سهم ۱۲ درصدی دانشگاه آزاد در شبکۀ آزمایشگاهی کشور

فاطمه کتابی،خبرنگار گروه دانشگاه: نشست خبری «اقدامات شبکه آزمایشگاهی کشور در سال گذشته و برنامه‌های پیش‌رو» در آستانه برگزاری نخستین دوره جایزه شبکه آزمایشگاهی کشور برگزار شد. در این نشست حسین افشین، معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان رئیس‌جمهور و امیر یونسیان، مدیر شبکه آزمایشگاهی فناوری‌های راهبردی، به تشریح آخرین اقدامات و سیاست‌های این حوزه پرداختند. 

افشین در ابتدای این نشست با تأکید بر اینکه دستیابی به فناوری‌های نوین بدون فراهم‌سازی زیرساخت‌های لازم ممکن نیست، گفت: «در حوزه کوانتوم، تمرکز کشور بر سه محور اصلی ارتباطات کوانتومی، حسگرها و محاسبات کوانتومی قرار گرفته است.» به گفته وی، در بخش ارتباطات کوانتومی، اقدامات جدی برای تأمین زیرساخت‌های آزمایشگاهی در دستور کار قرار دارد و ترجیح بر آن است که پژوهشگاه وزارت ارتباطات میزبانی این بخش را بر عهده بگیرد؛ هرچند در صورت عدم مشارکت، معاونت علمی اجرای این مأموریت را به‌صورت مستقل دنبال خواهد کرد. 

معاون علمی رئیس‌جمهور با اشاره به مدل اقتصادی توسعه فناوری کوانتوم اظهار کرد: «ازآنجاکه بازار محصولات کوانتومی هنوز شکل نگرفته و تجاری‌سازی آن‌ها در مراحل ابتدایی است، دولت ناگزیر است نقش پیشران را ایفا کند. ایجاد زیرساخت، توسعه دانش و محصول و درنهایت خرید اولیه محصولات توسط دولت، مسیری است که می‌تواند به شکل‌گیری زنجیره ارزش منجر شود.» 

معاونت علمی پنج میلیون دلار تجهیزات کوانتومی خرید

وی با بیان اینکه تاکنون بیش از پنج میلیون دلار تجهیزات کوانتومی توسط معاونت علمی خریداری و تحویل شده است، افزود: «سیاست ما استفاده از سرمایه‌گذاری اهرمی بوده است؛ به‌طوری‌که در یک پروژه با سرمایه‌گذاری 2.5 میلیون دلاری معاونت، بخش خصوصی نیز به همان میزان مشارکت داشته و در پروژه‌ای دیگر در برابر همین میزان سرمایه‌گذاری دولتی، بخش خصوصی تا ۹ میلیون دلار وارد میدان شده است.» 

افشین یکی از مهم‌ترین پروژه‌های در حال اجرا را توسعه ساعت‌های اتمی دانست و گفت: «حساسیت و اهمیت این پروژه به حدی است که حتی اظهارنظرهای محدود درباره آن بازتاب گسترده‌ای در رسانه‌ها و پایگاه‌های تخصصی بین‌المللی داشته است.» وی توضیح داد: «ساعت‌های اتمی با دقتی در مقیاس ثانیه کار می‌کنند و می‌توانند تحول اساسی در سامانه‌های ناوبری و موقعیت‌یابی ایجاد کنند؛ به‌گونه‌ای که در آینده، تعیین دقیق زمان و مکان وابستگی جدی به فناوری کوانتوم خواهد داشت.» 

معاون علمی رئیس‌جمهور با تأکید بر تأثیر بنیادین کوانتوم بر آینده فناوری هشدار داد: «همان‌طور که امروز هوش مصنوعی در کانون توجه است، باید دانست که کوانتوم زیرساخت فردای جهان فناوری خواهد بود.» به گفته وی، توسعه رمزنگاری پساکوانتومی یک ضرورت اجتناب‌ناپذیر است و تحولات این حوزه، هم بخش‌های نظامی و هم غیرنظامی را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد. افشین تأکید کرد تکمیل زیرساخت‌های لازم در این حوزه باید تا پایان دولت چهاردهم در اولویت قرار گیرد. 

12 درصد شبکۀ آزمایشگاهی دانشگاه آزادی است

حسین افشین، معاون علمی رئیس‌جمهور در پاسخ به پرسش روزنامه «فرهیختگان» درباره جایگاه دانشگاه آزاد در شبکه آزمایشگاهی کشور اظهار داشت: «برخی از آزمایشگاه‌های دانشگاه آزاد از آزمایشگاه‌های دانشگاه‌های دولتی جلوتر هستند، زیرا سرمایه‌گذاری مناسبی در آن‌ها انجام شده است.» وی با اشاره به سهم دانشگاه آزاد در شبکه آزمایشگاهی کشور افزود: «سهم این دانشگاه ۱۲ درصد است که رقم قابل‌توجهی محسوب می‌شود؛ چراکه سهم وزارت علوم ۲۴ درصد است. به‌عبارت‌دیگر، دانشگاه آزاد به‌تنهایی نیمی از سهم وزارت علوم را در اختیار دارد.» 

افشین در ادامه توضیح داد: «تجهیزاتی در آزمایشگاه‌های دانشگاه آزاد وجود دارد که بلااستفاده مانده و باید وارد شبکه آزمایشگاهی شود. در گذشته سیاستی در دانشگاه آزاد وجود داشت که اگر استان‌ها بودجه خود را مصرف نمی‌کردند، باید آن را به مرکز استان بازمی‌گرداندند. این سیاست موجب تقویت تجهیزات آزمایشگاهی شد.» او با تأکید بر ظرفیت‌های موجود در استان‌ها گفت: «در برخی استان‌ها تجهیزات آزمایشگاهی ارزشمندی وجود دارد که بعضاً مورد استفاده قرار نمی‌گیرند. لازم است بازنگری جدی صورت گیرد، زیرا این ثروت علمی تاریخ انقضا دارد. برخی از این تجهیزات به دلیل پیشرفتگی بالا نیازمند متخصصان ویژه برای بهره‌برداری هستند.» معاون علمی رئیس‌جمهور در پایان خاطرنشان کرد: «در صورت انتقال این تجهیزات بلااستفاده به شبکه آزمایشگاهی، سهم دانشگاه آزاد می‌تواند از ۱۲ درصد به ۲۰ درصد افزایش یابد.»

به دنبال حکمرانی نرم در حوزۀ زیرساخت‌های آزمایشگاهی هستیم

امیر یونسیان، مدیر شبکه آزمایشگاهی کشور نیز در این نشست با اشاره به سیاست‌های کلان این مجموعه تأکید کرد که توسعه خدمات بر پایه «تسهیلگری هوشمند» و بدون ورود به تصدی‌گری مستقیم دنبال می‌شود. او افزود: «تمرکز اصلی شبکه آزمایشگاهی بر ایجاد حکمرانی نرم در حوزه زیرساخت‌های آزمایشگاهی است؛ رویکردی که امکان بهره‌برداری حداکثری از ظرفیت‌های موجود در کشور را فراهم کرده است.» وی اعلام باشگاه مشتریان شبکه آزمایشگاهی اکنون بیش از ۱۸۵ هزار عضو حقیقی و حقوقی فعال دارد و حدود ۳۸ هزار دستگاه آزمایشگاهی با فناوری‌های پیشرفته و میان‌رده در سامانه این شبکه ثبت شده است؛ ظرفیتی که بخش مهمی از نیازهای پژوهشی، دانشگاهی و صنعتی کشور را پاسخ می‌دهد.

 یونسیان در توضیح خدمات ارائه‌شده، اعطای گرنت‌های پژوهشی به دانشجویان، اعضای هیئت‌علمی و شرکت‌های دانش‌بنیان را تنها بخشی از حمایت‌های شبکه دانست و اضافه کرد: «ارتقای کیفیت خدمات، استانداردسازی مراکز، توانمندسازی نیروی انسانی و پشتیبانی از تعمیر و نگهداری تجهیزات، از دیگر محورهای اصلی فعالیت این مجموعه محسوب می‌شود.» او همچنین با اشاره به توسعه همکاری‌های بین‌المللی، از نقش‌آفرینی شبکه آزمایشگاهی ایران در تعاملات فناورانه میان کشورهای عضو بریکس خبر داد و گفت: «این شبکه به‌عنوان بازوی اصلی معاونت علمی در حوزه زیرساخت‌های آزمایشگاهی معرفی شده و تجربه‌های ایران در اختیار اعضای این پیمان قرار گرفته است؛ اقدامی که می‌تواند زمینه‌ساز شکل‌گیری یک شبکه آزمایشگاهی مشترک در سطح منطقه باشد.» 

مدیر شبکه آزمایشگاهی کشور خاطرنشان کرد: «طبق آمار موجود، دامنه فعالیت این شبکه اکنون ۱۸۲ شهر کشور را پوشش می‌دهد. تعداد خدمات ثبت‌شده نیز که در سال ۱۴۰۲ حدود ۳ میلیون و ۳۰۰ هزار مورد بود، در سال جاری با رشد چشمگیر به ۴ میلیون و ۳۰۰ هزار خدمت رسیده است.» وی در پایان با اشاره به حمایت‌های مالی انجام‌شده اظهار داشت: «تا تاریخ ۲۰ آذرماه امسال، بیش از ۵۲ میلیارد تومان گرنت پژوهشی به اعضای باشگاه مشتریان اختصاص یافته و در حوزه تعمیر، نگهداری و ارتقای تجهیزات آزمایشگاهی نیز بیش از ۱۲ میلیارد تومان حمایت مالی به آزمایشگاه‌های عضو شبکه پرداخت شده است.»