«فرهیختگان» از حواشی یک رویداد مهم حوزۀ پزشکی گزارش میدهدمنظر عمومی نیز مردم نهاد نظام پزشکی را صرفاً صدای پزشکان نمیدانند، بلکه آن را مرجعی میبینند که باید حافظ حقوق بیماران و تضمینکننده کیفیت خدمات درمانی باشد.
مهندسها مشغول انتخابات نظامپزشکی هستند
فرهیختگان: انتخابات سازمان نظام پزشکی ایران بیش از آنکه صرفاً یک رویداد صنفی محدود به پزشکان باشد، آینهای از وضعیت بلوغ اجتماعی، ظرفیتهای مشارکت حرفهای و نسبت نهادهای مدنی با ساختار سیاسی کشور است. این انتخابات در طول دههها، فراتر از صدور پروانه و پیگیری تخلفات، نقش حلقهای ارتباطی میان پزشکان، مردم و حاکمیت را ایفا کرده و بنابراین هر دوره آن زیر ذرهبین ناظران اجتماعی و سیاسی قرار میگیرد.
اهمیت این فرایند زمانی دوچندان میشود که به یاد آوریم تصمیمات هیئتمدیره و رئیسکل نظام پزشکی، مستقیم یا غیرمستقیم بر معیشت پزشکان، دسترسی عمومی به خدمات درمانی و کیفیت سیاستگذاری در نظام سلامت تأثیرگذار است. از تعیین تعرفههای پزشکی گرفته تا سیاستهای مهاجرت نیروی انسانی متخصص و برخورد با تخلفات صنفی، همه در سایه ترکیب مدیریتی این سازمان رقم میخورد. هر تغییر مدیریتی، دیر یا زود انعکاس خود را در مطبها، بیمارستانها و حتی جیب مردم نشان خواهد داد.
با این همه، تجربه تاریخی نشان داده است که استقلال این نهاد صنفی در تمامی دورهها تضمین نشده است. دخالتهای مستقیم دولتها و نهادهای بیرونی، ترکیب مدیریتی و فرایند تصمیمگیری سازمان را گاه از مسیر حرفهای خود منحرف کرده است. فعالان صنفی بر این باورند که هرگاه مدیران نظام پزشکی به دیگر نهادها وامدار بودهاند، در لحظات حساس نیز نتوانستهاند در برابر فشارها ایستادگی کنند و نتیجه، چیزی جز تضییع حقوق پزشکان و افزایش بار مالی بر مردم نبوده است. از سوی دیگر، هرگاه استقلال سازمان حفظ شده، هم در تعرفهگذاری و هم در مقابله با تخلفات صنفی و هم در ارتقای کیفیت خدمات درمانی، نتایج ملموستری به دست آمده است.
اکنون در آستانه دورهای تازه از انتخابات، پرسشی قدیمی بار دیگر در برابر جامعه پزشکی قرار گرفته است؛ آیا نظام پزشکی قادر خواهد بود همچنان نهادی مستقل و صنفی باقی بماند و در عین حال تعامل سازندهای با حکمرانی داشته باشد، یا این بار نیز جریانهای بیرونی، با بهرهگیری از قدرت مالی و رسانهای خود، مسیر انتخاب را به نفع نیروهای وابسته دگرگون خواهند کرد؟
رد صلاحیت شدهها چطور برگشتند؟
انتخابات سازمان نظام پزشکی ایران، بهعنوان مهمترین رویداد صنفی حوزه سلامت، در سال جاری با ثبتنام بیش از ۶۶۰۰ نفر آغاز شد؛ رقمی که نشاندهنده گستردگی بدنه فعال پزشکی و پیراپزشکی و اهمیت جایگاه این نهاد است. شرکتکنندگان از گروههای مختلف حرفهای، شامل پزشکان عمومی و متخصص، دندانپزشکان، داروسازان، ماماها و رشتههای وابسته وارد رقابت شدند تا درنهایت ترکیب هیئتمدیرههای استانی و سپس شورای عالی نظام پزشکی و رئیسکل مشخص شود. بر اساس اطلاعیه رسمی هیئت مرکزی نظارت، در مرحله نخست تنها حدود یک درصد از ثبتنامکنندگان رد صلاحیت شدند. این رقم در مقایسه با دورههای پیشین به شکل محسوسی کاهش یافته است. برای نمونه، در دوره قبل نزدیک به ۱۰ درصد از داوطلبان از ورود به رقابت بازمانده بودند.
در کنار این، سازوکار رسیدگی به اعتراضات نیز نقش تعیینکنندهای ایفا کرده است. برخی داوطلبانی که در مرحله اول رد صلاحیت شده بودند، پس از اعتراض توانستند مجدداً وارد رقابت شوند. این موضوع در ظاهر، نشانهای از انعطاف و رعایت حق اعتراض است، اما در عین حال زمزمههایی از رایزنیهای پشت پرده و مداخله برخی مقامات برای بازگرداندن افراد خاص به فهرست نهایی شنیده میشود. این شایعات، فضای انتخابات را بهویژه در تهران و مراکز استانها متأثر کرده و به گمانهزنیها درباره امکان «مهندسی انتخاباتی» دامن زده است.
مطالبات اصلی صنف؛ تعرفهها، مهاجرت و شفافیت
هر انتخاباتی در سازمان نظام پزشکی، صرفنظر از حاشیهها و مداخلات بیرونی، نهایتاً باید بازتابدهنده دغدغههای واقعی بدنه حرفهای باشد. جامعه پزشکی ایران در سالهای اخیر با سه بحران توأمان روبهرو بوده است؛ تعرفههای غیرواقعی و فشار مالی بر بیماران، موج مهاجرت نیروی انسانی متخصص و گسترش تخلفات ناشی از ضعف نظارت و فاصله میان قانون و اجرا. این سه محور اکنون به موضوعات اصلی مناظرهها، بیانیهها و وعدههای انتخاباتی بدل شدهاند. تعرفه خدمات پزشکی، قلب اقتصاد سلامت ایران است. پزشکان و فعالان صنف تأکید دارند تعرفهها سالهاست از واقعیت هزینهها فاصله گرفته و همین امر موجب ناهنجاریهای عمیق شده است. بر اساس آمارهای رسمی، در مقاطعی میانگین رشد تورم سالانه بیش از ۴۰ درصد بوده، اما افزایش تعرفههای حرفهای جامعه پزشکی تنها ۳ تا ۵ درصد (در برخی سالها صفر) تعیین شده است. این شکاف، فشار دوگانهای ایجاد کرده است؛ چراکه از یکسو بیماران مجبور شدهاند سهم بیشتری از جیب خود بپردازند و از سوی دیگر پزشکان در تأمین هزینههای واقعی خدمات با مشکل مواجه شدهاند. نتیجه این روند، رواج پدیدههایی همچون «زیرمیزی» و افزایش اقدامات غیرضروری برای جبران کسری درآمد بوده است. نکته مهم این است که واقعیسازی تعرفهها الزاماً به معنای افزایش هزینه مردم نیست. اگر بیمهها مطابق قانون بخش بیشتری از هزینه واقعی را پوشش دهند، سهم پرداخت مستقیم بیماران کاهش مییابد. اما در عمل، مقاومت شرکتهای بیمه و ضعف نظارت دولت باعث شده هزینهها بر دوش مردم باقی بماند. این مطالبه اکنون به یکی از محورهای اصلی انتخابات تبدیل شده و نامزدهایی که وعده پیگیری سختگیرانه تعرفههای واقعی و فشار بر بیمهها را دادهاند، در میان بدنه جوانتر پزشکان با استقبال بیشتری روبهرو شدهاند.
شفافسازی مجوزها، سپر پزشکان سالم میشود
محور سوم، مطالبه برای شفافیت بیشتر و مقابله مؤثر با تخلفات است. تخلفات در حوزه پزشکی، از صدور پروانههای غیرقانونی تا دریافتهای غیرمتعارف، در دورههای گذشته بارها خبرساز شده است. در سالهای اخیر تلاشهایی برای الکترونیکیسازی فرایندها و انتقال خدمات به سامانههای برخط انجام شده که به کاهش فرصتهای فساد کمک کرده است. با این حال، هنوز فاصله زیادی تا شفافیت کامل وجود دارد.
مطالبه جدی جامعه پزشکی این است که سازمان نظام پزشکی باید بیتعارف و مستقل، به تخلفات صنفی رسیدگی کند؛ هم برای حفظ اعتماد عمومی و هم برای صیانت از اعتبار پزشکان سالم. پروندههای انتظامی باید با سرعت و عدالت بررسی شوند و نتایج آنها بهطور عمومی اعلام شود. افزون بر آن، نامزدهای انتخابات بر ضرورت ایجاد سامانههای شفاف برای ثبت و ردیابی تمام مجوزها و فعالیتهای حرفهای تأکید کردهاند.
مطالب پیشنهادی
.gif?v=0)
