آثار محسن چاوشی فاصلۀ زیادی با تولیدات معمول بازار دارد

محسن چاوشی، نامی آشنا در دنیای موسیقی ایران است؛ کسی که حتی بدون معرفی، هر شنونده‌ای برای خودش تصویری از او دارد. عده‌ای او را با آهنگ‌هایی می‌شناسند که از شعرای قدیمی ایران خوانده است و برخی دیگر شاید او را با آثار مذهبی و اشعارش برای محرم به یاد می‌آورند. بااین‌حال، چاوشی خواننده‌ای است که کمتر کسی او را مقابل دوربین دیده و کمتر حاضر به مصاحبه شده، اما مردم دوستش دارند؛ چون او از دل می‌خواند و به دل می‌نشیند. او به‌تازگی آهنگ «بامداد خمار» را منتشر کرده و برای اینکه بیشتر از این آهنگ و روند کار چاوشی بدانیم، به سراغ رضا فؤادیان،تنظیم‌کننده رفتیم و با او به گفت‌وگو نشستیم.

فؤادیان، درباره نگاه این خواننده به موسیقی می‌گوید؛ چاوشی موسیقی را ابزاری برای کمک به مردم می‌داند. به گفته‌ او، از آثار چاوشی کاملاً مشخص است که حفظ ارزش‌ها برایش اهمیت ویژه‌ای دارد. فؤادیان معتقد است مسیر هنری چاوشی طی سال‌های فعالیتش سیر مشخصی داشته و او در زمینه‌ موسیقی و هنر، هنرمندی پیشرو به شمار می‌رود.
او با اشاره به اینکه چاوشی در مقاطعی شعر کلاسیک را در قالب موسیقی پاپ و راک ارائه کرد و از آثار مولانا، حافظ و سعدی در آثار خود بهره گرفت، گفت: «در میان خوانندگان محسن چاوشی باهوش‌ترین فرد در انتخاب شعر و متن ترانه‌هایش به شمار می‌رود و این موضوع در آثارش به‌خوبی قابل‌مشاهده است. نگاه او به جریان موسیقی کاملاً ارزشی بود؛ به‌طوری‌که اگر تمام آثارش را از آغاز فعالیت تا امروز مرور کنید که حدود 20 سال را در بر می‌گیرد هیچ‌کدام را نمی‌یابیم که فاقد معنا و مفهوم درست باشد.» او درباره‌ تنوع سبک‌های موسیقایی چاوشی نیز می‌گوید: «این هنرمند توانسته است شنوندگان خود را از نظر تفکر و ذائقه رشد دهد و با خود همراه کند. سیر موسیقایی او را می‌توان در آلبوم‌های سیزده، امیر بی‌گزند، ابراهیم و بی‌نام و همچنین در تک‌آهنگ‌هایی که به‌صورت مستقل یا برای فیلم‌ها و سریال‌ها منتشر شد، مشاهده کرد. چه از نظر موسیقی و چه از نظر شعر و ترانه، رشد و استقلال در کار‌های او کاملاً مشهود است.»

فؤادیان اشاره‌ای به همکاری چندین ساله خود با چاوشی نیز می‌کند و می‌گوید: «چاوشی بر تمام جنبه‌های کار خود اشراف دارد. اگر به سوابقش نگاه کنید، متوجه می‌شوید که شاعر توانمندی است و بسیاری از آثارش را خود نوشته و تنظیم کرده. ملودی‌ها و حتی خط وکال را شخصاً طراحی می‌کند و در مواردی، مانند آلبوم ابراهیم، میکس و مستر قطعات را نیز خودش انجام داده. این میزان از اشراف بر تمام مراحل آهنگ‌سازی نشانه‌ استعدادی استثنایی است که خداوند به او عطا کرده. امروز نیز بیش از دویست تا سیصد اثر از او در بازار موسیقی وجود دارد که نشان از گستره‌ فعالیتش در همه بخش‌ها دارد.»به گفته‌ فؤادیان، کارکردن با چاوشی برای هر آهنگ‌ساز و تنظیم‌کننده‌ای تجربه‌ای دشوار اما ارزشمند بود و تأکید می‌کند: «با بسیاری از هنرمندان دیگر همکاری داشته‌ام، اما بدون تردید کار با محسن چاوشی سخت‌تر از همه بود. او در کار بسیار دقیق است و کوچک‌ترین جزئیات را بررسی می‌کند؛ چون خودش به تمام جنبه‌های فنی کار آگاه است، هیچ نکته‌ای از نظرش پنهان نمی‌ماند. همین دقت باعث می‌شود آثار او فاصله‌ زیادی از تولیدات معمول بازار داشته باشد.»فؤادیان معتقد است که چاوشی در جریان رایج موسیقی قرار ندارد و به‌نوعی برای خود جریان‌سازی می‌کند. او ادامه می‌دهد: «چاوشی برای بسیاری از هنرمندان مرجع است و حتی ما که با او کار می‌کردیم باید نهایت دقت را در کار خود به خرج می‌دادیم. شاید همکاری با دیگر خوانندگان این‌قدر دشوار نبود؛ اما همکاری با او نیاز به ‌دقت و وسواس بسیار داشت.»در ادامه، فؤادیان به نقطه‌ عطف فعالیت چاوشی اشاره کرد و گفت: «بعد از فیلم سنتوری، او بیش‌ازپیش مطرح شد. از زمانی که شروع به استفاده از اشعار کلاسیک در قالب موسیقی مدرن‌تر کرد، به‌ویژه با ترکیب شعر‌های کهن با سبک‌هایی چون سافت‌راک و پاپ مدرن، به چهره‌ای شاخص و شناخته‌شده تبدیل شد. اگر آثار او را به‌ترتیب گوش کنید سیر تحول در موسیقی و کلامش کاملاً مشهود است. علاوه بر این، همکاری با حسین صفا که از شاعران برجسته‌ معاصر است نقش مهمی در شکل‌گیری این مسیر داشت. درواقع، تمام کسانی که با چاوشی همکاری داشتند از بهترین‌های حوزه‌ خود بودند؛ چراکه بدون چنین مهارتی حضور در آن دایره ممکن نیست.» فؤادیان روان‌شناسی موسیقی را یک علم می‌داند و می‌گوید: «بخشی از موسیقی در واقع روان‌شناسی است. موسیقی باید بتواند با حال‌وهوای فضا و قطعه منطبق شود. شعر و موسیقی کار «بامداد خمار» بنا بر دوره‌ تاریخی، زمان و داستان فیلم انتخاب شد. محسن چاوشی یکی از اشعار حافظ را انتخاب کرد و به بهترین شکل اجرا کرد و من در بخش تنظیم تمام توانم را به کار گرفتم تا از روشی استفاده کنم که به حال‌وهوای تاریخی سریال نزدیک باشد و درعین‌حال، مدرنیته نیز رعایت شود. در مورد «بامداد خمار» کاملاً بر اساس احساس خود چاوشی پیش رفتیم و می‌خواستیم کار با آن فضا، زمان و موضوعی که داشت، هماهنگ باشد. بخشی از اثر مثبت این کار، نتیجه‌ زیست مشترک من و آقای چاوشی بود. سال‌ها با ایشان همکاری داشتم و از الطاف و توانایی ایشان به ما نیز سهمی می‌رسید. چون زمان زیادی در کنار ایشان بودم، با روحیات او کاملاً آشنا شدم و می‌دانستم چه نوع کاری می‌خواهد. نسبت به دیگر تنظیم‌کنندگان که با محسن چاوشی کار می‌کردند، من حضور بیشتری داشتم و شاید همین زیست مشترک باعث شد کار‌هایی که انجام می‌دادم، با احساس بیشتری همراه باشند. این احساس نشئت‌گرفته از تفکر و روحیات خود ایشان بود. محسن چاوشی کاملاً به کاری که انجام می‌داد اشراف داشت؛ چراکه جزء معدود موزیسین‌ها و خوانندگانی است که تسلط کامل بر همه بخش‌های موسیقی دارد.»
موسیقی مذهبی یکی از ارکان جدانشدنی از کار‌های محسن چاوشی است و فؤادیان با اشاره به این موضوع می‌گوید: «در موسیقی مذهبی، محسن چاوشی به موضوعاتی می‌پرداخت که علاقه داشت و آن‌ها را دوست می‌داشت. او آثاری با فرم آلترناتیو راک و سافت‌راک ارائه کرد که قابلیت مذهبی نیز داشتند. برای مثال، دو اثر که در خدمت ایشان ساخته شد و برای دو محرم آماده شد، یکی آوازخون شد و دیگری تکیه کوچک بود. در این آثار، فضای غم‌انگیز محرمی حفظ شده و درعین‌حال، فضاسازی‌هایی وجود داشت که هم حس مذهبی را منتقل می‌کرد و هم موسیقی مدرن در آن لحاظ شد. هدف ما انتقال احساس قلبی و درعین‌حال ایجاد لذت موسیقایی برای شنونده بود.»
فؤادیان در پایان این گفت‌وگو به خصوصیات اخلاقی و شخصیت این خواننده اشاره می‌کند و می‌گوید: «او انسانی بسیار شریف و درستکاری است و از آثارش به‌خوبی می‌توان فهمید که چه شخصیت محترم و بااخلاقی دارد. محسن چاوشی انسانی ساده‌زیست، باحال، شوخ‌طبع، مشتی، بامرام، بامعرفت و دست‌به‌خیری است. مجموعه‌ خیریه‌ حیدر که دو سالی است تحت‌نظر ایشان فعالیت می‌کند، خدمات گسترده‌ای ارائه داد و بیش از سه هزار زندانی را آزاد کرد، همچنین کمک‌های مالی، کلینیک دندانپزشکی سیار و دیگر اقدامات خیر انجام شد. اهمیت خیریه برای ایشان اگر کمتر از موسیقی نباشد، بیشتر نیست.»
او در پاسخ به دلیل دوری چاوشی از فضای رسانه و کنسرت گفت: «چاوشی واقعاً شخصیتی خاص دارد. وقتی خداوند به کسی عنایت می‌کند و عزت می‌دهد، قطعاً آن فرد خاص است. نبودن او در فضا‌های عمومی به دلیل ترجیح و تشخیص خودش بود، نه غرور یا کبر. بسیار مهربان است و در مواقع نیاز، قوی ظاهر می‌شود. او تلاش می‌کند تا رفتارش در مسیر خط امیرالمؤمنین(ع) باشد؛ فارغ از هر رنگ، حزب و جناح. محسن چاوشی آثار بسیار خوبی دارد و نمی‌توانم تنها چند اثر را انتخاب کنم. همه آثارش را دوست دارم و فرقی نمی‌کند خودم در ساخت آن‌ها حضور داشته باشم یا نه. پشت هر اثر او دنیایی از حرفه، فکر، فلسفه و تجربه نهفته است و به همین دلیل، با گذشت سال‌ها، آثارش همچنان شنیدنی و ماندگار باقی مانده‌اند. زمانی که کار آوازخون را برای محرم دو سال پیش آماده می‌کردیم خودمان نیز تحت تأثیر قرار گرفتیم و با آن گریه می‌کردیم.»