با تکنولوژی نانو شاید ماهی ارزان شود!

ندا اظهریخبرنگار

این سال‌ها که بارندگی‌ها در سطح کشور به پایین‌ترین حد خود رسیده، چالش آب و دسترسی به منابع آبی به‌خوبی لمس می‌شود. قطعی گاه‌به‌گاه آب به دلیل کمبود این مایع حیات و نیز نداشتن نیروی برق کافی برای تأمین آب مورد نیاز، کشور را دچار مشکلات جدی کرده است. در این بین، فناوری می‌تواند به مصرف بهینه و صرفه‌جویی آب و نیز راه‌های فناورانه برای مدیریت مصرف آب کمک کند. فناوری نانو از جمله قابلیت‌های بالقوه در کشور است که از سال‌ها پیش در حوزه‌های مختلفی از جمله آب و محیط زیست هم کار کرده و مدتی است که به فراخور شرایط کنونی، مأموریت‌های ویژه‌ای را طبق نیاز کشور، طراحی کرده‌اند تا هر کدام از این مأموریت‌ها بتوانند باری از دوش مدیران عرصه فناوری بردارند. 

صادرات 400 هزار دلاری 9 شرکت آب و محیط زیست

با توجه به اینکه صنعت عمران و ساختمان بیش از یک‌سوم کل بازار محصولات فناوری نانوی ایران را در سال 1402 به خود اختصاص داده، رقمی بالغ بر 21 هزار و 400 میلیارد تومان را کسب کرده است. در تقسیم‌بندی برترین صنایعی که از فناوری نانو استفاده می‌کنند، صنعت آب و محیط زیست تنها یک درصد از کل بازار محصولات نانویی ایران را از آن خود کرده است. طبق آمار سال 1403، حدود 9 شرکت در حوزه آب و محیط زیست فعالیت می‌کنند که حجم صادراتی آن‌ها چیزی حدود 400 هزار دلار را شامل می‌شود. 

کاهش 40 درصدی مصرف انرژی با نانوحباب

از منظر اثرگذاری فناوری نانو در بهبود کیفیت زندگی و اثرگذاری اجتماعی، بهره‌مندی از فناوری‌های نانو در حوزه آب در قالب فناوری نانوحباب، در بازه سال‌های 1402- 1400 باعث افزایش 12 درصدی برداشت محصولات گلخانه‌ای شده که این مهم، با کمک فناوری نانوحباب امکان‌پذیر شده است. همچنین با توجه به اینکه فناوری نانوحباب در حوزه پرورش ماهی هم می‌تواند مؤثر واقع شود، افزایش صددرصدی تولید ماهی پرورشی را به دنبال داشته باشد که ارزشی یک میلیون دلاری را به همراه داشته است. بهره‌گیری از فناوری‌های نانویی در حوزه آب و پساب و کمک به تسهیل فرایند‌های تصفیه‌ای، تا 40 درصد در مصرف انرژی صرفه‌جویی کرده و کاهش 20 درصدی هزینه تأمین تجهیزات تصفیه پساب و تأمین آب آشامیدنی سالم را با مصرف انرژی و موادشیمیایی کمتر به دنبال تولید و به کارگیری تجهیزات تولیدکننده نانوحباب در کشور در سال‌های 1402- 1400 ایجاد کرده است. فناوری نانوحباب طی این سه سال حجم فروشی بالغ بر 160 میلیارد تومان را به ثبت رساند. بهره‌مندی از فناوری نانوحباب منجر به ارتقای حوزه کشاورزی و تأمین غذا و نیز کمک به کاهش مشکل ناترازی انرژی در کشور شده است. 

کاهش 80 درصدی سرمایه‌گذاری در آبزی‌پروری

از نظر قابلیت‌های اقتصادی، در صورتی که تمام گلخانه‌های کشور به این فناوری مجهز شوند، این فناوری نانویی باعث کاهش هزینه 94 درصدی در سرمایه‌گذاری برای افزایش 12 درصدی محصولات کشاورزی آب کشت می‌شود. علاوه بر این، با تجهیز تمام استخر‌های پرورش ماهی کشور به فناوری نانوحباب، کاهش 80 درصدی در سرمایه‌گذاری به منظور افزایش صددرصدی تراکم محصولات آبزی امکان‌پذیر می‌شود. تا پایان سال 1402 بیش از 100 هکتار گلخانه هیدروپونیک صیفی‌جات در کشور به سامانه نانوحباب مجهز شدند که افزایش 12 درصدی برداشت محصولات گلخانه‌ای و نیز افزایش 25 تا 30 درصدی ارزش غذایی محصولات را به دنبال داشت. با توجه به اینکه هر هکتار گلخانه هیدروپونیک 200 تن محصول می‌دهد، این برداشت محصول با کمک فناوری نانوحباب به 2400 تن افزایش می‌یابد که معادل یک میلیارد و 80 هزار دلار صادرات این محصولات برآورد شده بود.

بهره‌مندی از فناوری نانوحباب در استخر‌های پرورش ماهی در کشور با بهبود کیفیت آب و توزیع یکنواخت اکسیژن و به دنبال آن کاهش تلفات، موجب افزایش دوبرابری تراکم آبزی‌پروری می‌شود. تا پایان سال 1403، قریب به 10 استخر پرورش ماهی با ظرفیت هزار تن ماهی در سال به فناوری نانوحباب تجهیز شدند که باعث شد حجم تولید ماهی‌های پرورشی به 500 تن افزایش یابد که درمجموع، ارزش مالی این بخش در سال گذشته حدود 700 هزار دلار برآورد شد. سالانه محصولات آبزی در 25 هزار مزرعه پرورش آبزیان در کشور حدود 500 هزار تن را دربرمی گیرد که اگر تمام این مزارع به سامانه نانوحباب مجهز شوند، با افزایش صددرصدی محصول، تولید در مزارع پرورش آبزیان به یک میلیون تن خواهد رسید. در حالت معمول برای دو برابر کردن محصولات آبزی در مزارع به 167 هزار میلیارد دلار سرمایه نیاز است که با کمک فناوری نانوحباب، این رقم با کاهش 20 درصدی تنها به 32 هزار میلیارد تومان خواهد رسید. 

تأمین آب آشامیدنی سالم در نقاط مختلف کشور

تأمین آب آشامیدنی سالم یکی دیگر از قابلیت‌های فناوری نانوحباب است. حذف بوی نامطبوع از آب سد الغدیر شهرستان ساوه؛ کاهش 50 درصدی مصرف برق تصفیه‌خانه قیطریه تهران و افزایش 20 درصدی ظرفیت تصفیه‌خانه به کمک فناوری نانوحباب؛ و نیز تصفیه آب آشامیدنی شهر 90 هزار نفری گلپایگان با فناوری نانوحباب از جمله نمونه‌های بهره‌گیری از فناوری نانوحباب در کشور است. 

متن کامل این گزارش را در روزنامه فرهیختگان بخوانید.