مواضع آمریکا در منطقه اهداف مشروع شد

علی ملکیخبرنگار

مسئولیت‌پذیری دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا در موضوع حمله اسرائیل به ایران برایش دردسرساز شده است. روز پنجشنبه (15 آبان) رئیس‌جمهور آمریکا در نشست خبری گفت «مسئول و در رأس» حمله ۲۳ خرداد اسرائیل به ایران بوده است. اعترافی که بلافاصله با واکنش تهران روبه‌رو شد. اسماعیل بقایی، سخنگوی وزارت امور خارجه اظهارات ترامپ را پذیرش آشکار مسئولیت آمریکا در «ارتکاب یک عمل غیرقانونی» و «نقض فاحش حقوق بین‌المللی» دانسته و هشدار داده است که آمریکا باید مورد بازخواست و پاسخگویی قرار گیرد.
مارکو روبیو، وزیر خارجه آمریکا به‌سرعت پس از حمله اسرائیل به ایران در بیانیه‌ای گفته بود اسرائیل به‌صورت «یک‌جانبه» علیه ایران دست به اقدام‌زده و «آمریکا در حملات علیه ایران دخالتی ندارد» و اولویت اصلی‌اش حفاظت از نیرو‌های آمریکایی در منطقه است. بقایی با اشاره به این موضوع نوشت اکنون ترامپ با اذعان به اینکه «من کاملاً مسئول آن بودم» پرده از دروغ وزیر خارجه‌اش برداشته و عملاً اذعان کرده که واشنگتن «از ابتدا هدایت این عملیات را بر عهده داشته است.»
برخی تحلیلگران منطقه‌ای پاسخ‌های موشکی ایران به تجاوزات قبلی آمریکا و اسرائیل را یادآور شده‌اند و هشدار می‌دهند که چنین اظهاراتی می‌تواند بر موشک‌هایی که به مقصد مواضع آمریکایی در منطقه شلیک می‌شوند، مهر مشروعیت بکوبد. 

فرصت حقوقی برای پاسخگویی بین‌المللی

از منظر حقوق بین‌الملل اعتراف علنی ترامپ سندی کاملاً متقن است که مسئولیت بین‌المللی دولت آمریکا را به‌صورت قاطع تثبیت می‌کند. این اظهارات مصداق بارز «اعمال قابل‌استناد به دولت» در مواد ۴ و ۸ پیش‌نویس کمیسیون حقوق بین‌الملل در خصوص مسئولیت دولت‌ها بوده و نقض صریح بند ۴ ماده ۲ منشور ملل متحد و اصل منع توسل به زور را شامل می‌شود. بر اساس ماده ۳۱ همان پیش‌نویس، ایالات متحده اکنون موظف به جبران کامل خسارات است؛ اعم از بازسازی تأسیسات هسته‌ای صلح‌آمیز آسیب‌دیده (ماده ۳۵)، پرداخت غرامت عادلانه به خانواده‌های شهدا و مجروحان (ماده ۳۶) و ارائه تضمین عدم تکرار (ماده ۳۰). 
امیرسعید ایروانی، سفیر و نماینده دائم جمهوری اسلامی ایران در سازمان ملل، روز جمعه ۱۷ آبان ۱۴۰۴ (۸ نوامبر ۲۰۲۵) در نامه‌ای رسمی خطاب به آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل و رئیس دوره‌ای شورای امنیت اعتراف دونالد ترامپ را «سندی روشن، دارای آثار حقوقی بین‌المللی و کاملاً انکارناپذیر» در اثبات مسئولیت مستقیم ایالات متحده در جنگ ۱۲ روزه خردادماه علیه ایران دانست. 
ایروانی با استناد به اظهارات صریح ترامپ در نشست خبری روز پنجشنبه، تأکید کرد این اعتراف، بطلان کامل ادعا‌های پیشین مارکو روبیو، وزیر خارجه آمریکا را ثابت می‌کند که در ۲۳ خرداد مدعی شده بود «آمریکا هیچ دخالتی در حملات علیه ایران ندارد.» این دیپلمات ارشد ایران اضافه کرد که ایالات متحده و رژیم صهیونیستی به‌طور کامل و مشترک مسئول تمامی پیامد‌های تجاوزات خود هستند. ایروانی بار دیگر حق ذاتی و حاکمیتی جمهوری اسلامی ایران را در استفاده از تمامی مجاری حقوقی بین‌المللی برای تضمین پاسخگویی کامل دولت و مقامات آمریکا، محاکمه عاملان و آمران و مطالبه جبران کامل خسارات طبق موازین حقوق بین‌الملل موردتأکید قرار داد. او از دبیرکل خواست این مکاتبه فوراً به‌عنوان سند رسمی شورای امنیت توزیع و در دستور کار قرار گیرد تا زمینه پیگرد قانونی بین‌المللی آمریکا فراهم شود. 

کیانی: ترامپ منافعش در خاورمیانه را در معرض تهدید قرار داد

احسان کیانی معتقد است اعتراف ترامپ به مدیریت حمله خرداد اسرائیل به ایران، منافع آمریکا در خاورمیانه را در معرض تهدید جدی قرار داد. او می‌گوید ترامپ با این سخنرانی دو سیگنال فرستاد. 
 اول اینکه آماده تکرار حمله است و هیچ چشم‌اندازی برای توافق یا کاهش تنش وجود ندارد؛ دوم اینکه بر اساس یک خطای محاسباتی تصور می‌کند ایران دیگر قدرت و اراده زدن پایگاه‌های آمریکا در عراق، سوریه و حاشیه خلیج‌فارس را ندارد. کیانی تأکید می‌کند ترامپ از پیامد‌های این اظهارات نمی‌ترسد، چون معتقد است ضربه خرداد بازدارنده بوده و ایران پاسخ نخواهد داد. 

خطای محاسباتی ترامپ در قبال توان موشکی ایران 

کیانی پیام دوم اعتراف ترامپ را اعتقاد آمریکا به بازدارندگی کافی در برابر هر اقدام میدانی ایران می‌داند.
وی در این باره گفت: «ترامپ اصلاً از پیامد این سخن‌پراکنی‌ نمی‌ترسد. یعنی معتقد است اولاً ضربه‌ای که به ایران در حمله خردادماه ‌زده شده، جدی بوده و ثانیاً ایران اراده‌ای برای پاسخگویی ندارد. یعنی اینکه شما ممکن است تصور کنید پیامد‌های منفی برای آن‌ها داشته باشد؛ مثلاً پایگاه‌های آمریکا در عراق، در سوریه، در کشور‌های حاشیه خلیج‌فارس هدف قرار بگیرد یا منافع آمریکا یا اتباع آمریکا در منطقه غرب آسیا آسیب ببیند؛ ولی این نشان می‌دهد که چنین تصوری، فارغ از واقعیت میدانی، در ذهنیت طرف آمریکایی وجود ندارد. یعنی او تصور می‌کند آمادگی لازم در برابر توان و اراده ایران و گروه‌های مقاومت را دارد و معتقد است برخوردش آن‌قدر بازدارنده بوده که مطمئن است این اتفاق نمی‌افتد؛ مطمئن است که پیامد جدی برای او نخواهد داشت. به همین خاطر به‌راحتی این اظهارنظر را علنی کرده است. در بعد میدانی؛ اما پیامد این اظهارنظر این است که آمریکا دارد خود را برای سطح دیگری از تنش آماده می‌کند. یعنی احتمالاً این اظهارنظر را باید مقدمه‌ای برای اتفاقات عملیاتی، احتمالاً با محوریت رژیم ولی با پشتیبانی مستقیم و حتی شاید با مشارکت مستقیم آمریکا در منطقه دانست. به نظر می‌رسد فعلاً شروع این اتفاقات در مرز‌های جنوبی لبنان و فلسطین اشغالی باشد؛ اتفاقاتی که دارد می‌افتد. مثلاً ممکن است شاهد یک ورود زمینی محدود از طرف ارتش اسرائیل به خاک لبنان باشیم. یا ممکن است فراتر از آن نه با اعتماد زیاد اما با درجه‌ای از احتمال شامل حملات هوایی و ترور‌های هدفمند در عراق و یمن باشیم؛ یعنی شخصیت‌های شناخته‌شده، مؤثر و مسئول احتمالاً در عراق بعد از انتخابات پارلمانی (بسته به نتیجه انتخابات) و در یمن (بسته به میزان نفوذ و در واقع نشر اطلاعاتی که از یمن وجود دارد) ممکن است شاهد یک سری حملات میدانی باشیم.»

گزارش کامل را در روزنامه فرهیختگان بخوانید.