمربع سطح پانل خورشیدی کسب کرد که در جای خود فوق‌العاده و قابل تجاری‌سازی است.
با این توضیحات باید تاکید کنم تلاش ما همواره بر این بوده است که پایان‌نامه‌های ما به شکلی تالیف شوند که مرتبط با بخش صنعت بوده و البته قابلیت تجاری‌سازی هم داشته باشند. در این راستا کمیته‌ای هم در واحد تشکیل دادیم که هدف آن تعریف پایان‌نامه‌ها با توجه به نیازهای کشوراست. نیازهای کشور را اولویت‌بندی کردیم و تلاش می‌کنیم موضوعات تعریف‌شده، هدفمند و در راستای حل مسائل کشور باشند.
مشخصا در پایش یا عناوین دیگری هم هستند؟ با فعالیت‌های مربوط به رباتیک حضور دارید؟
فقط رباتیک نیست؛ یکی از مهم‌ترین کارهایی که در این واحد انجام شده، ایجاد یک مرکز تخصصی تحقیقات «ترمز» است. اما ممکن است سوال شود که چرا مرکز تحقیقات ترمز؟ امروزه «ترمز» یک محصول فوق‌ایمنی از مجموعه قطعات خودرو است. دانش فنی ترمز در جهان در انحصار حدود 10 شرکت است و باتوجه به تحریم‌ها، ایران دسترسی به این برندها ندارد، لذا ضرورت تاسیس این مرکز بسیار مهم و غیرقابل انکار است. ما در این راستا اولین مرکز تحقیقات ترمز کشور را با همکاری گروه خودرو‌سازی سایپا بنیان‌گذاری کردیم که بسیار هم فعال است و از دانشگاه‌های بزرگ دولتی هم دانشجویان عزیز برای تحقیقات خود به این مرکز تحقیقاتی تشریف می‌آورند. درحال حاضر هم روی سیستم‌های ترمز ضدقفل که یکی از اولویت‌های سطح یک در بحث پایش است کار می‌کنیم که از طرف وزارت صنعت، معدن و تجارت هم مورد تاکید است و ما با جدیت روی این مساله کار می‌کنیم. همان‌طور که عرض کردم، تفاهم‌نامه‌ای هم با گروه خودرو‌سازی سایپا در این زمینه داریم؛ «ترمز» بازار چندهزار میلیارد تومانی در کشور ما دارد که همه محصولات آن هم وارداتی است و با این اقدام یک تحول عظیم در این عرصه ایجاد خواهد شد. البته این نکته راهم اضافه کنم که بنابر اهمیت کاربردی‌سازی در قالب طرح پایش چند پایان‌نامه را هم به‌عنوان تحقیقات تخصصی در این زمینه تصویب کرده‌ایم که دانشجویان فعال واحد ما روی آن کار خواهند کرد.
بنابراین حضور شما در پایش با دو موضوع رباتیک و تحقیقات مربوط به ترمز خواهد بود... .
بله دقیقا، ما به صورت تخصصی باتوجه به این دو موضوع و مساله فعالیت خواهیم کرد.
برای اینکه این فعالیت‌ها در بحث پایش، پایداری و استمرار داشته باشد، چه باید کرد؟
من فکر می‌کنم طرح پایش، یک طرح کلیدی است؛ برای اینکه هر طرحی بتواند پایداری لازم را داشته باشد، باید مورد حمایت ویژه قرار بگیرد. همچنین باید یک برنامه‌ریزی درست برای سنجش عملکرد پایش صورت بگیرد؛ یعنی با توجه به اولویت‌بندی‌هایی که صورت گرفته، کارها باید به صورت دائمی رصد شده و واحدهای فعال هم شناسایی شوند و به صورت یک تا 6 ماهه ارزیابی درباره عملکرد آنها صورت بگیرد. همچنین وجود یک برنامه استراتژیک برای این طرح علمی و بنیادین هم خیلی اهمیت دارد. ضروری است که نقاط ضعف و قدرت و تهدیدها و فرصت‌های آن به صورت یک کار سیستماتیک شناسایی شوند و اشاره کردم یک برنامه استراتژیک دائم و بلندمدت برای آن طراحی شود تا در کل کار، این طرح بتواند به‌صورت عملیاتی درآید. همچنین برنامه‌های کلی هم باید به‌صورت ریزتر به واحدهای کوچک‌تر برسد و البته حمایت مالی هم در این مساله بسیار اهمیت دارد. من معتقدم برای تمام طرح‌های بنیادین و پروژه‌های اساسی باید یک نگاه استراتژیک وجود داشته باشد تا نتیجه لازم از آنها به دست بیاید و البته در این صورت است که می‌توانند مستمر و پایدار باشند. در حال حاضر در استان آذربایجان شرقی، طرح پایش به صورت خیلی جدی پیگیری می‌شود، البته یک شورای دانش‌بنیان هم در استان تشکیل شده که واحد ما در آن شورا عضویت دارد و در این باب با جدیت کار می‌کنیم و ان‌شاءالله در این راستا گام‌های موثری هم برخواهیم داشت.
آیا پیشنهاد خاصی برای پیشبرد بهتر طرح پایش در کشور دارید؟
نیازهای اصلی کشور از چند منظر مورد توجهند؛ -1 بحث واردات که ما می‌توانیم از طریق سیستم‌های بازرگانی، مثل وزارت صنعت و گمرک نیازهای اصلی و ارز بر کشور را شناسایی کنیم و مورد پایش قرار دهیم. در ادامه، نیازهای اصلی باید در اختیار واحدهای دانشگاهی کشور قرار بگیرد تا از این طریق به همت دانشگاه‌ها روی موضوعات هدفمند کار شود، 2- باید تلاش کنیم پراکندگی در کارها نباشد و تداخل در فعالیت‌ها به وجود نیاید تا از موازی‌کاری‌ها و هدررفت انرژی افراد و دست‌اندرکاران طرح جلوگیری شود.
* نویسنده : صدرا صدوقی روزنامه نگار
مطالب پیشنهادی
