هوش مصنوعی در خدمت حس نوستالژیک و بازآفرینی فرهنگی 

زینب شکوهی طرقی؛ فرهیختگان آنلاین: نمایشگاه «Duniya Parchhaiyon Ki» از 27 سپتامبر ۲۰۲۵ تا ۴ ژانویه ۲۰۲۶ در مرکز هنری  Arthshila Delhi  واقع در منطقه Okhla، دهلی‌نو در دهلی‌نو که سینما را با خاطره‌ها، پوسترهای کلاسیک و جلوه‌های تصویری تلفیق می‌کند برگزار میشود. 

این نمایشگاه هنری ـ سینمایی«Duniya Parchhaiyon Ki: Elusive Frames, Resonant Echoes» نام دارد اما نکته مهمی که این میان حائز اهمیت است موضوع و تجربه این نمایشگاه است؛ این رویداد یک  کاوش چندلایه در حافظه‌ی سینمای هندی  است با هدف نشان دادن رد و اثر سینما در فرهنگ و خاطره‌های جمعی است که داده های قدیمی با استفاده از هوش مصنوعی به روزرسانی و باکیفیت شده است. 

در این نمایشگاه بیش از  ۱۲۰ اثر کلاسیک مثل پوسترهای قدیمی، کارت‌های لابی(پوستر تبلیغاتی کوچکِ سینمایی)، کتابچه‌های آهنگ فیلم‌ها و دیگر یادگارهای سینمایی در سه طبقه طراحی شده و از عناصر نوستالژیک مثل تلویزیون‌های قدیمی هم برای نمایش استفاده خواهد شد تا حس سینمای گذشته را در بازدیدکنندگان زنده کند.   در کنار این آثار تاریخی،  تصاویر متحرک و جلوه‌های بصری تولیدشده با هوش مصنوعی و صداپردازی‌های چندکاناله  وجود دارد که تجربه‌ی هنری ارتباط انسان با خاطرات سینمایی را بازآفرینی می‌کند. 

آنچه مهم است اینکه در نمایشگاه  «Duniya Parchhaiyon Ki»براساس پژوهش صورت گرفته مبتنی بر هوش مصنوعی سلائق مخاطبان سینمای هند احصا شده است و تاریخ فیلم‌های هندی به عنوان روایت‌های خطی نمایش داده نمی‌شوند، بلکه بازمانده‌های فرهنگی و احساسی سینما به تصویر کشیده می‌شوند.

یکی از جنبه‌های نوآورانه نمایشگاه دهلی بهره‌گیری از هوش مصنوعی در خلق آثار بصری پویا و صداپردازی‌های دیجیتال است در این نمایشگاه انیمیشن‌ها و جلوه‌های مولد هوش مصنوعی ، پوسترهای کلاسیک را از «اشیاء بی جان» به تجربه‌های زنده و متحرک تبدیل می‌کنند. این کارکرد هوش مصنوعی نه به عنوان ابزار جایگزین خلاقیت انسانی، بلکه به‌عنوان روش هوشمندانه برای بیان دوباره خاطرات مشترک عمل می‌کند که به نوعی احیای سینما در لایه‌های بصری و صوتی است که قابلیت ارتباط با مخاطب امروز دارد.

 نکته مهم بعدی در استفاده از هوش مصنوعی در این نمایشگاه این است که «فناوری در خدمت تقویت حس تعلق و برانگیختن تداعی‌های فرهنگی» قرار گرفته است و برگزار کنندگان تلاش نکرده اند با همان محتوای قبلی مخاطب امروز را جذب سینمای هند کنند بلکه محتوای قبلی را براساس رصد علاقمندی های نسل جدید بازآفرینی کرده است.

تجربه بی نظیر چندلمسی با استفاده از هوش مصنوعی 

قرار است در نمایشگاه دهلی از طریق چندین رسانه تجربه‌ای همه‌جانبه برای مخاطبان خلق شود مثلا:

1. چیدمان چندطبقه و صوت‌های چندکاناله که بازدیدکننده را در محیط سینما گونه‌ای فرو می‌برند

2. استفاده از تلویزیون‌های قدیمی و تجربیات آشنا که حس دهه‌های گذشته را منتقل می‌کنند

3. در عین حال انعکاس هوش مصنوعی که نوستالژی را با تکنولوژی معاصر تلفیق می‌کند در دستگاه های دیجیتال

در نتیجه این اقدامات بازدیدکننده به جای تماشاگر منفعل، شرکت‌کننده‌ای فعال در بازخوانی سکانس‌های شخصی و جمعی آثار قدیمی سینمای هند می‌شود.

سوالی که برای فعالان هنری در سراسر دنیا و علاقمندان به هوش مصنوعی مهم است اینکه در شرایط فعلی چرا برگزاری نمایشگاه «Duniya Parchhaiyon Ki» در عصر کنونی اهمیت ویژه‌ای دارد؟

برگزارکنندگان این نمایشگاه عنوان کرده اند تصمیم دارند قدم اول را در هندوستان با هدف تبدیل هوش مصنوعی به ابزاری برای بازآفرینی حافظه فرهنگی تبدیل کنند چون میدانند بهترین دوره پرمخاطب و پردرآمد سینمای هند مدیون آثاری است که ذهن نسل های قبل را به خود معطوف کرده است. هوش مصنوعی در این نمایشگاه به بازخوانی و تفسیر معنایی آقار گذشته کمک میکند و صرفا به تولید اثرمحدود نمی ماند.

این رویکرد نشان می‌دهد که هوش مصنوعی می‌تواند کارکرد انسان‌محور داشته باشد (اصالت، یادآوری، احساس)، به جای اینکه صرفاً جایگزین خلاقیت شود، موضوعی که در تحقیقات دانشگاهی نیز درباره نقش هوش مصنوعی در هنر مورد بحث است.

در نهایت نمایشگاه «Duniya Parchhaiyon Ki» نمونه‌ای برجسته از چگونگی ادغام هوش مصنوعی با خلاقیت انسانی و حافظه جمعی سینما است که توانسته ثابت کند هوش مصنوعی به مثابه ابزار بازآفرینی و ایجاد تجربه جدید با بهره گیری از محتواهای قدیمی است و در این نمایشگاه خاص بنا نیست جایگزین انسان شود.

 ترکیب نوستالژی و تکنولوژی برای خلق روایت‌های چندلایه یکی از بهترین نمونه عینی برای نشان دادن توانمندی های هوش مصنوعی است.

 تاکید بر ماهیت سینما به عنوان زبان فرهنگی و خاطره‌محور با بهره مندی هوش مصنوعی برای نسل جدید است.

در حقیقت نمایشگاه «Duniya Parchhaiyon Ki»  تلاشی است برای ساخت الگویی الهام‌بخش برای آینده پروژه‌های هنری_فناوری که می‌خواهند از محو هویت فرهنگی جلوگیری کنند و بازسازنده باشند. 

با همه این توضیحات، این رویداد تخصصی قطعا با چالش‌ها و چشم‌اندازهایی رو به رو است و سوالات مهمی را در ذهن فعالان و مخاطبان این عرصه ایجاد خواهد کرد. آیا  هوش مصنوعی در بازآفرینی خاطره‌های فرهنگی می‌تواند بدون تحریف یا ساده‌سازی روایت‌های تاریخی عمل کند؟ چگونه می‌توان اطلاعات بی‌رحمانه یا کلیشه‌های دیجیتال را از تجربیات اصیل فرهنگی تفکیک کرد؟ البته مجموع این پرسش‌ها نه فقط برای این نمایشگاه، بلکه برای کل حوزه هنر و تکنولوژی نیز مهم‌اند و مطالعات آینده باید آنها را بررسی کنند.