چرا درآمد کاربران ایرانی در یوتیوب کم شد؟

فرهیختگان آنلاین: آذرماه سال جاری پلتفرم یوتیوب آپدیت جدیدی ارائه داد. این پلتفرم در به‌روزرسانی خود، تشخیص موقعیت جغرافیایی را بهبود بخشید، اتفاقی که سبب شد ترافیک ورود به این اپلیکیشن با وی‌پی‌ان تشخیص داده شود و این موضوع درآمد تبلیغاتی کاربران ایرانی را 80 درصد کاهش داد!

تولیدکنندگان محتوا در یوتیوب عمدتا از طریق «بازدید» درآمد دارند به این صورت که این عدد به ازای هر هزار بازدید محاسبه می‌شود. پیش از به‌روزرسانی جدید یوتیوب اکثر کانال‌های فارسی به ازای هر هزار بازدید، 3تا 8 دلار درآمد داشتند اما اکنون این رقم به  ۰.۲ تا ۱ دلار تغییر یافته و دلیل اصلی آن هم استفاده از فیلترشکن‌هاست. 

بار ترافیکی نامعتبر و مشکلات آن

بار ترافیکی دستگاه‌هایی که از طریق فیلترشکن در ایران به یوتیوب متصل می‌شوند از نظر تبلیغ‌کنندۀ بین‌المللی ارزشی نداشته و آنها تمایل ندارند برای آی‌پی‌های پرریسک تبلیغ کنند چرا که آنها حتی در ایران بازار هدفی مشخص هم ندارند. این یعنی وقتی کاربران یوتیوب با فیلترشکن از ایران به تماشای محتوای یوتیوبرهای ایرانی می‌نشستند، اکانتشان با نام کشورهایی مثل هلند، آلمان و آمریکا نمایش داده می‌شد، در چنین شرایطی یوتیوب فقط می‌توانست به هویت واقعی عده کمی از کاربران پی ببرد و عدم شناسایی به کمک یوتیوبرهای داخلی می‌آمد و درآمد بالای آن‌ها را با تبلیغات تضمین می‌کرد.

البته این تنها ضرری نیست که آپدیت جدید به کاربران ایرانی می‌رساند و ابعاد ماجرا از این هم گسترده‌تر است؛ حالا کانال‌های ایرانی در این اپلیکیشن سخت‌تر پذیرفته می‌شوند.

یک مسیر شغلی رو به افول

گزارش‌هایی از کاربران ایرانی در شبکه‌های اجتماعی نشان می‌دهد که فعالیت اقتصادی تولیدکنندگان فارسی در این پلتفرم غیرممکن شده است. اتفاقی که سبب شده تا دیگر بازدید بالا، تضمین‌کننده درآمد نباشد. این وضعیت می‌تواند بسیاری از تولیدکنندگان محتوای فارسی را از ادامه فعالیت بازدارد.

واکنش یوتیوبرهای فارسی‌زبان در ویدیوها و شبکه‌های اجتماعی از گلایه درباره افت درآمد تا هشدار نسبت به آینده مبهم نشان می‌دهد این تغییر، یک اصلاح جزئی نیست. مسئله، فقط الگوریتم یا قانون جدید نیست؛ مسئله فرو ریختن اعتماد به یک مسیر شغلی است. مسیری که نسل Z در آن پیشتاز و نسبت به آن امیدوار بود.

لازم به ذکر است به طورکلی فضای تبلیغات در آپدیت جدید یوتیوب طبقاتی شده به این صورت که کانال‌های کوچک و متوسط که بدون حمایت خارجی کار می‌کنند، بیشترین آسیب را دیده‌اند و بسیاری به اجبار تعطیل شده‌اند. این موضوع سبب می‌شود تا یک اکوسیستم جدید اقتصادی شکل بگیرد که درآن  برخی تولیدکنندگان را حرفه‌ای‌تر کند و بسیاری را از ادامه فعالیت باز دارد.

گفتنی است،  از سال۱۳۹۰، یوتیوب تبلیغات را برای کاربران داخل ایران نمایش نمی‌داد، اما به سبب وجود فیلترشکن‌ها یوتیوب، تبلیغات را برای بازدیدکنندگان داخل ایران به نمایش می‌گذاشت اما حالا این امکان از بین رفته است.

 پایان عصر «دور زدن»

به گفته کارشناسان، آپدیت جدید یوتیوب در واقع اجرای فاز جدیدی از سیاست‌های انطباق تحریمی گوگل است. رویکردی سختگیرانه که در آن  گوگل با اجرای دقیق‌تر تحریم‌ها، زمین بازی را تغییر داده است. تولیدکنندگانی که نتوانند مدل درآمدی خود را از «تکیه بر تبلیغات گوگل» به «اسپانسرینگ و فروش مستقیم» تغییر دهند، محکوم به حذف از چرخه حرفه‌ای خواهند بود.

آپارات جایگزین می‌شود؟

 این روزها که ادعای مطرح شده در خصوص سقوط درآمد یوتیوب فارسی کاملاً تأیید می‌شود یک پرسش به وجود می‌آید؛ اینکه جایگزینی یوتیوب با پلتفرم داخلی چقدر ممکن است؟ اما پاسخ به این سوال از دید فنی و اقتصادی منفی است چراکه نمونه‌های داخلی توان رقابت با یوتیوب را ندارند. به عنوان مثال اگرچه آپارات سهم ۵۰ تا ۷۰ درصدی از درآمد را به تولیدکننده می‌دهد، اما به دلیل پرداخت ریالی و عدم امکان رقابت با نرخ دلار، حتی درآمد ۰.۵ دلاری یوتیوب همچنان ارزش اقتصادی و ثبات بیشتری نسبت به درآمد ریالی دارد. یوتیوب به عنوان «ویترین اعتبار» باقی می‌ماند، اما نحوه پول‌سازی در آن تغییر می‌کند.