سرمایه‌گذاری هوش مصنوعی صندوق ویژه می‌خواهد

هوش مصنوعی را باید از جمله عرصه‌هایی دانست که چه کشور‌های دنیا چه بخواهند و چه نخواهند باید در آن پیشرفت کنند؛ چراکه در آینده نزدیک این تکنولوژی در همه حوزه‌ها از کشاورزی گرفته تا فضا، تأثیرگذاری جدی خواهد داشت. به طوری که دنیای بدون هوش مصنوعی را تا کمتر از یک دهه دیگر نمی‌توان تصور کرد؛ دنیایی که سبک و سیاق زندگی در آن را در فیلم‌های علمی و تخیلی دیده‌ایم و هر روز که می‌گذرد، یک گام بیشتر به تجربه زیستن آن نزدیک می‌شویم. در این میان سهم 4 درصدی این حوزه از قرارداد‌های تأمین مالی اکوسیستم فناوری و نوآوری کشور در سال گذشته نشان می‌دهد هنوز نتوانسته‌ایم آنطور که باید منابع مالی موجود در سکو‌های تأمین مالی جمعی، بخش خصوصی و CVC‌ها را به هوش مصنوعی تزریق کنیم. مسئله‌ای که در صورت تداوم آن قطعاً در آینده نزدیک، فرصت رشد استارتاپ‌ها و دانش‌بنیان‌های فعال این حوزه را از دست خواهیم داد. حوزه‌ای که به گفته دبیر انجمن سرمایه‌گذاری خطرپذیر کشور هنوز آنطور که باید نتوانسته برای بخش خصوصی جذابیت داشته باشد و به همین دلیل سهم اندکی از سرمایه‌گذاری‌های اکوسیستم فناوری و نوآوری دارد. در ادامه رئیس هیئت‌مدیره و دبیر انجمن سرمایه‌گذاری خطرپذیر کشور از چرایی سهم اندک هوش مصنوعی و مؤلفه‌های تغییر این وضعیت گفته‌اند. 

رئیس هیئت‌مدیره انجمن سرمایه‌گذاری خطرپذیر کشور: باید صندوق هوش مصنوعی در کشور راه‌اندازی شود

سیدمحمدحسین سجادی‌نیری، رئیس هیئت‌مدیره انجمن سرمایه‌گذاری خطرپذیر کشور درباره اینکه چرا سرمایه‌گذاران توجه چندانی به حوزه هوش مصنوعی در کشور ندارند، گفت: «این مسئله چند دلیل مختلف دارد. اولین دلیل، نوپا بودن این حوزه است. هوش مصنوعی هنوز به مرحله‌ای نرسیده که بخش خصوصی با اطمینان کامل روی آن سرمایه‌گذاری کند. با این حال، اگر کل اکوسیستم دانشگاهی و پژوهشی کشور را مدنظر قرار دهیم، سهم کنونی هوش مصنوعی را نمی‌توان ناچیز دانست. برای درک بهتر، کافی است آن را با سهم حوزه‌هایی مانند عمران یا کشاورزی مقایسه کنیم.»
وی ادامه داد: «نکته حائز اهمیت اینجاست که هوش مصنوعی یک فناوری افقی محسوب می‌شود؛ به این معنا که می‌تواند در تمامی حوزه‌های عمودی و صنایع گوناگون به کار گرفته شود و به همین دلیل در حوزه‌های دیگری که سرمایه‌گذاری صورت می‌گیرد، خواه و ناخواه در عرصه هوش مصنوعی هم اثرگذار است.» 
رئیس هیئت‌مدیره انجمن سرمایه‌گذاری خطرپذیر کشور تصریح کرد: «به نظر من، اگر دولت بستری فراهم کند تا در قالب طرح‌های هم‌سرمایه‌گذاری کار جلو برود، اتفاقات خوبی می‌افتد، یعنی به ازای هر میزان سرمایه‌ای که بخش خصوصی وارد می‌کند، دولت نیز به همان نسبت مشارکت کند، شاهد جهشی قابل‌توجه در این حوزه خواهیم بود.»
سجادی‌نیری بیان داشت: «یکی دیگر از راهکار‌های مؤثر، ایجاد «صندوق هوش مصنوعی» با بهره‌گیری از ظرفیت‌های قانونی موجود، نظیر قانون جهش تولید دانش‌بنیان است. این صندوق می‌تواند نقش محرکی قوی را برای بخش خصوصی ایفا کند؛ بخشی که همواره در خط مقدم نوآوری و فناوری فعالیت داشته است. به ویژه برای بنگاه‌های بزرگ خصوصی که برای حفظ جایگاه رقابتی خود ناگزیر به نوآوری هستند، این موضوع از اهمیت بالایی برخوردار است، بنابراین تمرکز بر تقویت سرمایه‌گذاری خطرپذیر (CVC)، اهرم‌سازی منابع و هم‌سرمایه‌گذاری دولت، می‌تواند کمک ویژه‌ای به پیشرفت این حوزه کند.» 
وی اظهار داشت: «اگر در این مسیر با تعلل مواجه شویم، بازی عقب‌افتادگی کشور در حوزه هوش مصنوعی می‌تواند به سناریویی ترسناک برای اقتصاد و اقتدار ملی کشور تبدیل شود. هوش مصنوعی یکی از همان حوزه‌های راهبردی است که اگر فرصت طلایی پیشرفت در آن را از دست بدهیم، مشخص نیست چه زمانی بار دیگر چنین بزنگاه منحصر به فردی برای کاهش فاصله با کشور‌های پیشرفته در اختیارمان قرار گیرد.» 

دبیر انجمن سرمایه‌گذاری خطرپذیر کشور: حوزه سرمایه‌گذاری به قوانین تسهیل‌گر نیازمند است 

عباســـــــعلی کارشـــــــناس، دبیر انجمن سرمایه‌گذاری خطرپذیر کشور درباره چرایی سهم پایین هوش مصنوعی از قرارداد‌های تأمین مالی گفت: «در ابتدا باید عنوان کرد که ما در کشور نهاد‌های تخصصی متعددی داریم که هر یک در حوزه مشخصی مانند فناوری، کشاورزی یا معدن فعالند. مشکل آنجاست که عمده تمرکز سرمایه‌گذاری این نهاد‌ها، معطوف به حوزه تخصصی خودشان باقی مانده است. هوش مصنوعی اما یک فناوری فرابخشی و تحول‌آفرین است که بر تمام عرصه‌ها اثر می‌گذارد.»
وی با بیان اینکه متأسفانه هنوز نفوذ و اثرگذاری واقعی این فناوری در سایر حوزه‌ها برای بازیگران اصلی اقتصاد ملموس نشده است، اظهار داشت: «آنچه امروز در کشور شاهدیم، بیشتر به یک حرکت شعارگونه شبیه است؛ اینکه صرفاً بگوییم «هوش مصنوعی مهم است» و سازمان یا صندوقی برای آن تأسیس کنیم، بدون آنکه به کاربرد‌های عینی و راهبردی آن در حوزه‌هایی مانند کشاورزی یا معدن بپردازیم، فایده‌ای نخواهد داشت. مسئله اصلی اینکه باید به سمتی برویم تا مثلاً صندوق کشاورزی ما از طرح‌های مبتنی بر هوش مصنوعی در حوزه خود استقبال و حمایت کند.» 
دبیر انجمن سرمایه‌گذاری خطرپذیر کشور بیان داشت: «به نظر می‌رسد حجم سرمایه‌گذاری در حوزه هوش مصنوعی هنوز به حد مطلوب نرسیده که یکی از دلایل آن، بلاتکلیفی نهاد‌های سیاست‌گذار و همچنین عدم بلوغ کافی برخی حوزه‌ها برای بهره‌گیری از قابلیت‌های هوش مصنوعی است.» این کارشناس درباره آینده سرمایه‌گذاری در حوزه هوش مصنوعی اظهار داشت: «ما مجبوریم به این سمت حرکت کنیم؛ اما تحقق این امر، نیازمند حمایت‌ها و زیرساخت‌هایی است که تنها دولت می‌تواند فراهم کند. هوش مصنوعی حوزه پرهزینه‌ای است که نیاز به زیرساخت‌های گران‌قیمت و مشوق‌های جدی دارد. از سوی دیگر، حوزه سرمایه‌گذاری نیز به قوانین تسهیل‌گر نیازمند است.»
وی تصریح کرد: «متأسفانه ما در کشورمان عمدتاً انتهای زنجیره را می‌بینیم؛ اما حلقه‌های میانی که این زنجیره را شکل می‌دهند، نادیده گرفته می‌شوند. سرمایه‌گذاری خطرپذیر (VC)، نهاد‌های مالی و صندوق‌های پژوهش و فناوری، همان حلقه‌های شکل‌دهنده و تسهیل‌گرند. با این حال، متأسفانه در قوانین ما، حمایت‌ها، معافیت‌های مالیاتی و تسهیلات، عمدتاً معطوف به انتهای زنجیره، یعنی شرکت‌های دانش‌بنیان شده است.» دبیر انجمن سرمایه‌گذاری خطرپذیر کشور با تأکید بر اینکه طبیعتا نقش شرکت‌های دانش‌بنیان را نباید نادیده گرفت، ادامه داد: «اما برای مقایسه، باید نگاهی به کشور‌های پیشرو مانند کانادا، آمریکا و کشور‌های اروپایی انداخت. در آنجا تمرکز اصلی بر تقویت شرکت‌های سرمایه‌گذاری خطرپذیر (VC) است؛ چراکه این نهاد‌ها هستند که پول هوشمند را وارد چرخه اقتصاد می‌کنند. به عبارت دیگر آن‌ها تنها سرمایه‌گذار نیستند، بلکه با مدیریت و شبکه‌ای که ارائه می‌دهند، باعث رشد واقعی استارتاپ‌ها و شرکت‌های فناور می‌شوند.» این کارشناس بیان داشت: «تفاوت عظیم میان ارائه یک وام یا کمک بلاعوض به یک استارتاپ و سرمایه‌گذاری یک شرکت VC آن است که چنین شرکت‌هایی همراه با پول، مدیریت و راهبرد را نیز برای شرکت‌های دانش بنیان به ارمغان می‌آورند؛ اما این مسئله را در زمان اعطای وام و تسهیلات شاهد نیستیم.» وی خاطر نشان کرد: «واقعیت آن است که سیاست‌گذاران ما باید حرکت خود را به سمت تقویت نهاد‌های شکل‌دهنده زیست‌بوم فناوری، یعنی سرمایه‌گذاران خطرپذیر شروع کنند. تدوین قوانین شفاف، اعطای معافیت‌های هدفمند و رفع موانع قانونی برای این نهاد‌ها، کلید اصلی رسیدن به رشد کیفی و کمّی در حوزه هوش مصنوعی است؛ تنها در این صورت است که می‌توانیم شاهد تحقق آنچه در جهان می‌بینیم، در کشور خودمان نیز باشیم.»