چرا شعار می‌دهیم؟

به گزارش «فرهیختگان آنلاین»، گویا پخش سریال «حوالی پائیز» قرار بود رویه جدید سریال‌سازی تلویزیون را افشا کند. البته اگر به مولفه‌های لحاظ شده سازندگان «حوالی پائیز» نگاه کنید و آن را با نمونه‌های قدیمی‌تر این شکل سریال‌سازی در تلویزیون مقایسه کنید، متوجه شباهت‌های آن با آثار تاریخ مصرف‌دار خواهید شد و اینکه مدیران سریال‌ساز امروز تلویزیون هم انگار قرار نیست کار جدیدی بکنند و فقط به تکرار رویه‌ای روی آورده‌اند که سال‌ها قبل امتحان خودش را پس داده است. مدیران سوژه را به فیلمساز سفارش می‌دهند و مطابق سابقه ذهنی از سریال‌سازی، روایت و سینما را همچون ظرفی می‌بینند که می‌توان هر چیزی را به هر اندازه که بخواهی داخل آن ریخت، غافل از اینکه پرگویی و پرداخت ضعیف نه‌تنها سوژه و دغدغه مطرح‌شده را نجات نمی‌دهد، بلکه باعث جدایی پرداخت از واقعیات حادثه می‌شود. واضح است که وقایع حادثه منا و کشته شدن هموطنان‌مان برای همه ایرانی‌ها غمبار بوده و هست، ولی اگر بخواهد سریالی با این موضوع ساخته شود و گرفتار همه‌چیزگویی و بی‌ربط‌گویی شود، در چشم مخاطبان تلویزیون محکوم به شعارزدگی شد و در بهترین حالت بتواند روایتی تاریخ مصرف‌دار شود.

قصه‌ها می‌توانند جایی از ایده اصلی فیلم قرار بگیرند که حتی همان ایده اصلی به شکلی گل‌درشت در چشم‌های مخاطب فرو نرود. به قول شهید آوینی «آنچنان که آن روضه‌خوان با مردم روستا می‌کرد و چون از عهده‌ گریاندن آنان برنمی‌آمد، دامن از سنگ پر می‌کرد و در تاریکی بر سر آنان می‌ریخت تا آنها را بگریاند!» کافی‌است سکانسی از این سریال که هشدار رهبری به سران سعودی در آن گنجانده شده را به لحاظ پرداخت سینمایی با همان سکانس معروف و پایانی فیلم سینمایی«چ» و پیام امام خمینی(ره) در مورد حصر پاوه مقایسه کنید. در «چ» کارکرد سینمایی و محتوایی پیام امام(ره) با توجه به مضمون و قصه فیلم، قابل تامل‌تر از آن‌چیزی شده که در «حوالی پائیز» جای گرفته است. چون پیام امام جزئی از ماجرای بود که ابراهیم حاتمی‌کیا برای روایت «چ» انتخاب کرده بود.

اگر در روزهایی که همین سریال «حوالی پائیز» از تلویزیون پخش می‌شد، شبکه‌ها را بالا و پایین می‌کردید، در شبکه «آی‌فیلم» سریال قدیمی «به رنگ صدف» یا کمی قبل‌تر سریال «دبیرستان خضرا» را هم می‌دیدید، متوجه همین شکل سریال‌سازی در سال‌های دور می‌شدید. آن زمان بخشی از دغدغه فرهنگی مدیران سازمان صدا و سیما، سریال‌سازی در مورد تهاجمی فرهنگی بود که متوجه نسل جوان و نوجوانان آن دوره بود و برای این کار راحت‌ترین روش قصه‌گویی را انتخاب کرده بودند و دوربین را داخل دبیرستانی می‌بردند و شعارها را از زبان معلم، بلندبلند تکرار می‌کردند. البته که آن روزها به «رنگ صدف»ساختن خوش‌اقبالی بیشتری داشت که شبکه‌های تلویزیونی محدود بود و این حجم از آثار تصویری هم برای مخاطبان نبود و اگر هم این روزها در شبکه «‌آی فیلم» دیده می‌شود، فراتر از یک نوستالژی باقی مانده از دغدغه‌های مدیران فرهنگی دهه 70  که در این مدل سریال‌ها کاشته شده، هیچ کارکرد دیگری ندارد. اشکال مهم‌تری که در مورد سریال‌هایی چون «حوالی پائیز» به وجود می‌آید، به همان نگاه اول مدیران سفارش‌دهنده سریال نیز بازمی‌گردد که با ساخته شدن صرفا یک نسخه مرتبط با «حادثه منا»، احساس رفع تکلیف می‌کنند و به‌عنوان تنها سریال مناسبتی ایام شهادت شهدای حادثه منا، برای تلویزیون باقی خواهد ماند.