همۀ آنچه باید از رفاه کارت دانشجویی بدانید

پریا ناصری،خبرنگار: رفاه کارت دانشجویی، طرحی ملی و نوآورانه است که با هدف ارتقای کیفیت زندگی و تحصیل دانشجویان، مجموعه‌ای یکپارچه از خدمات رفاهی، آموزشی، فرهنگی و مالی را در قالب یک سامانه هوشمند فراهم می‌آورد. این کارت نه‌تنها امکان دسترسی به تخفیف‌های فروشگاهی، ورزشی، درمانی و حمل‌ونقل را فراهم می‌سازد، بلکه مسیر دریافت وام‌های دانشجویی را نیز کوتاه‌تر کرده و با پشتوانه وزارت علوم، وزارت بهداشت، یک شرکت خصوصی و بانک‌های عامل تلاش دارد تا چشم‌انداز تازه‌ای از عدالت آموزشی و رفاه دانشجویی در سراسر ایران ترسیم می‌کند. طرحی که پس از گذشت 11 سال از مطرح شدن ایده آن، وعده اجرای آن در ابتدای سال تحصیلی جدید داده شده بود؛ اما پس از حدود سه ماه تاخیر، قرار است در آذرماه سال جاری عملیاتی شود و در صورت رفع مشکلات احتمالی و تداوم همکاری‌ها، این طرح در دانشگاه‌های آزاد و دیگر مؤسسات آموزش عالی نیز اجرا خواهد شد. به همین منظور، «فرهیختگان» برای آگاهی بیشتر از جزئیات و ابعاد این طرح ملی به گفت‌وگو با ابوالفضل دانشور، مدیرکل امور دانشجویان سازمان امور دانشجویان وزارت علوم پرداخته که در ادامه متن آن را از نظر می‌گذرانید.

رداکارت دانشجویی چیست و چه اهدافی را دنبال می‌کند؟
رداکارت دانشجویی در واقع پنجره‌ای واحد برای ارائه خدمات رفاهی به دانشجویان است که با هدف ارتقای کیفیت زندگی و تحصیل دانشجویان سراسر کشور، از طریق ابزارهای حمایتی، خدماتی و رفاهی یکپارچه، هوشمند و عادلانه طراحی شده و مخفف عبارت رفاه دانشجویان ایران است.

ایده طرح رفاه کارت از چه سالی رقم خورد؟
این کارت تاریخچه طولانی دارد و از حدود سال ۱۳۹۳ تلاش‌هایی در وزارت علوم و صندوق‌های مرتبط آغاز شد تا رفاه دانشجویان را بهبود دهند، اما به دلایل مختلف این کار صورت نگرفت.

چرا ؟
دلایل گوناگونی داشت؛ اما از آذرماه سال گذشته جلسات رسمی برای آغاز رداکارت شروع شد. تاکنون بیش از 30 جلسه رسمی در سطح مدیران ارشد وزارت‌خانه و سازمان‌های مرتبط برگزار شده و جلسات غیررسمی کارشناسی نیز شاید بالغ بر 100 جلسه بوده است. به عبارتی تقریبا هر هفته یا هر دو هفته، یک جلسه جدی برای این کار داشتیم. رایزنی با بانک‌های مختلف، اپراتورها و نهادهای دیگر انجام شد که همه انرژی‌بر بود. ضمن اینکه قرار دادن طرح در مسیر درست نیازمند تفاهم‌نامه، آیین‌نامه و شیوه‌نامه بود که کاری پرزحمت و دشوار محسوب می‌شد. اما در نهایت با لطف خداوند این کار انجام شد.

دانشجویان با در اختیار داشتن این کارت به چه خدماتی دسترسی خواهند داشت؟
ذیل این کارت در سطح دانشگاهی، استانی، منطقه‌ای و کشوری تخفیفات زیادی مانند خدمات فروشگاهی به‌ویژه برای خرید ملزومات تحصیل و زندگی دانشجویی، خدمات ورزشی از جمله استفاده از باشگاه‌ها یا تهیه وسایل ورزشی، خدمات تغذیه که یکی از نیازهای مهم دانشجویان است زیرا تاکنون غذا از رستوران‌های دولتی دانشگاه‌ها دریافت می‌شد، اما در قالب رداکارت امکان استفاده از فروشگاه‌های بزرگ برای تهیه مواد غذایی با کیفیت بهتر فراهم خواهد شد.
از طرفی برای دریافت خدمات درمانی و مشاوره نیز در حال رایزنی با وزارت بهداشت و مراکز روانشناسی هستیم تا دانشجویان بتوانند از این امکانات بهره‌مند شوند. در حوزه حمل‌ونقل نیز تخفیف‌هایی برای استفاده از مترو، اتوبوسرانی، قطار و حتی پروازها در نظر گرفته شده است. همچنین آموزش‌های مهارتی خارج از کلاس‌های رسمی دانشگاه نیز از طریق این کارت قابل دسترسی خواهد بود تا توانمندی‌های دانشجویان افزایش یابد. در حوزه خدمات فرهنگی نیز تخفیف در سینماها، تئاترها و موزه‌ها نیز تعریف شده است. ضمن اینکه استانداری یا دانشگاه‌ها نیز می‌توانند در قالب این کارت خدمات ویژه‌ای را برای دانشجویان اختصاص دهد تا رفاه بیشتری برای آنان فراهم شود.

میزان تخفیفات چگونه خواهد بود؟
به تناسب مراکزی که با آن‌ها رایزنی شده، میزان تخفیف متفاوت است. برای نمونه در حوزه مراکز فرهنگی، در مذاکرات اولیه حتی قول تخفیف‌های ۴۰ تا ۵۰ درصد داده شد. سازمان امور دانشجویان هیچ‌گونه منفعت مالی از این طرح دنبال نمی‌کند و هر میزان تخفیفی که از مجموعه‌های بزرگ و مراکز مختلف گرفته شود، به طور کامل شامل حال دانشجویان خواهد شد. در روز دانشجو نیز رایزنی‌هایی انجام شد و قول تخفیف‌های ۴۰ تا ۵۰ درصدی داده شد و حتی امکان افزایش بیشتر آن نیز مطرح شده است.

حداقل این تخفیفات چند درصد خواهد بود؟
تلاش ما این بوده که هیچ‌یک از تخفیفات کمتر از ۱۰ درصد نباشد. ضمن اینکه میزان دقیق تخفیف بستگی به ظرفیت و شرایط شرکت‌ها و مراکزی دارد که با آن‌ها مذاکره می‌کنیم، اما حداقل تخفیف درنظرگرفته‌شده همان ۱۰ درصد است.
دانشجویان با دریافت این کارت چه میزان اعتبار دریافت خواهند کرد؟ آیا این اعتبار ماهانه شارژ خواهد شد؟
درواقع اعتبار اولیه این طرح 6 میلیون تومان است که هنگام نصب اپلیکیشن دریافت خواهد شد. اما این اعتبار چون هنوز در روز های اولیه اجرایی است فعلا به صورت ماهانه شارژ نخواهد شد اما به تناسب منابعی که بانک‌ها، اپراتورها و سایر نهادها فراهم می‌کنند، این اعتبار به دانشجویان اختصاص می‌یابد تا در مواقع نیاز، مثلا زمانی که با کمبود مالی مواجه هستند، بتوانند از آن استفاده کنند. ضمن اینکه رایزنی‌هایی انجام می‌شود تا در زمان مناسبت‌های
خاص مانند ۱۶ آذر، این اعتبار به شکل مناسب در اختیار دانشجویان قرار گیرد و نیازهای آنان برطرف شود.

به صورت سالانه چطور؟ آیا میزان اعتبار افزایش خواهد یافت؟
با توجه به اینکه این اعتبار فعلا به صورت اولیه است بنابراین افزایش آن بستگی به مذاکرات کمیته راهبری سازمان امور دانشجویان با بانک‌ها و اپراتورهای طرف قرارداد دارد. این کمیته به طور مرتب جلساتی برگزار می‌کند و امکان تغییر و افزایش رقم اعتبار در آینده وجود دارد. اما در توافق اولیه مقرر شده است که به محض نصب کارت توسط دانشجو، مبلغ ۶ میلیون تومان به کیف پول او واریز شود.

آیا دریافت این اعتبار به صورت نقدی هم امکان‌پذیر است؟
درحقیقت رقم این کارت به صورت اعتباری تعریف شده است؛ یعنی پول نقدی نیست که مستقیم وارد بانک شود و سریع وصول شود؛ بلکه به مرور زمان توسط دانشجو بازگردانده شود؛ به عبارتی همراه اول این اعتبار را در قالب نوعی پول‌توجیبی در اختیار دانشجو قرار می‌دهد و دانشجو مطابق فرایندی که تعیین شده، به‌تدریج آن را بازپرداخت خواهد کرد.

استفاده از آن اعتبار برای مکان‌های خاص داخل همان شهر بوده یا از استان‌های دیگر هم امکان‌پذیر است؟
خیر، این طرح کشوری بوده و در سراسر کشور امکان استفاده وجود دارد. البته استفاده محلی نیز پیش‌بینی شده است؛ برای مثال اگر در یک استان، مقام استانی یا شرکتی بخواهد اعتباری ویژه برای دانشگاه همان استان اختصاص دهد، این ظرفیت در رداکارت وجود دارد و دانشجویان آن استان می‌توانند از آن بهره‌مند شوند.

با توجه به اینکه شهرهای بزرگی مثل تهران گستردگی و مشکلات دسترسی بیشتری دارند، آیا خدمات آموزشی و بهداشتی در نقاط مختلف شهر ارائه می‌شود یا فقط در مکان‌های خاصی؟
تلاش ما این است که خدمات به صورت گسترده و در دسترس دانشگاه‌ها قرار گیرد. هدف این است که دانشجویان، چه در غرب کشور و چه در نقاط مختلف تهران، نیازی نداشته باشند برای دریافت خدمات به مناطق دورتر مراجعه کنند. بنابراین تدابیری اندیشیده شده تا خدمات آموزشی و بهداشتی در نقاط مختلف شهر ارائه شود و محدود به مکان‌های خاص نباشد.

به جز وزارت علوم کدام نهادهای دیگر نیز در این طرح با شما همکاری دارند؟
هفته گذشته آخرین جلسه را برگزار کردیم و متن تفاهم‌نامه‌ای آماده شده که قرار است زیرساخت رداکارت توسط همراه اول ایجاد شود. ضمن اینکه بانک تجارت و بانک ملت نیز پشتیبانی این طرح را بر عهده خواهند داشت.

با توجه به اینکه در اواخر مردادماه خبر اجرایی شدن این طرح از ابتدای سال تحصیلی جدید مطرح شد، پس چرا به تعویق افتاد؟
ما تصمیم داشتیم که از ابتدای سال تحصیلی این کارت در اختیار دانشجویان قرار گیرد. حتی در تابستان مصاحبه‌ای انجام شد که نشان می‌داد طرح نهایی شده است. اما برخی چالش‌های حقوقی وجود داشت که خوشبختانه رفع شد. اکنون همه طرف‌های قرارداد آماده هستند و قرار شد قبل از ۱۶ آذر تفاهم‌نامه امضا شود. ما این طرح را ابتدا در بدنه وزارت علوم تعریف کردیم اما در ادامه مسیر وزارت بهداشت نیز به جمع ما پیوست. همچنین پیش‌بینی شده که ظرفیت این طرح برای دانشجویان دانشگاه آزاد نیز فراهم شود تا در فاز اول راه‌اندازی شود و در صورت تمایل، کل دانشجویان کشور تحت پوشش این کارت قرار گیرند. درحقیقت این طرح یک کار ملی بزرگ و ارزشمند خواهد بود که ان‌شاءالله برای همه دانشجویان کشور اتفاق می‌افتد.

این طرح قرار است از چه زمانی اجرا شود؟
احتمالا تا پایان این هفته، و اگر نشد حداکثر هفته آینده، تفاهم‌نامه توسط دو وزیر علوم و بهداشت امضا خواهد شد. هرچند فاز ابتدایی آن به صورت پایلوت با گروهی از افراد درگیر راه‌اندازی رفاه کارت آغاز شده و اجرای عملی آن استارت خورده است تا در صورت وجود نواقص یا مشکلات، آن‌ها را برطرف کنند. امیدواریم از هفته آینده سامانه فعال شود و دانشجویان بتوانند درخواست عضو سامانه دهند، اپلیکیشن را روی گوشی خود نصب کرده و از خدمات متعدد رداکارت بهره‌مند شوند. ضمنا همان‌طور که ریاست سازمان نیز در مصاحبه ای اعلام کردند، به محض نصب اپلیکیشن، مبلغ ۶ میلیون تومان اعتبار در کارت دانشجو فعال خواهد شد.
سامانه‌ای که قرار است این طرح در آن اجرا شود چه نام دارد؟
این سامانه تحت عنوان رفاه دانشجویان ایران نام دارد که به اختصار ردا خوانده می‌شود.

پس قرار است در هفته‌های آینده، اجرای طرح در همان سامانه‌ای که تحت عنوان رداکارت دانشجویی شناخته می‌شود صورت گیرد، درست است؟
بله، دانشجویان ثبت‌نام اولیه را انجام می‌دهند و اپلیکیشن را دریافت خواهند کرد.

شرکت یا درخواست چنین رداکارتی برای دانشجویان اختیاری است یا اجباری؟
دانشجویان باید ثبت‌نام کنند. اگر ثبت‌نام انجام ندهند، عملا به انتخاب خودشان از خدمات محروم خواهند شد. بنابراین لازم است در سامانه درخواست دهند و اپلیکیشن را دریافت کنند.

پیش‌تر گفته شده که به صورت پایلوت هم اجرا شده؟ آیا برای واحد دانشگاهی خاصی اجرا شده است؟
خیر، در هیچ دانشگاهی اجرا نشده است. بلکه به صورت پایلوت و در سطح کوچک، تنها برای تعدادی از افراد درگیر در راه‌اندازی سامانه انجام شد. این کار صرفا آزمایشی بود تا نواقص سامانه مشخص شود. تعداد این افراد حدود ۴۰ تا ۵۰ نفر بودند که در جلسات و روند راه‌اندازی دخیل بودند.

تامین مالی این طرح از کجا صورت می‌گیرد؟
هزینه اصلی مربوط به زیرساخت سامانه است که شرکت همراه اول و بانک‌های پشتیبان آن را به طور کامل پذیرفته‌اند. این اقدام در راستای مسئولیت اجتماعی آن‌ها انجام شده است. علاوه بر راه‌اندازی زیرساخت، هزینه نگهداری سالانه نیز که رقم قابل‌توجهی است، توسط همین مجموعه‌ها تقبل شده است.

پس پشتیبانی مالی آن از طرف همراه اول و بانک‌های پشتیبان خواهد بود، درست است؟
بله، همین‌طور است.

برخی دانشجویان نگرانی‌هایی درباره اجرا و پایداری این طرح دارند، خصوصا با توجه به اینکه قرار بود از سال تحصیلی جدید اجرا شود. آیا اطمینانی برای پایداری آن وجود دارد؟
درست است. در زمان مصاحبه اولیه، ما به این نتیجه رسیده بودیم که طرح آماده اجراست، اما مسائل حقوقی مطرح شد که نیازمند بررسی دقیق‌تر بود و همین موضوع زمان‌بر شد. از این پس، با امضای تفاهم‌نامه و آماده بودن آیین‌نامه، همراه اول و بانک‌ها متعهد به اجرای آن خواهند بود. در خصوص پایداری نیز موضوع این بوده که ما نخواستیم، تنها به همراه اول اکتفا نکردیم و علاوه بر آن، بانک‌های تجارت و ملت نیز به عنوان پشتیبان وارد شدند. همراه اول به‌تنهایی توان اجرای طرح را داشت، اما با حضور دو بانک دیگر، حتی اگر یک طرف کنار بکشد، طرح همچنان پایدار خواهد ماند. در واقع سه نهاد قدرتمند مالی پشتوانه این کار هستند. همچنین وزارت علوم نیز منابعی مانند وام‌های دانشجویی را از مسیر رداکارت پرداخت خواهد کرد که خود یک پشتوانه مالی محکم محسوب می‌شود. آیین‌نامه‌ای نیز تدوین شده که اگر هر طرفی کنار بکشد، تبعات اداری و مالی برای آن خواهد داشت. بنابراین پایداری طرح تضمین شده است.

برای دانشجویان شهرهای کوچک که مراکز آموزشی قوی مانند مراکز استان‌ها ندارند، این رفاه‌کارت چگونه اجرا خواهد شد؟ آیا عدالت آموزشی در آن مناطق رعایت می‌شود؟
بله، این موضوع مورد توجه قرار گرفته است. هفته گذشته جلساتی با دیجی‌کالا برگزار شد و همین نکته مطرح شد که در شهرهای دورافتاده‌ای که تعداد دانشجویان کمتری دارند و شرکت‌های طرف قرارداد در حوزه تغذیه گسترده نیستند نیز اقداماتی انجام شود؛ به عبارتی دیجی‌کالا قول داده است که حتی در این شهرهای کوچک، با شبکه‌ای که ایجاد می‌کند، غذای گرم به دانشگاه‌ها برساند. هرچند جزئیات این جلسات فعلا رسانه‌ای نشده، اما دغدغه اصلی ما ارتقای کیفیت زندگی و تحصیل دانشجویان سراسر کشور است. هدف این است که حتی دانشجویان در نقاط دورافتاده نیز از تغذیه مناسب برخوردار شوند.

به نظر شما بین رداکارت با دیگر طرح‌های حمایتی مانند وام‌های دانشجویی یا حتی کار دانشجویی چه تفاوتی وجود دارد؟ و این طرح چه میزان تاثیرگذارتر از طرح‌های فعلی خواهد بود؟
رداکارت یک طرح جامع است. برای نمونه، در کار دانشجویی، دانشجو فعالیتی انجام می‌دهد و در پایان ماه بابت آن حقوق دریافت می‌کند. البته همان طرح نیز کار بزرگی بود و ما در سازمان حتی پیشنهاد افزایش صددرصدی حق‌الزحمه کار دانشجویی را داده‌ایم و در فرایند تصویب قرار دارد. اما رداکارت فراتر از این است؛ مجموعه‌ای از خدمات متنوع و متعدد طراحی شده تا دانشجو در طول دوران تحصیل، هر نیازی که در زندگی دانشجویی دارد، از طریق این کارت برطرف شود. هدف این است که دانشجو با دغدغه کمتر بتواند به تحصیل خود ادامه دهد.

آیا وامی که از طریق رداکارت ارائه می‌شود با وام‌های دانشگاهی تفاوت دارد؟
مسیر دریافت همه وام‌های صندوق رفاه وزارت علوم از طریق رداکارت تعریف می‌شود. پیش‌تر دانشجو باید مدت‌ها منتظر می‌ماند تا سازمان برنامه بودجه وام را پرداخت کند که زمان‌بر بود. اما اکنون با رایزنی‌های انجام‌شده، شرکت همراه اول با پشتیبانی بانک‌ها می‌تواند در همان زمان تعیین‌شده وام دانشجویی را پرداخت کند. اگر سازمان برنامه دیرتر پول را تخصیص دهد، همراه اول و بانک‌ها وام را به دانشجو پرداخت می‌کنند و سپس صندوق رفاه بدهی را به آن‌ها بازمی‌گرداند. به این ترتیب، اگر به دانشجو وعده داده شود که دو ماه بعد وام دریافت خواهد کرد، در همان زمان مشخص وام به او پرداخت می‌شود.

به عبارتی وام‌های دانشجویی از این پس در بستر سامانه ردا تعریف خواهند شد؟
بله، از این پس وام‌های دانشجویی در بستر سامانه ردا ارائه خواهند شد.

آیا میزان مبالغ وام‌ها تغییر خواهد کرد؟
خیر، مبالغ همان وام‌های صندوق رفاه دانشجویان خواهد بود. تنها مزیت مهم این است که دانشجو می‌تواند روی زمان دریافت وام حساب باز کند. به عنوان مثال، اگر وعده داده شود که دو ماه بعد وام پرداخت می‌شود، سامانه ردا این وعده را عملی خواهد کرد. پس از آن، بدهی صندوق رفاه به همراه اول و بانک‌ها بازپرداخت می‌شود.

در طراحی همین طرح رداکارت آیا تجربه کشورهای دیگر هم الگوبرداری شده یا نه؟
بله، الگو برداری شده است و از آنجایی که بنده و دیگر مسئولان طراحی این طرح تجربه تحصیل در خارج از کشور را داریم از همان کارت‌های دانشجویی و خدمات مشابهی که در آن کشورها استفاده کرده‌اند بهره گرفتیم و سپس این تجربه‌ها را بومی‌سازی کرده تا متناسب با شرایط و نیازهای دانشجویان ایران باشد.

چشم‌اندازتان برای این طرح چیست؟
این طرح می‌تواند به یکی از موفق‌ترین اقدامات وزارت علوم تبدیل شود. از سال ۱۳۹۳ مطرح بوده و اکنون که به مرحله اجرا رسیده، انقلابی در ارائه خدمات رفاهی به دانشگاه‌ها و دانشجویان خواهد بود. ویژگی مهم آن این است که هیچ محدودیتی ندارد؛ یعنی اگر سه میلیون دانشجو در کشور وجود داشته باشند، همه می‌توانند اپلیکیشن را نصب کنند و اعتبار 6 میلیون تومانی دریافت نمایند. این رقم قابل‌توجهی است و نشان‌دهنده گستردگی و اهمیت طرح است.

اگر بخواهید در یک کلمه به دانشجو بگویید چرا باید به این کارت اعتماد کند، چه می‌گویید؟
به نظرمن باید اعتماد کنند. زیرساخت‌های مطمئنی برای این طرح فراهم شده است. انتظار ما این است که در همان ماه‌های ابتدایی، استفاده دانشجویان از این کارت به حداکثر برسد. هرچه جلوتر برویم، خدمات بیشتری توسط کمیته راهبری سازمان دانشجویان تعریف خواهد شد و دانشجویان خواهند دید که دارندگان این کارت از تغذیه بهتر، مراکز درمانی مناسب‌تر، تخفیف‌های فروشگاهی و خدمات فرهنگی متنوع بهره‌مند می‌شوند. همین تجربه عملی باعث می‌شود اعتماد دانشجویان به طرح افزایش یابد. در واقع آرزویی که بسیاری از ما در دوران دانشجویی داشتیم، اکنون محقق شده است.