ارزیابی اوضاع جهانی؛ دنیا دارد عوض می‌شود؟

سید مهدی طالبیپژوهشگر حوزه بین‌الملل

درگرفتن جنگ‌های متعدد و بزرگ در جهان که پیش از این وقوع آن‌ها به این شکل و ابعاد دور از ذهن تلقی می‌شد، حکایت از شکل‌گیری وضعیتی جدید در جهان دارد؛ وضعیتی که در آن جایگاه کشور‌ها و ملت‌ها تغییر کرده و طی آن برخی قوی‌تر شده و بعضی تضعیف شده یا از بین ‌می‌روند. بروز خطر سقوط پایتخت برای اوکراین در جنگ با روسیه و تسلط روس‌ها بر یک‌پنجم خاک این کشور، قرار گرفتن رژیم صهیونی در خطر موجودیتی پس از ۷ اکتبر و صف‌آرایی دولت‌های قدرتمندی در جهان در برابر آمریکا، مصادیقی از وضعیت جدید هستند. 

ارزیابی اوضاع جهانی

در این بخش به تعدادی از مهم‌ترین مسائل جهانی و بررسی آن‌ها پرداخته شده است. 

1- آمریکا دو مانور اجلاس‌گونه برای نشان دادن برتری‌اش انجام داد. نخست، دیدار با ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه در آلاسکا و دوم، دیدار با هیئتی از رهبران اروپایی که در کاخ سفید انجام شد. هردو مانور با حرکاتی مخالف جبران شدند؛ چین اجلاسی متشکل از متحدان تشکیل داد که پوتین نیز در آن حضور یافت. علاوه بر مانور قدرت چین، در این اجلاس آشکار شد فعلاً پوتین علیه شرق با آمریکا معامله نکرده است. در حال حاضر نیز به رسمیت شناختن کشور فلسطین برخلاف خواست آمریکا توسط اروپا در قالب حرکتی جهانی، نشان داد متحدان آمریکا مترصد گریزگاهی برای نشان دادن تفاوت منافع خود با واشنگتن بوده‌اند. 

2- هند فارغ از مظاهر قدرت مادی مانند توان نظامی و اقتصادی، در قضیه جنگ اوکراین و دولت ترامپ نشان داد قدرت معنوی بالایی در حفظ استقلال خود دارد. هند با وجود روابط با غرب و فشار‌های این مجموعه، رابطه با روسیه را حفظ کرد و در تنش‌ها با ترامپ عقب‌نشینی نکرد. هندی‌ها پس از فشار‌های ترامپ با سرعتی باورنکردنی به چین نزدیک شدند تا انعطاف خود برای مواجهه با تهدیدات را نشان داده و ارزششان را اثبات کنند. 

3- چین با برگزاری رژه نظامی بزرگ با حضور رهبران مجموعه شرق، در موقعیتی که ترامپ با گردهم آوردن صفی از رهبران اروپایی در کاخ سفید به دنبال نشان دادن قدرت آمریکا بود، از تمایلش برای همتایی با واشنگتن و مقاومتش در برابر پیشروی‌های این کشور خبر داد. چینی‌های محتاط گرچه به دلیل سیاست‌های خود طی چهاردهه اخیر وارد تنش‌های گرم نشده و بر اثر همین رویه، از آن دچار ترس شده‌اند، اما همین چنگ و دندان نشان دادن‌های تسلیحاتی از سوی آنان حکایت از تندتر شدن مواضعشان علیه تهدیدات غرب دارد. 

4- نوع و پایداری رفتاری برخی دولت‌ها و احزاب نشان می‌دهد عملیات ۷ اکتبر و وقایع درپی آن به گونه‌ای صهیونیست‌ها را از نظر نفوذ جهانی با مشکل روبه‌رو کرده که دیگران آن‌ها را به چالش می‌کشند. تنها به عنوان یک نمونه، گوستاوو پترو، رئیس‌جمهور کلمبیا که اوایل جنگ ضد رژیم صهیونی موضعگیری کرد و سپس مجبور شد در دیداری فوری با سفیر این رژیم حرف‌های مثبتی بزند، با تضعیف هرچه بیشتر صهیونیست‌ها باردیگر به مواضع پیشین خود بازگشت و آن را تشدید کرد. خلع ید شرکت معدنی حاضر در کلمبیا به دلیل محصولات به دست آمده از این کشور به رژیم صهیونی یکی از اقدامات اوست. 

5- کره شمالی احساس می‌کند قدرت بیشتری یافته و قادر به تغییر جایگاه خود در شرق آسیا و مناسبات جهانی است. کره شمالی در مدتی که آمریکا درگیر جنگ اوکراین و طوفان الاقصی در غزه بود، موفق شد در آرامش به تولید و انباشت سلاح‌های هسته‌ای پرداخته و زرادخانه بزرگتری بسازد. این کشور با حضور در مبارزه با نیرو‌های اوکراینی حاضر در استان کورسک روسیه، به جنگ مسکو با ناتو در شرق اروپا وارد شد و از این طریق به منابع مالی، تجهیزات نظامی و فناوری‌های روسی دست یافت. تقویت قدرت هسته‌ای با افزایش تعداد این سلاح‌ها، رونمایی از موشک‌های قاره‌پیمای کارآمدتر به طور انبوه و بهبود اوضاع مالی و همچنین تقویت روابط با دولت‌های شرقی، پیونگ‌یانگ را در موقعیتی متفاوت با چندسال قبل قرار داده است. 

متن کامل این گزارش را در روزنامه فرهیختگان بخوانید.