در میان نزاعهای منطقهای و فرامنطقهایمسعود پزشکیان، رئیسجمهور ایران در سخنرانی خود در اجلاس به مسائل کلیدی جهانی و منطقهای پرداخت و پیشنهادهایی عملی برای تقویت همکاریهای اقتصادی و کاهش آثار تحریمهای غیرقانونی ارائه کرد. او با اشاره به تجربه ایران در مواجهه با تحریمها، ابتکار «حسابها و تسویه ویژه سازمان همکاری شانگهای» را مطرح کرد.
چطور از اجلاس شانگهای استفادۀ حداکثری کنیم؟
علی ملکیدر میانه تحولات پرشتاب جهانی، اجلاس «سازمان همکاری شانگهای» روز یکشنبه در شهر تیانجین واقع در شمال چین آغاز شد و تا روز دوشنبه ادامه داشت. این اجلاس میزبان بیش از ۲۰ رهبر خارجی از جمله شی جینپینگ، ولادیمیر پوتین، نارندرا مودی و ۱۰ رئیس سازمان بینالمللی بود و حضور هیئت بلندپایه ایرانی هم فرصتی برای عرض اندام ایران در تحولات جدید فراهم کرد. با اینحال سؤال اینجاست که رابطه ایران و چین و البته دیگر قدرتهای آسیایی در این برهه چگونه است و چه چیزی میتواند آن را بهتر کند؟
سه دیدگاه درباره این رابطه وجود دارد؛ اول، اینکه ایران باید در پروژههای بزرگ چین در خاورمیانه، مثل طرح «یک کمربند، یک جاده»، نقش فعال داشته باشد؛ برخی نگرانند این کار ایران را بیشازحد به چین وابسته کند. دوم، تمرکز روی پروژههای مشترک دوجانبه است که ایده خوبی به نظر میرسد؛ اما تا کنون بهطور کامل موفق نبوده است. سوم، رویکردی که بهنظر میرسد تا امروز غالب بوده است. همکاریهای موردی با چین، مثلاً در زمینه فناوری که شاید بهاندازه کافی عمق استراتژیک نداشته باشد. سفر پزشکیان به چین همچنان ادامه دارد و او مانند پوتین، چهار روز در این کشور حضور خواهد داشت؛ حضوری که در میان سفرهای دیپلماتیک خارجی، از نظر مدتزمان جزء سفرهای طولانی محسوب میشود.
پزشکیان و پیشنهادهایی برای رفع تحریم
مسعود پزشکیان، رئیسجمهور ایران در سخنرانی خود در اجلاس به مسائل کلیدی جهانی و منطقهای پرداخت و پیشنهادهایی عملی برای تقویت همکاریهای اقتصادی و کاهش آثار تحریمهای غیرقانونی ارائه کرد. او با اشاره به تجربه ایران در مواجهه با تحریمها، ابتکار «حسابها و تسویه ویژه سازمان همکاری شانگهای» را مطرح کرد. این ابتکار، با سه محور اصلی توجهها را به خود جلب کرد:
1- گسترش تسویه با ارزهای ملی و کاهش وابستگی به دلار: پزشکیان تأکید کرد کشورهای عضو باید وابستگی خود به دلار را کاهش دهند و از «ارزهای ملی» در مبادلات تجاری استفاده کنند. این پیشنهاد در شرایطی مطرح شد که ارزش جهانی دلار اخیراً کاهش یافته و بسیاری از کشورها به دنبال جایگزینهایی برای نظام مالی تحت سلطه غرب هستند.
2- راهاندازی زیرساختهای دیجیتال مشترک: رئیسجمهور ایران پیشنهاد کرد سازمان همکاری شانگهای از «ارزهای دیجیتال بانکهای مرکزی» برای پرداختهای امن و سریع استفاده کند؛ چرا که این ایده میتواند به ایجاد یک سیستم مالی مستقل و مقاوم در برابر فشارهای خارجی کمک کند.
3- ایجاد صندوق سوآپ ارزی چندجانبه: پزشکیان خواستار ایجاد صندوقی شد که از کشورهای تحت تحریم یا درگیر بحرانهای نقدینگی حمایت کند. پیشنهادی که نشاندهنده توجه ایران به چالشهای اقتصادی کشورهای در حال توسعه است.
پزشکیان در بخش دیگری از سخنانش، با اشاره به تجاوزات نظامی اخیر آمریکا و رژیمصهیونیستی به ایران این اقدامات را نقض آشکار حقوق بینالملل و منشور سازمان ملل دانست. او گفت: «جمهوری اسلامی ایران همواره برای یافتن راهحلی دیپلماتیک جهت حلوفصل مسالمتآمیز برنامه صلحآمیز هستهای خود آمادگی داشته و دارد. توسل به گزینه نظامی کارآیی ندارد و با مقاومت قهرمانانه مردم ایران مواجه میشود.»
او همچنین به مسئله فلسطین پرداخت و تأکید کرد بدون یافتن راهحلی عادلانه برای این بحران، صلح جهانی محقق نخواهد شد. پزشکیان پیشنهاد داد که انتخابات آزاد با مشارکت تمامی ساکنان اصلی فلسطین برگزار شود تا حق تعیین سرنوشت آنها تأمین شود. این موضع که با حمایت دیگر کشورهای عضو همراه شد نشاندهنده تعهد ایران به دفاع از حقوق ملتهای مظلوم بود.
بندر چابهار؛ کلید تحول منطقهای در سخنان پزشکیان
مسعود پزشکیان در بخش دیگری از سخنرانی خود توجهها را به بندرچابهار بهعنوان یکی از کلیدیترین ظرفیتهای ژئوپلیتیکی ایران جلب کرد. این بندر استراتژیک که در سواحل اقیانوس هند قرار دارد، در سخنان پزشکیان بهعنوان محور تحولآفرین در اتصال منطقهای و تقویت همکاریهای اقتصادی میان کشورهای عضو سازمان شانگهای معرفی شد.
پزشکیان اعلام کرد: «با تلاشهای صورتگرفته بندر چابهار در اقیانوس هند بهزودی به شبکه ریلی سراسری جمهوری اسلامی ایران متصل خواهد شد و تحول مهمی در اتصال چین، کشورهای آسیای مرکزی و افغانستان به اقیانوس هند ایجاد خواهد کرد.»
او با اشاره به اهمیت این پروژه افزود: «سرمایهگذاران میتوانند برای توسعه و ایجاد مراکز لجستیک در این بندر از تسهیلات و تخفیفات مختلف استفاده کنند.» پزشکیان این پروژه را بخشی از راهبرد 10ساله توسعه سازمان شانگهای دانست و تأکید کرد ایران با تکیه بر موقعیت ژئوپلیتیکی و ترانزیتی خود میتواند نقش محوری در گسترش همکاریهای منطقهای ایفا کند.
بندر چابهار که در جنوب شرقی ایران و در نزدیکی مرز پاکستان قرار دارد مدتهاست بهعنوان دروازهای برای دسترسی کشورهای محصور در خشکی آسیای مرکزی به آبهای آزاد شناخته میشود. اتصال این بندر به شبکه ریلی سراسری ایران نهتنها دسترسی کشورهای آسیای مرکزی، چین و حتی افغانستان به اقیانوس هند را تسهیل میکند بلکه میتواند هزینههای حملونقل و زمان ترانزیت کالاها را بهطور چشمگیری کاهش دهد.
این پروژه همچنین با طرح عظیم «یک کمربند، یک جاده» چین همراستاست و میتواند بهعنوان حلقهای کلیدی در این ابتکار جهانی عمل کند.
پزشکیان در بخش دیگری از سخنانش با اشاره به ظرفیتهای ایران در حوزههای زیرساختی، فناوری، انرژی، اقتصاد دیجیتال و حتی مقابله با تغییرات اقلیمی گفت: «جمهوری اسلامی ایران اجرای راهبرد 10ساله توسعه سازمان همکاری شانگهای را فرصتی تاریخی برای گسترش همکاریها و سرمایهگذاریها میداند و آمادگی دارد سهمی فعال در تحقق این اهداف ایفا کند.»
در نهایت تأکید پزشکیان بر چابهار در اجلاس تیانجین، نهتنها یک پیشنهاد اقتصادی، بلکه گامی استراتژیک برای تقویت جایگاه ایران در زمانی بود که اروپا در تلاش برای فعالسازی مکانیسم موسوم به ماشه است. این بندر با اتصال به شبکه ریلی و تبدیل شدن به هاب لجستیکی میتواند به پلی میان شرق و غرب تبدیل شود و ایران را بهعنوان بازیگری کلیدی در معادلات منطقهای و جهانی تثبیت کند.
مطالب پیشنهادی
.gif?v=0)
