چطور روسیه در اوج جنگ ارز را مدیریت کرد اما ایران نه؟

فرهیختگان: جنگ روسیه و اوکراین از فوریه ۲۰۲۲ باعث تحریم‌های گسترده و بلوکه شدن میلیاردها دلار از منابع ارزی روسیه شد، اما نرخ دلار روسیه از ۸۰ روبل قبل از جنگ به ۱۳۵ روبل در اوج رسید و سپس با سیاست‌های بانک مرکزی دوباره به ۸۰ روبل بازگشت. 

در ایران اما ۷۰ تا ۸۰ درصد منابع ارزی خارج از چرخه بانکی ایجاد می‌شود و بازگشت آن با موانع متعدد، ازجمله شرکت‌های تراستی و محدودیت‌های بین‌المللی، مواجه است. این باعث شده بانک مرکزی توانایی اعمال سیاست پولی مؤثر، کنترل نوسانات نرخ ارز و مدیریت تورم را نداشته باشد. 

سه عامل اصلی تفاوت عملکرد ایران و روسیه شامل؛ ساختار اقتصاد کلان (کسری بودجه و ناترازی بانکی)، نبود پیمان‌سپاری و کنترل کامل منابع ارزی، و فقدان سیستم پرداخت رسمی است. 

این ساختار باعث شده نرخ دلار در ایران طی ۴ سال اخیر با جهش‌های شدید از ۲۴ هزار تومان به بیش از ۱۳۰ هزار تومان برسد و تورم رسمی بالای ۴۰ درصد را تجربه کند، در حالی که روسیه با حفظ گردش حساب رسمی تجارت خارجی و مدیریت منابع ارزی، توانسته ثبات نسبی نرخ ارز و تورم را حفظ کند.

گزارش مرتبط «راز خالی‌‌بندی‌های ارز صادراتی» را در روزنامه فرهیختگان بخوانید.