«فرهیختگان» گزارش می‌دهد«فرهیختگان» روند اظهارات و همچنین وعده‌های مسئولین دولت یازدهم درخصوص اقدامات اروپایی را بازخوانی می‌کند.
تخم‌مرغ‌های دولت همچنان در سبد اروپا
در ایران اما آنقدر شرایط مساعد نبود که این روند نه سیاه و نه سفید ادامه یابد؛ خردادماه رو به پایان بود و موعد دور اول تحریم‌های آمریکا در نیمه مرداد نزدیک، اروپایی‌ها باید تضمین می‌دادند که ادامه حضور ایران در برجام می‌تواند منافعش را تامین کند ولی همچنان هیچ‌راهکار یا به عبارتی بسته‌ای به ایران پیشنهاد نشده بود.
دهه اول تیرماه به پایان رسیده بود و حسن روحانی عازم سوئیس و اتریش. خبرها حکایت از ارائه بسته پیشنهادی اروپا به ایران داشتند. نهایتا در جریان سفر به اتریش حسن روحانی این خبر را تایید کرد ولی از ناامید‌کننده بودن آن هم سخن گفت. در حالی که روحانی عازم تهران شده بود ظریف در اروپا ماند و به مذاکرات خود ادامه داد. او در 15 تیرماه و بعد از مذاکره با 1+4 ابراز امیدواری کرد که با اروپایی‌ها می‌توان به نتایج قابل‌قبول دست یافت. مذاکرات ظریف با اعضای 1+4 در تابستان ادامه داشت و همواره از سوی مقامات ایرانی این تاکید صورت می‌گرفت که باید اقدامات اروپایی‌ها تا پیش از 13 آبان عملیاتی شود. محمدجواد ظریف، عباس عراقچی و حتی شخص حسن روحانی بر این تاکید می‌کردند و البته دیپلمات‌ها هم امیدوارانه مذاکرات را ادامه می‌دادند. در جریان سفر حسن روحانی به نیویورک و در حاشیه این سفر محمدجواد ظریف از توافق هفت بانک اروپایی برای آغاز داد و ستد مالی با ایران خبر داد و چندی بعد هم عنوان شد که هم توافق خرید نفت از ایران تحت عنوان SPV نهایی شده است و هم این سازوکار تا 13 آبان عملیاتی می‌شود، خبری که البته خیلی زود یعنی چند روز مانده به تحریم‌های آمریکا علیه ایران از سوی رسانه‌های غربی به نوعی رد و گفته شد که تا 13 آبان صرفا توافق نهایی و ثبت می‌شود و اجرای آن به چند ماه بعد یعنی ابتدای سال آینده میلادی موکول خواهد شد.
پس از این خبر بود که دوباره موجی از انتقاد به اروپایی‌ها بلند شد و این تحلیل داخلی درست از کار درآمد که اروپایی‌ها به دنبال وقت‌کشی هستند. رئیس کمیسیون امنیت ملی این مساله را در گفت‌وگو با «فرهیختگان» عنوان کرد و از دستگاه سیاست خارجی خواست که اقدام قاطع و عاجلی در قابل این مساله از خود نشان دهد.
روز جمعه اما به فاصله چند ساعت دو خبر مهم درخصوص تحولات بین‌المللی ایران منتشر شد که خودبه‌خود نشان می‌داد اتفاقات مهمی در جریان است. ابتدا خبری از رسانه‌های آمریکایی مبنی‌بر معافیت هشت کشور از جمله ژاپن، کره، هند و چین از تحریم‌های نفتی ایران منتشر و گفته شد که آمریکا نتوانسته اقدامات خود در قبال ایران را توسعه دهد و به عبارتی فروش نفت ایران را به صفر برساند. این خبر از سویی تکمیل‌کننده خبر قبلی مبنی‌بر ناتوانی آمریکا از همکاری سوئیفت با ایران بود.
خبر دوم اما مهم‌تر بود. آمریکا دو روز زودتر از وعده داده شده، دور دوم تحریم‌های خود را عملیاتی کرد و اعلام داشت که همه تحریم‌هایی که سال 2015 در جریان برجام تعلیق شده‌اند به حالت قبلی برگشته و اجرا می‌شوند. این خبر یعنی شرایط دقیقا به دوران پیش از توافق هسته‌ای یا برجام برگشته است و حتی سوئیفت هم از فشار‌های آمریکا بی‌بهره نمانده.
حالا به واقع باید گفت که آمریکا از تعلل اروپایی‌ها به خوبی استفاده کرده، تحریم‌های خود را به حالت پیش از توافق برگردانده و در مقابل ایران همه محدودیت‌های خود در برجام را حفظ کرده است، ولی همچنان منتظر اروپایی‌هاست تا تضمین‌های خود را که تاکنون تنها در کلام و سخن بوده عملیاتی کنند و ایران را از منافع برجام بهره‌مند سازند؛ انتظاری که البته قطعا تا پایان سال میلادی کنونی یعنی تا دوماه دیگر سرنخواهد آمد و تحولی در مراودات بین‌المللی ایران ایجاد نخواهد شد. اروپایی‌ها البته این را خوب می‌دانند که این دوماه احتمالا فرصت خوبی برای مشخص شدن تاثیرتحریم‌های آمریکا و احتمالا وارد آمدن موضوعات جدید به مذاکره با ایران و کشدار شدن آن است. دولت دوازدهم اما همچنان منتظر است.
«فرهیختگان» روند اظهارات و همچنین وعده‌های مسئولین دولت یازدهم درخصوص اقدامات اروپایی را بازخوانی می‌کند.
طرح‌های پیشنهادی اروپا عملی هستند
محمدجواد ظریف پس از نشست کمیسیون مشترک وزرای خارجه کشورهای طرف برجام: جلسه امروز یک گام به پیش بود. طرح‌های پیشنهادی اروپا عملی به نظر می‌رسید، اما دقیق و کافی نبود. آنچه به‌عنوان تعهد و اقدامات مطرح شده که الزاما همه‌اش علنی اعلام نشده باید عملی شود تا ببینیم منافعش را می‌بریم. زمان‌بندی هم وجود دارد که مطابق زمان‌بندی تحریم آمریکاست؛ یعنی قبل تحریم آمریکا باید اعمال شده باشد. Blocking Status باید تا قبل از اجرای تحریم‌های آمریکا عملیاتی شود. همین‌طور فعال شدن بانک سرمایه‌گذاری اروپا که در تاریخ مشخص انجام می‌شود. بقیه اقدامات هم باید در قالب زمان‌بندی باشد. اروپا آماده حمایت از شرکت‌ها و هموار کردن مسیر تبادلات بانکی است.
اقدامات اروپا در ۲ حوزه بانکی و نفتی
محمدجواد ظریف: اروپایی‌ها نکات جدیدی را مطرح و اقداماتی را در دو حوزه مهم نفتی و بانکی انجام دادند. اروپایی‌ها برخی اقدامات عملی از جمله اجرایی کردن مقررات مسدود‌کننده و مجوز بانک سرمایه‌گذاری اروپا را انجام داده‌اند. از نگاه ما این اقدامات بیش از آنکه اقدام عملیاتی باشد، اعلام موضع است. هرچند آنها حرکت رو به جلو داشته‌اند، اما اعتقاد ما این است که اروپا هنوز برای هزینه کردن آماده نشده است. اروپایی‌ها تاکنون در ظاهر و در گفتار اراده سیاسی خود را نشان داده‌اند، اراده سیاسی اروپا زمانی قابلیت پاسخگویی از جانب ایران را پیدا می‌کند که با اقدامات اجرایی همراه شود.
تضمین کانال‌های پرداخت با ایران و تداوم صادرات نفت
بیانیه ظریف و موگرینی برای نخستین بار پس از خروج آمریکا از برجام: اعضا از به‌روزسانی «قانون انسداد» اتحادیه اروپا و اعطای مجوز به بانک سرمایه‌گذاری اروپا برای اینکه ایران نیز واجد شرایط برای دریافت وام‌های خارجی محسوب شود، استقبال کردند. اعضا تداوم تعهد خود به‌ویژه پیگیری اقدامات مشخص و موثر برای تضمین کانال‌های پرداخت با ایران و تداوم صادرات نفت و میعانات گازی، محصولات نفتی و پتروشیمی را مجددا مورد تایید قرار دادند. نظر به فوریت و ضرورت حصول به نتایج ملموس، اعضا از پیشنهادهای عملی برای حفظ و توسعه کانال‌های پرداخت و به‌طور مشخص ابتکار تاسیس یک «سازوکار ویژه» برای تسهیل پرداخت‌های مربوط به صادرات (شامل نفت) و واردات ایران استقبال کردند.
تضمین کانال‌های پرداخت با ایران و تداوم صادرات نفت
بیانیه ظریف و موگرینی برای نخستین بار پس از خروج آمریکا از برجام: اعضا از به‌روزسانی «قانون انسداد» اتحادیه اروپا و اعطای مجوز به بانک سرمایه‌گذاری اروپا برای اینکه ایران نیز واجد شرایط برای دریافت وام‌های خارجی محسوب شود، استقبال کردند. اعضا تداوم تعهد خود به‌ویژه پیگیری اقدامات مشخص و موثر برای تضمین کانال‌های پرداخت با ایران و تداوم صادرات نفت و میعانات گازی، محصولات نفتی و پتروشیمی را مجددا مورد تایید قرار دادند. نظر به فوریت و ضرورت حصول به نتایج ملموس، اعضا از پیشنهادهای عملی برای حفظ و توسعه کانال‌های پرداخت و به‌طور مشخص ابتکار تاسیس یک «سازوکار ویژه» برای تسهیل پرداخت‌های مربوط به صادرات (شامل نفت) و واردات ایران استقبال کردند.
ایران و اتحادیه اروپا در آستانه توافق نفتی هستند
فارس به نقل از نیویورک‌تایمز: محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران به خبرنگاران آمریکایی گفته ایران و اتحادیه اروپا در آستانه توافقی هستند که با وجود بازگشت تحریم‌های یکجانبه آمریکا، فروش نفت ایران و انتقال درآمدهای نفتی ایران را امکان‌پذیر می‌کند. ظریف در مقایسه با ماه‌های گذشته درباره امکان مقابله با تلاش‌های آمریکا برای به صفر رساندن درآمدهای نفتی ایران، «خوشبین‌تر» به نظر می‌آمده است. این روزنامه در بخش دیگری از گزارش خود به اظهارات ظریف درباره توافق اخیر اتحادیه اروپا برای ایجاد یک مکانیسم ویژه پرداخت با ایران پرداخته است. بنا بر گزارش نیویورک تایمز، وزیر خارجه ایران گفت: «این اقدامی برای ما به‌منظور فروش نفت‌مان و گرفتن درآمد حاصله از آن است.»
تعهدات اروپا به حفظ برجام بهتر از آن چیزی بود که انتظار می‌رفت
محمدجواد ظریف، وزیر خارجه ایران در مصاحبه‌ای با رسانه دولتی بی‌بی‌سی گفته تعهداتی که کشورهای اروپایی برای حفظ توافق هسته‌ای «برجام» مطرح کرده‌اند، بهتر از آن چیزی بوده که انتظار می‌رفته است. او در این مصاحبه درباره تلاش‌ها برای حفظ برجام بعد از خروج آمریکا از آن گفت: «کار دشواری خواهد بود، چون دلار آمریکا نقش فراگیری در نظام مالی بین‌المللی دارد و [حفظ برجام] کار دشواری است، اما گزینه‌ها هم بسیار روشن هستند: آیا جامعه بین‌المللی به ایالات متحده اجازه خواهد داد حکمرانی کند. در گذشته این کشور این کار را انجام داده، اما آن موقع براساس مجموعه‌ای از قوانین بوده، نه براساس حکم‌هایی که روزبه‌روز تغییر می‌کنند.»
خبرهای خوش ظریف تا ۳ هفته دیگر
وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی با اشاره به تلاش دستگاه دیپلماسی برای تسهیل در حوزه واردات دارو گفت: «حدس می‌زنم موفقیت‌ها در این زمینه طی دو، سه هفته دیگر توسط آقای ظریف اعلام شود. تا آنجایی که من از تلاش‌های دستگاه دیپلماسی کشور برای تسهیل در حوزه واردات دارو اطلاع دارم، جای امیدواری بسیاری است که به مشکل جدی در این‌باره برنخوریم. این سخن به این معناست که بتوانیم علاوه‌بر فروش نفت، در نقل و انتقال پول به‌ویژه به کشورهای اروپایی از امتیازاتی برخوردار شویم که ما را دچار دردسر برای تهیه مواد اولیه و دارو نکند. من حدس می‌زنم این موفقیت‌ها طی دو، سه هفته دیگر توسط آقای ظریف اعلام شود.»
اقدامات اروپا از 13 آبان
بهروز نعمتی، سخنگوی هیات‌رئیسه مجلس: وزیر امور خارجه اشاره داشت که آمریکایی‌ها با استفاده از فشار روانی و بزرگ کردن مسائل کوچک سعی دارند همراه با فشار اقتصادی برای جمهوری اسلامی ایران جو منفی ایجاد کنند. سخنگوی هیات‌رئیسه مجلس درباره اظهارات محمدجواد ظریف در جلسه غیرعلنی پارلمان درباره مذاکرات با اروپایی‌ها برای ادامه برجام اظهار داشت: «آقای ظریف در این جلسه اعلام کرد اروپایی‌ها مصمم هستند از 13 آبان اقداماتی را انجام دهند و سازوکاری را در این زمینه پیش‌بینی کردند. البته روسیه، چین و هند نیز متعهد شدند اقدامات خود را انجام دهند. وزیر امور خارجه اعلام کرد اروپایی‌ها در برابر آمریکا ایستادگی خوبی داشتند و اروپایی‌ها در CFT و FATF با ما همراه بودند.»
سازوکار مالی اتحادیه اروپا در چند روز آینده عملیاتی خواهد شد
ظریف در جریان سفر به ترکیه در پاسخ به سوالی در ارتباط با اجرای مرحله دوم تحریم‌های آمریکا علیه ایران از 13 آبان و آثار و تبعات آن نیز گفت: «معمولا تحریم‌ها آثارشان روانی است. ما آثار روانی تحریم‌ها را از روزی که آقای ترامپ از برجام خارج شد و حتی قبل‌تر از آن یعنی هنگامی که اعلام کرد چنین تصمیمی را دارد مشاهده کردیم و بعید می‌دانم که در 13 آبان‌ماه که این تحریم‌ها عملیاتی می‌شوند، اتفاق جدیدی بیفتد.»
وی با بیان اینکه سازوکارهایی که اتحادیه اروپا در نظر گرفته در چند روز آینده عملیاتی می‌شود، ادامه داد: «البته ممکن است مقداری دیگر طول بکشد تا بتوان از این سازوکارها استفاده کرد.»
* نویسنده : علی جمشیدی دبیرگروه سیاسی
مطالب پیشنهادی
