به گزارش «فرهیختگان آنلاین»، دانشگاه آزاد اسلامی واحد رشت با داشتن مجموعه‌ای به مساحت ۵۵۰ هزار مترمربع و بالغ بر ۱۹۰۰۰ مترمربع فضای آموزشی و دارابودن آزمایشگاه‌های مجهز به دستگاه‌ها و تجهیزات فوق‌پیشرفته با زیربنای ۵۲۰۰ مترمربع در حال آموزش علاقه‌مندان به تحصیلات دانشگاهی است. این دانشگاه با دارابودن ۱۵۰۰۰ دانشجو در ۱۴۱ رشته تحصیلی در مقاطع کاردانی، کارشناسی، کارشناسی‌ارشد و دکتری تخصصی و تعداد ۶۰۰۰۰ نفر فارغ‌التحصیل سهم بالایی در جامعه علمی کشور به‌خصوص در استان گیلان به خود اختصاص داده است. موقعیت این استان در بحث گردشگری کشور باعث شده حل مسائل گردشگری و البته کشاورزی در طرح پایش به‌وسیله این دانشگاه پیگیری شود. در این راستا ابراهیم چیرانی، رئیس دانشگاه آزاد اسلامی استان گیلان در گفت‌وگو با «فرهیختگان» از نحوه حضور این دانشگاه در طرح پایش و اقدامات مهمی چون مهارت‌آموزی به دانشجویان در راستای کاربردی‌سازی علوم سخن گفته است که در ادامه آن را می‌خوانید.

حرکت به سمت کاربردی‌سازی پژوهش‌ها در دانشگاه‌های کشور، شعاری است که کمتر محقق شده؛ اما به‌نظر می‌رسد با اجرای طرح «پایش» در دانشگاه آزاد اسلامی، این مهم به‌صورت واقعی جنبه عملیاتی پیدا کرده است. نظر شما دراین‌باره چیست؟

ما سال‌هاست که در دانشگاه‌ها از نقش و اهمیت پژوهش صحبت می‌کنیم و اینکه اگر در کشور پژوهش‌های کاربردی انجام شود، می‌توانیم تحولات زیادی را در زندگی انسان‌ها، جوامع و شهرها ایجاد کنیم. اما به‌طور عینی سعی نکرده‌ایم آن را نشان دهیم یا اینکه نتوانسته‌ایم خیلی پویا و واضح آن را به نمایش درآوریم. اولین سوالی که اینجا پیش می‌آید این است که چطور می‌توانیم جایگاه واقعی و عملی پژوهش را معرفی کرده و به‌طرز بهتری آن را بشناسانیم. معمولا در دنیا پژوهش را به‌عنوان عملی برای حل مشکلات جامعه معرفی می‌کنند، همین چیزی که دانشگاه آزاد اسلامی امروز آن را در قالب طرح پایش پیگیری می‌کند تا فعالیت‌ها در مسیر حل مشکلات و مسائل کشور از طریق پژوهش‌های کاربردی انجام شود. بعضی وقت‌ها هم در این راستا واژه‌هایی چون فرصت‌سازی، تسلط بر منابع و قدرت‌یابی مطرح می‌شود که پژوهش می‌تواند قدرت ما را زیاد کند تا به محیط اطراف‌مان تسلط داشته باشیم و مشکلات‌مان را حل کنیم. حال این ادعا‌ها باید عملی باشد یا شعاری؛ تا به حال اگر عملی هم بوده، اما از جایگاه رفیعی برخوردار نبوده و به‌نظرم طرح پایش می‌تواند این جنبه‌ها را پررنگ کند که پژوهش‌ها در زمینه رفع مشکلات واقعی کشور مورد استفاده قرار گیرند.

 به‌نظر شما چه آسیب‌هایی می‌تواند گریبانگیر این طرح باشد؟

با توجه به اینکه طرح پایش قبلا مطالعات و مقدماتی هم داشته، حتما اهداف طولانی‌مدتی را برای آن در نظر گرفته‌اند. در قالب این طرح می‌توانیم امیدوار باشیم با توجه به اینکه دانشجویان زیادی در مقطع دکتری و فوق‌لیسانس داریم؛ استادان و اعضای هیات‌علمی ما با درجات مختلف علمی در کنار هم و دانشجویان قرار می‌گیرند و ما از این طریق می‌توانیم به بهترین شکل از توانمندی‌های آنها استفاده کنیم، به شرطی که فعالیت‌ها منسجم باشد. پس همان‌طور که این کار آسیب‌هایی دارد، اما مزیت‌های زیادی هم خواهد داشت. بنده همیشه در کنار بیان آسیب‌های احتمالی، مزیت‌های هر کاری را هم متذکر می‌شوم، ‌اینکه چه توانمندی‌هایی وجود دارد که در راستای حل مشکلات کشور بتوانیم از آنها استفاده کنیم؛ هدف واقعی ما همان استفاده از پژوهش‌ها و فعالیت‌های علمی برای رفع مسائل و ارتقای سطح زندگی در منطقه و کشور است.

در راستای طرح «پایش» چه اقداماتی در دانشگاه آزاد اسلامی استان گیلان انجام خواهد شد؟

ما برای استان گیلان پایش بحث گردشگری را در نظر گرفته‌ایم، به این معنی که استان گیلان ماموریت دارد در این زمینه مطالعاتی را انجام دهد و در قالب این طرح اهدف، سرفصل‌ها و راهبردهای لازم را استخراج کند.

چرا گردشگری؟

همان‌طور که می‌دانید استان گیلان در برنامه ششم توسعه براساس دو محور در بحث توسعه تا امروز جلو آمده است؛ یکی گردشگری و دیگری کشاورزی. ان‌شاءالله سعی می‌کنیم کشاورزی را هم در دستورکار قرار دهیم تا با توجه به ویژگی‌های استان گیلان نسبت به بقیه استان‌ها در بحث کشاورزی اقدامات قابل‌توجهی را انجام دهیم. این استان قطب توسعه منطقه‌ای در گردشگری در نظر گرفته شده است و امیدواریم توفیقات خوبی در این زمینه به دست بیاوریم. حدود یک‌ماه است که فعالیت در این زمینه را شروع کرده‌ایم و فعالیت‌های کمیته‌‌های تخصصی ما هم در جریان است که در موعد مقرر اعلام خواهد شد.

آیا کارنامه پژوهشی واحد قابل‌قبول است و می‌توان نمره بالایی به آن داد؟

هر دانشگاهی ضعف‌های احتمالی هم خواهد داشت؛ اما در دانشگاه آزاد اسلامی استان گیلان چند مساله قابل‌توجه است. ما فعالیت‌هایی در زمینه‌های پژوهشی ازجمله تالیف مقالات یا چاپ و انتشار کتاب داشتیم و در حقیقت فعالیت‌هایمان در مسیر تولید علم را با جدیت به‌صورت صعودی ادامه می‌دهیم اما مواردی را به آن اضافه کرده‌ایم، طبیعی است که هنوز هم بنابر مقررات آموزش عالی، استادان برای بحث ارتقای خود باید کار پژوهشی انجام دهند و دانشجویان دکتری هم باید مقالاتی را به‌صورت علمی و پژوهشی تالیف کنند. اما دو زمینه مهم وجود دارد که باید بیشتر مورد توجه قرار می‌گرفت؛ یکی طرح‌های برون‌دانشگاهی و ارقامی که از این طریق به دانشگاه وارد می‌شد؛ این ارقام بالا نبود، به این دلیل اولین هدف ما در یک‌سال گذشته این بوده که به یک عدد قابل‌قبول و چند میلیارد تومانی برای پایان امسال برسیم، ما درصددیم به این اعداد و ارقام بالای چند میلیارد تومان برسیم. ‌مورد دوم اینکه به‌دنبال استفاده بیشتر از ظرفیت آزمایشگاه‌ها و کارگاه‌های تخصصی‌مان هستیم. به‌عنوان مثال بخش شیمیایی آزمایشگاه پیشرفته سنجش و ارزیابی مواد دانشگاه آزاد اسلامی واحد رشت از مردادماه سال ۹۴ با تلاش‌های حوزه معاونت پژوهش و فناوری واحد پس از یک‌سال کار مداوم برای ساخت فضای مناسب به‌منظور ارائه خدمات آزمایشگاهی پیشرفته به استادان، دانشجویان و پژوهشگران تاسیس و در مهرماه سال ۹۴ افتتاح شد. بخش میکروبی آزمایشگاه پیشرفته سنجش و ارزیابی مواد براساس استاندارد ISO7218:2007 با بخش‌های مجزای شست‌وشو، محیط‌سازی، انکوباسیون، کشت و استریلیزاسیون طراحی و ساخته شده است. در حال حاضر این آزمایشگاه دارای مجوز همکاراستاندارد بوده و عضو قطعی شبکه فناوری‌های راهبردی ریاست‌جمهوری است. بخش میکروبی این آزمایشگاه نیز دارای موافقت اصولی سازمان غذا و دارو است. این آزمایشگاه در آخرین رتبه‌بندی شبکه آزمایشگاهی فناوری‌های راهبردی ریاست‌جمهوری بین تمامی آزمایشگاه‌های دانشگاه‌ها، صنایع و موسسات کشور در جایگاه بیست‌‌وهشتم قرار گرفته و در پنجمین جشنواره فرهیختگان دانشگاه آزاد اسلامی نیز به‌عنوان تنها آزمایشگاه برتر تمامی واحدهای دانشگاه آزاد اسلامی سراسر کشور برگزیده شده است. ما دستگاه‌های پیشرفته‌ای در این آزمایشگاه‌ها داریم که بسیار مورد استفاده است. در حال حاضر دستگاه‌های بسیار پیشرفته‌ای در زمینه آزمایش خاک در دانشگاه داریم و قراردادی هم با سپاه استان گیلان داریم که آزمایشگاه خاک خود را در زمینه کشاورزی با کمک ما انجام می‌دهد و این ارتباط با ارگان‌های مختلف دیگر هم در جریان است. امید داریم با فعالیت‌های ما در دو حوزه گردشگری و کشاورزی، مجموعه دانشگاه آزاد اسلامی بتواند در این دو موضوع خدمات گسترده‌ای را در سطح کشور ارائه دهد. اگر قرار است وارد حل مشکلات و مسائل شویم و دانشگاه آزاد اسلامی از توان خود برای فعالیت‌های غیرشهریه‌‌ای استفاده کند، این موارد هم در کنار سایر فعالیت‌های پژوهشی و تحقیقاتی مورد توجه قرار می‌گیرد.

آیا مراکز رشد و شرکت‌های دانش‌بنیان شما تا امروز توانسته‌اند خروجی قابل دفاعی داشته باشند؟

بله، قطعا. مرکز رشد ما جزء برترین و موفق‌ترین مراکز رشد کشور است. ‌بحث ما این است که در دانشگاه، مرکز رشد و شرکت‌هایی فعال باشند که بتوانند مشکلات منطقه‌ای را پوشش دهند. به‌عنوان مثال در زمینه کشاورزی توانایی تولید کودهای مناسب شیمیایی را داریم و در ژنتیک گیاهان هم فعالیت‌هایی داریم و شرکت‌هایی را فعال کرده‌ایم یا به‌عنوان مثال وقتی به برخی قطعات وارداتی یک نوع خودرو نیاز داشتیم، فعالیت‌های خاصی انجام شد تا استان گیلان به‌جای واردات، این قطعات را در داخل استان تولید کند؛ لذا در مراکز رشد ما این قطعه خاص از یک خودروی خاص را تولید کرده‌اند که احتیاجی به واردات آن در آینده نباشد؛ به این ترتیب زمینه رشد را فراهم کرده‌ایم و شرکت‌ها به سمت موضوع‌محوری سوق داده شده‌اند یا اینکه در استان به‌دنبال تولید برق از انرژی‌های تجدیدپذیر هستیم تا با استفاده از نیروهای طبیعی مثل باد، خورشید و آب بتوانیم تولید برق داشته باشیم. اینها باعث شده است مراکز رشدمان را بتوانیم کاربردی کنیم تا فعالیت‌های ما چیزی باشد که در استان گیلان هم کاربرد بیشتری داشته باشد. این فعالیت و دقت ما باعث شده شرکت‌های بدون هدف در دانشگاه حضور نداشته باشند و به‌صورت پراکنده کار نکنند.

آیا در گذشته که هنوز طرح پایش جدی نشده بود، برای مهارت‌محوری دانشجویان برنامه خاصی داشتید؟

 ما تلاش کردیم مهارت‌محوری جزء اولویت‌های همه رشته‌های ما باشد. به هر حال رشته‌به‌رشته کارها متفاوت است. مثلا در علوم‌انسانی کارآموزی و مهارت‌محوری با سایر رشته‌ها متفاوت است. رشته‌های فنی و مهندسی هم به‌نحو خاصی هستند. مثلا در رشته‌های فنی این مهم به‌صورت آسان‌تری به دست می‌آید. ما از استادان خواسته‌ایم جنبه‌های کاربردی رشته‌هایشان را در کلاس مطرح کنند یا حتی در رشته‌های علوم‌انسانی هم استادان در تلاشند برنامه خاصی را برای کاربردی‌شدن این رشته تدوین کنند، البته در ابتدای راه هستیم ولی ستادی که تشکیل داده‌ایم در رشته‌های مختلف جنبه‌های کاربردی را تدوین می‌کند و در مراکز سما هم تلاش خواهد شد رشته‌های فنی و حرفه‌ای بیشتری تاسیس کنیم تا مورد استفاده قرار بگیرد که از نظر کاربردی‌سازی در فضای آموزش عالی با عمق بیشتر اتفاق بیفتد.

 

* نویسنده : صدرا صدوقی روزنامه‌نگار