مکانیسم ماشه تأثیری بر رابطه با چین ندارد

فرهیختگان: این روزها مکانیسم ماشه یا همان اسنپ‌بک به موضوع اصلی رسانه‌ها و محافل خبری کشور تبدیل شده است. از یک سو برخی تلاش دارند همه‌چیز را تمام‌شده نشان دهند و از بحران‌هایی می‌گویند که ابعاد آن فراتر از تصور است، از سوی دیگر افرادی نیز هستند که از فعال‌سازی مکانیسم ماشه به عنوان فرصت تاریخی برای ایران یاد می‌کنند. برای نمونه، درحالی که برخی از رسانه‌های اصلاح‌طلب مدام ترس و وحشت را به جامعه تزریق می‌کنند، محسن زنگنه، نماینده مجلس در توییتر خود نوشت: «شش مهر به روز ملی قطع کامل امید از آمریکا و غرب و سرآغاز تحول اقتصادی با تکیه بر ظرفیت‌های داخلی و پیوند با کشورهای شرق و همسایه تبدیل خواهد شد.»

اما در این میان، کسانی نیز هستند که معتقدند مکانیسم ماشه قطعا مهم است و می‌تواند تبعاتی برای کشور داشته باشد و نمی‌توان آن را جدی نگرفت اما اولا باید به اندازه تاثیر آن به این موضوع ضریب داد. ثانیا یک فهم مشترک در داخل پیرامون آن ایجاد کرد، نکته سوم اینکه نباید با بزرگنمایی این موضوع، دست از کار با کشورهای همسو ازجمله چین و روسیه و همسایگان برداشت. مورد چهارم هم اینکه‌ دولت و حاکمیت باید با طراحی ایده‌هایی، چشم‌انداز چندساله به مردم ارائه کنند. مجیدرضا حریری، رئیس اتاق بازرگانی مشترک ایران و چین و مجید شاکری، کارشناس اقتصادی در گفت‌وگو با «فرهیختگان» ابعاد مختلف عبور از موانع فعال‌سازی مکانیسم ماشه را تشریح کردند.

محدودیت‌های نفتی و پتروشیمی ناشی از تحریم آمریکاست نه اسنپ‌بک

مجیدرضا حریری، رئیس اتاق بازرگانی ایران و چین در گفت‌وگو با «فرهیختگان» درباره فعال شدن مکانیسم ماشه و پیامد‌های آن بر اقتصاد و تجارت ایران یادآور شد: «این موضوع نیازمند درک دقیق مفهوم اصلی مکانیسم ماشه یا اسنپ‌بک است و بدون شناسایی صحیح نمی‌توان اقدام مؤثری انجام داد.» وی اظهار کرد: «مکانیسم ماشه به معنای بازگرداندن خودکار تحریم‌های بین‌المللی توسط کشور‌های عضو سازمان ملل در صورت نقض توافق هسته‌ای است و فعال شدن آن می‌تواند به اعمال محدودیت‌های بیشتر منجر شود.» حریری ادامه داد: «مکانیسم ماشه درحقیقت شامل پنج قطعنامه شورای امنیت صادر شده علیه ایران بین سال‌های ۲۰۰۶ تا ۲۰۱۰ است. بر این اساس این تحریم‌ها عمدتاً صنایع هسته‌ای و بخشی از صنایع موشکی کشور را هدف قرار داده و محدودیتی مستقیم بر صادرات نفت، پتروشیمی یا واردات و صادرات در شورای امنیت سازمان ملل ایجاد نکرده است.» وی افزود: «محدودیت‌های نفتی و پتروشیمی که اعمال شده، ناشی از تحریم‌های یکجانبه آمریکا است و نه تحریم‌های شورای امنیت؛ به عنوان مثال، تغییر بارنامه در کشور‌های دیگر تنها به دلیل تحریم‌های آمریکا انجام می‌شود و ارتباطی با تحریم‌های سازمان ملل ندارد.» حریری خاطرنشان کرد: «تحریم‌های آمریکا بسیار گسترده و شامل تجارت، پول، مالی، حمل‌ونقل و بیمه است و هیچ یک از این موارد در تحریم‌های سازمان ملل دیده نمی‌شود.» 

وی با اشاره به اثرات حقوقی و تجاری این تحریم‌ها اظهار کرد: «از منظر حقوق تجاری نه نگاه سیاسی، تجارت خارجی ایران به طور مستقیم به هیچ عنوان تحت‌تأثیر تحریم‌های سازمان ملل قرار ندارد و کشور‌های دیگر تنها در صورتی که به محموله‌های مرتبط با صنایع هسته‌ای یا موشکی مشکوک شوند، می‌توانند کشتی یا هواپیما را متوقف و بازرسی کنند؛ هیچ الزام دیگری وجود ندارد.» به گفته حریری، بزرگنمایی این موضوع در رسانه‌ها و افکار عمومی باعث ایجاد برداشت‌های نادرست می‌شود و اگر خطر دیگری وجود داشته باشد، آن‌وقت می‌توان درباره اقدامات لازم تصمیم‌گیری کرد. مهم‌ترین کار از نظر من تبیین اثرات حقوقی، تجاری، نظامی و سیاسی فعال‌سازی مکانیسم ماشه است. 

اصلی‌ترین راهکار؛ رسیدن به فهم مشترک در داخل

مجیدرضا حریری درباره راهکار‌های مقابله با آثار تحریم‌ها توضیح داد: «ابتدا باید درک و فهم مشترک از خطرات و تهدید‌ها در سطح جامعه و میان جناح‌های مختلف سیاسی ایجاد شود. سپس اثرات قطعنامه‌ها بر ایران در ابعاد حقوقی، تجاری، سیاسی و نظامی تبیین شود و تمرکز بر حوزه‌هایی باشد که مستقیماً تحت‌تأثیر قرار گرفته‌اند.» وی افزود: «بر اساس این فهم مشترک، اقدامات هماهنگ و مؤثر برای کاهش اثرات تحریم‌ها طراحی و اجرا خواهد شد زیرا بدون درک دقیق، برداشت‌های نادرست در جامعه و میان فعالان اقتصادی ایجاد خواهد شد.» وی در پایان تأکید کرد: «تحریم‌های شورای امنیت ایران به‌طور مستقیم تجارت خارجی کشور را محدود نکرده و مشکلات فعلی عمدتاً ناشی از تحریم‌های یکجانبه آمریکا است و تمرکز بر درک صحیح و تبیین اثرات واقعی تحریم‌ها پیش‌شرط لازم برای هر اقدام مؤثر است.» 

محدودیت تراکنش‌های بانکی یا نفت در اسنپ‌بک نیامده  است

 مجید شاکری، اقتصاددان در گفت‌وگو با «فرهیختگان» درباره راه‌حل‌های عبور از وضعیت اقتصادی موجود پس از فعال‌سازی مکانیسم ماشه اظهار داشت: «اولاً باید درک کنیم مکانیسم ماشه مهم است اما به اندازه خودش، و آثار امنیتی و نظامی آن به مراتب بیشتر از آثار اقتصادی است. چون شش قطعنامه تحریم‌های سازمان ملل به لحاظ مدل اشاعه و ضمانت اجرا خیلی با تحریم‌های آمریکا تفاوت دارد. ثانیاً اساساً موضوعات آن به لیست محدودی از افراد محدود شده که ورود افراد جدید به آن‌ها نیازمند هدف‌گذاری آدم‌های جدید است. نکته بعدی اینجاست که حتی در جدی‌ترین قطعنامه‌ها که قطعنامه ١٩٢٩ است هم هیچ موضوعی که به کلیت تراکنش‌های بانکی یا کلیت مسأله نفت ایران مرتبط باشد وجود ندارد.»

نگاه غرب متفاوت از گذشته است 

وی در پایان یادآور شد: «در مجموع به نظر می‌رسد اجرای قطعنامه ۱۹۲۹ در این دوره هیچ شباهتی به اجرای آن در دوره قبل ندارد؛ یعنی کاملاً یک چشم‌انداز متفاوتی دارد که غرب فارغ از اینکه متن چیست، به دنبال افزایش تنش است. به نظر می‌رسد روسیه و چین نیز آمادگی حقوقی پیمودن یک مسیر کاملاً متفاوت را دارند. احتمالاً در اجرا، (یعنی به لحاظ تعیین بودجه و تعیین کمیته کارشناسان) چالش‌های بیشتری نسبت به دوره قبل شاهد خواهیم بود. این یک دنیای جدید است که باید برای آن آماده باشیم و با ادبیات قدیمی با آن برخورد نکنیم.» 

متن کامل این گزارش را در روزنامه فرهیختگان بخوانید.