به گزارش «فرهیختگان آنلاین»، کتاب «پس از هگل» نوشته فردریک بیزر به ترجمه مسعود آذرفام از سوی نشر ققنوس به‌تازگی روانه بازار نشر شده است.
نیمه دوم قرن نوزدهم در آلمان یکی از خلاق‌ترین و انقلابی‌ترین دوره‌های فلسفه مدرن به‌شمار می‌رود. با این حال، این دوره در میان آلمانی‌زبانان اندک و در میان انگلیسی‌زبانان بسی اندک‌تر مطالعه و بررسی شده است.
هدف کتاب «پس از هگل» معرفی فلسفه این دوره به خواننده انگلیسی‌زبان است. جهت اطمینان از گستردگی پوشش تاریخی، و حفظ تمرکز فلسفی، این کتاب نه براساس موضوعات و متفکران که براساس مناقشات سامان یافته است. در این اثر تظاهری به کمال وجود ندارد. ادعای نویسنده این است که پنج مناقشه اصلی این دوره را به خواننده انگلیسی زبان معرفی کرده است. در بحث درباره به هر یک از این مناقشات حرف‌های بسیار بیشتری برای گفتن بوده اما نویسنده به دلیل مجال اندک مهم‌ترین و جذاب‌ترین آنها را انتخاب کرده است.
این کتاب تاریخی مجمل و درعین حال بی‌نظیر از فلسفه آلمانی در نیمه دوم قرن نوزدهم است. گرچه این دوره تاریخی کم‌اهمیت نبوده و به لحاظ فلسفی وقع چندانی به آن نهاده نشده است اما فردریک بیزر استاد فلسفه دانشگاه سیراکیوز و یکی از سرآمدترین شارحان و مورخان فلسفه آلمانی با احاطه کم‌نظیر بر غالب آثار این دوره، قول رایج را به چالش کشیده است.
در این کتاب با متفکرانی مواجه می‌شویم که در زبان فارسی نامی از آنها نشنیده‌ایم؛ متفکرانی که به‌رغم گمنامی، چه فلسفه زمان خویش و چه فلسفه معاصر (چه قاره‌ای و چه تحلیلی) را عمیقا تحت تاثیر قرار داده‌اند.
«پس از هگل» به‌عنوان یکی از آثار متأثر بیزر روشی بدیع نیز پی گرفته که واجد نقاط قوت عدیده‌ای است که آن را از سایر کتب تاریخ فلسفه متمایز می‌سازد. او با تمرکز بر مناقشات، به‌جای پرداختن به چهره‌ها کوشیده است اثرش را از خطاهای تاریخ‌های فلسفه متعارف در امان نگه دارد.
آثار بیزر به شیوایی، درعین دقت شهره است و درنتیجه خواننده با متنی خوشخوان مواجه است که به دور از مبهم‌سازی‌های بی‌مورد شرحی سر راست از پنج مناقشه فلسفه اصلی نیمه دون قرن نوزدهم را عرضه می‌کند.
در پشت جلد این کتاب می‌خوانیم: «مورخان فلسفه آلمانی قرن نوزدهم عموما به نیمه نخست قرن پرداخته‌اند و مابقی قرن، یعنی پس از مرگ، هگل را تا حد زیادی دوره زوال و رکود دانسته‌اند و وانهاده‌اند. اما به باور فردریک بیزر، استاد فلسفه دانشگاه سیراکیوز، نیمه دوم قرن نوزدهم یکی از انقلابی‌ترین دوره‌های فلسفه مدرن به شمار می‌رود. تمرکز اصلی بیزر در این تاریخ فلسفه بدیع و کم‌نظیر که فلسفه آلمانی را از سال ۱۸۴۰ تا ۱۹۰۰ دربرمی‌گیرد نه اندیشمندان یا موضوعات بلکه پنج مناقشه اصلی این نیم‌قرن است: بحران هویت فلسفه، مناقشه ماده باوری، مناقشه «نخواهیم دانست» روش‌ها و محدودیت‌های تاریخ و مناقشه بدبینی. از میان متفکران در این مناقشات به نام‌های ناآشنای بسیاری نیز برمی‌خوریم که به‌رغم گمنامی‌شان تاثیری ژرف در فلسفه قرن نوزدهم و پس از آن گذاشته‌اند.»
روش نویسنده در کتاب
شکوه‌ای در این باب وجود دارد که تاریخ فلسفه فاقد‌انگیزه بخشی و ارزش فلسفی است. شنیدن اینکه فیلسوفان درگذشته به چه اندیشیده‌اند ضرورتا ما را در حل مسائل فلسفی زمان حاضر یاری نمی‌رساند و می‌تواند به راحتی کهنه‌گرایی و مطالعه تاریخ به خاطر خود آن مستحیل شود. از این رو برخی از مورخان فلسفه تمایل دارند گذشته را مطابق با علایق و مسائل امروز بازنویسی کنند.
با این حال رویکرد ایراد زمان‌پریشی را با خود همراه دارد، به‌گونه‌ای که در این صورت ما گذشته را از زاویه دغدغه خودمان و نه مسائل آن مورد خوانش قرار می‌دهیم. به این ترتیب است که تاریخ فلسفه به سمت کهنه‌گرایی یا زمان‌پریشی سوق می‌یابد.
رویکرد مورد اتخاذ کتاب حاضر درصدد گریز از این دو راهی است، این رویکرد تاریخ فلسفه را نه براساس اندیشمندان و زمینه‌ها بلکه براساس مناقشات سامان می‌دهد. این مناقشات به مسائلی می‌پردازند که هنوز محل امعان نظرند و درنتیجه به دام کهنه‌گرایی نمی‌افتند؛ اما این مناقشات برای خود معاصران‌شان نیز اهمیت داشته‌اند، بنابراین از مشکله زمان‌پریشی نیز می‌گریزند و این رویکرد همچنین واجد این مزیت است که افق‌های دیدمان را فراسوی متفکران و موضوعات معیار و متعارف می‌گستراند. از آنجا که بسیاری از شرکت‌کنندگان در این مناقشات کاملا فراموش شده یا ناشناخته هستند، درباره متفکران جدید فراسوی مجموعه موجود معیار خواهیم آموخت و خواهیم دید این متفکران درعین گمنامی و فراموش‌شدگی هنوز درنوع خود جالب توجه هستند. این متفکران اغلب کمک مهمی به مناقشات کرده و درباره مسائلی که هم‌اکنون نیز دغدغه ما هستند نکات مهم یا روشنگری پرورانده‌اند.»
کتاب «پس از هگل» نوشته فردریک بیزر به ترجمه مسعود آذرفام با شمارگان هزار و 100 نسخه در 344 صفحه به بهای 35 هزار تومان از سوی نشر ققنوس منتشر شده است.
مطالب پیشنهادی
