دبیرکلی سازمان ملل، پاداش خوش‌خدمتی گروسی در آژانس

علی ملکیخبرنگار

رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی که تقریباً هیچ پرونده موفقیت‌آمیزی در دوره ریاستش بر آژانس نداشته و مدام در حال تولید بحران است، از «ناتوانی سازمان ملل در حل بحران‌ها» گفته و رسماً اعلام کرده که قصد دارد برای سمت دبیرکلی سازمان ملل نامزد شود. او گفت فرایند نهایی نامزدی در هفته‌های آینده آغاز می‌شود و این موضوع را با وزیر امور خارجه آمریکا، مارکو روبیو نیز مطرح کرده است. اگر گروسی موفق شود دومین دبیرکل آمریکای لاتین پس از خاویر پرز د کویار خواهد بود و این کرسی از ژانویه ۲۰۲۷ به او می‌رسد.

او از سال ۲۰۱۹ رهبری آژانس انرژی اتمی را بر عهده دارد و در پرونده‌های حساس ایران و اوکراین فعال بوده است. او پیش‌تر از علاقه خود به دبیرکلی سازمان ملل در اوایل ۲۰۲۵ حرف‌زده بود و با توجه به اقدامات ضدایرانی و اجرای اوامر قدرت‌ها، حمایت آمریکا و اروپا را پشت خود دارد. بااین‌حال، کارنامه گروسی با لکه‌های ننگی مانند رسوایی سرقت اسناد محرمانه ایران و گزارش‌های ضدونقیض زمینه‌ساز برای حمله به ایران همراه بوده است و حالا انتظار دارد صندلی دبیرکل سازمان ملل را به‌عنوان پاداش دریافت کند. 

علاقه‌مندی به دبیرکلی سازمان ملل

علاقه‌مندی گروسی به سمت دبیرکلی سازمان ملل از اوایل سال ۲۰۲۵ روشن شد. او در ۲۳‌ آوریل ۲۰۲۵، در بازدید از واشنگتن به خبرنگاران گفت: «من این موضوع را خیلی جدی در نظر می‌گیرم و زمان بحث در مورد آن فرا خواهد رسید.» این اظهارات توسط رسانه‌هایی مانند France 24 و RFI پوشش داده شد که اشاره کردند این پست طبق سنت نانوشته، پس از دو دوره اروپایی (آنتونیو گوترش پرتغالی)، به آمریکای لاتین می‌رسد. گروسی در اوایل آوریل ۲۰۲۵، طی سخنرانی در شورای روابط بین‌الملل آرژانتین، درباره کرسی دبیرکلی سازمان ملل گفت: «من دارم این موضوع را بررسی و خیلی جدی به آن فکر می‌کنم.» او تأکید کرد که فرایند رسمی نامزدی در پایان سال ۲۰۲۵ آغاز می‌شود، زمانی که مجمع‌عمومی سازمان ملل فراخوان رسمی صادر کند. در نهایت او روز گذشته طی کنفرانس مطبوعاتی در واشنگتن رسماً کاندیداتوری‌اش را اعلام کرد. گروسی گفت: «من نامزد دبیرکلی سازمان ملل خواهم شد، چرخ شروع به چرخیدن کرده» و فرایند نهایی‌سازی نامزدی در «هفته‌های آینده» آغاز می‌شود.

گروسی اشاره کرد با مارکو روبیو در مورد این موضوع صحبت کرده، هرچند هیچ توافق رسمی وجود ندارد. این پست برای دوره پنج‌ساله از ژانویه ۲۰۲۷ با امکان تمدید و نیازمند تأیید شورای امنیت (با حق وتو برای پنج عضو دائم؛ آمریکا، روسیه، چین، بریتانیا و فرانسه) و رأی مجمع‌عمومی است. اگر یکی از اعضای دائمی شورای امنیت با نامزد دبیرکل مخالف باشد، می‌تواند با وتو از توصیه او به مجمع‌عمومی جلوگیری کند، بنابراین اگر گروهی از قدرت‌های بزرگ از جمله یکی از اعضای دائم با گروسی مخالف باشند، می‌توانند جلوی معرفی او را بگیرند، اما این وتو در شورای امنیت است، نه در مجمع‌عمومی. از سوی دیگر دو دوره اخیر توسط اروپایی‌ها (بان کی‌مون کره‌ای قبل از آن آسیایی بود) پر شده و آمریکای لاتین از زمان خاویر پرز د کویار (۱۹۸۲-۱۹۹۱) منتظر است. این عامل، شانس او را بیشتر می‌کند. گروسی در مصاحبه با فایننشال‌تایمز گفت: «من آدم آرامی هستم. روی کاری که می‌توانم انجام دهم تمرکز می‌کنم. کار من خودش تبلیغ من است.» او که خود نتوانسته از بحران‌های هسته‌ای اوکراین محافظت کند و زمینه‌ساز حمله به تأسیسات هسته‌ای ایران شد، سازمان ملل را ناتوان از حل بحران‌ها توصیف کرد و خواستار بازسازی آن شد. گروسی با روبیو دیدار و سعی کرده حمایت آمریکا را جلب کند. 

پاداش خوش‌خدمتی

تهران‌تایمز ادعا می‌کند اتحادیه اروپا حمایت خود را مشروط به کمک گروسی در فعال‌سازی مکانیسم ماشه (بازگشت تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران) کرده‌اند. کایا کالاس، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، از «نظارت بی‌طرفانه گروسی» بر برنامه هسته‌ای ایران حمایت کرد. آرژانتین نیز از او حمایت کرده است. همه این‌ها نشان می‌دهد اعطای مهم‌ترین سمت در بزرگ‌ترین سازمان بین‌المللی، در گروی انجام خوش‌خدمتی برای اربابان است، نه صلاحیت حرفه‌ای. روند انتخاب دبیرکل سازمان ملل شفاف نیست و تحت‌تأثیر سیاست‌های شورای امنیت است. هر کاندیدا نیازمند حمایت گسترده است. کرملین ذهنیت خوبی نسبت به گروسی ندارد. آن‌ها گروسی را به دلیل رویکرد ضدروس در زاپوریژیا (عدم محکومیت صریح حملات اوکراین) و ایران، جانب‌دار غرب می‌دانند. کاندیدا‌های دیگر مانند میشل باشله (شیلی، اولین زن احتمالی) مطرحند و فشار برخی گروه‌ها برای انتخاب یک دبیرکل زن پس از ۷۸ سال مردان وجود دارد. 

رسوایی سرقت اسناد 
 یکی از مهم‌ترین لکه‌های ننگ در کارنامه رافائل گروسی، رسوایی سرقت اسناد محرمانه برنامه هسته‌ای ایران پیش از جنگ دوازده‌روزه است. منابع آگاه ایرانی گزارش دادند یکی از بازرسان آژانس، سندی محرمانه را سرقت کرده است. گروسی با عذرخواهی شفاهی موضوع را تأیید کرد اما تحت‌فشار دیپلماتیک مجبور به ارسال نامه‌ای رسمی برای «ابراز تأسف» شد. این رسوایی، به‌ویژه پس از افشای اسناد محرمانه رژیم صهیونیستی توسط ایران، نشان‌دهنده نفوذ سیاسی در آژانس و سوءاستفاده از آن به‌عنوان ابزاری برای جاسوسی علیه ایران است. گزارش‌های رسانه‌هایی مانند پرس‌تی‌وی و تهران‌تایمز حاکی است این اقدام بخشی از همکاری‌های پنهانی آژانس با رژیم صهیونیستی بوده که اعتبار بی‌طرفی آژانس را به‌شدت زیرسؤال برده است.

در ژوئن ۲۰۲۵، گروسی در نشستی خبری در وین، بدون ارائه مدرک ادعا کرد ایران به «اسناد بسیار محرمانه» آژانس دسترسی پیدا کرده و این اسناد را «جمع‌آوری و تحلیل» کرده است. او این اقدام را «برهم‌زننده اعتماد متقابل» خواند و مدعی ش می‌تواند بازرسی‌های آژانس را تحت‌تأثیر قرار دهد. این اتهامات در حالی مطرح شد که کشور‌های اروپایی (انگلیس، فرانسه و آلمان) با حمایت آمریکا در تدارک قطعنامه‌ای علیه ایران در شورای حکام بودند که نشان از تلاش گروسی برای جلب رضایت غرب و هموارکردن مسیر فشار‌های بیشتر بر ایران داشت. بر اساس گزارش واشنگتن‌تایمز بخشی از این اسناد به همکاری آژانس با مرکز تحقیقات هسته‌ای سورک (Soreq) رژیم صهیونیستی مرتبط است؛ رژیمی که نه عضو NPT است و نه زرادخانه هسته‌ای غیرقانونی خود را تحت نظارت آژانس قرار داده است. این همکاری که گروسی در مصاحبه‌ای با رویترز به طور غیرمستقیم به آن اشاره کرد، بزرگ‌ترین رسوایی برای آژانس است و اعتراف می‌کند این سازمان به ابزاری سیاسی برای تحقق اهداف رژیم صهیونیستی و غرب تبدیل شده است. 

تثبیت بی‌حیثیتی سازمان ملل

اظهارات گروسی در مصاحبه با سی‌ان‌ان در سال ۲۰۲۵ که در آن اذعان کرد: «هیچ مدرکی دال بر تلاش سیستماتیک ایران برای دستیابی به سلاح هسته‌ای در اختیار نداریم»، در تضاد آشکار با گزارش‌های قبلی او به شورای حکام قرار داشت. گزارش‌هایی که با ادبیاتی مبهم و سیاسی، ایران را به عدم شفافیت متهم کردند و زمینه‌ساز قطعنامه‌های غیرمنصفانه و حملات نظامی علیه ایران شدند. گروسی نه‌تنها این تجاوزها را محکوم نکرد، بلکه با ادعا‌های بی‌اساس، مانند اظهارنظر در مصاحبه با بی‌بی‌سی درباره آسیب به سانتریفیوژ‌های نطنز به دلیل «قطع برق خارجی»، به تبلیغات اسرائیل دامن زد.

ایران با وجود میزبانی از بیشترین بازرسی‌های آژانس در میان کشور‌های عضو پادمان، بار‌ها پایبندی خود به برنامه صلح‌آمیز هسته‌ای را اثبات کرده و هیچ شواهدی مبنی بر انحراف ارائه نشده است. این رویکرد دوگانه که از یک‌سو اسرائیل را از نظارت معاف می‌کند و از سوی دیگر ایران را تحت‌فشار قرار می‌دهد، نشان‌دهنده خیانت گروسی به اصول بی‌طرفی آژانس است و حیثیت این نهاد بین‌المللی را به خطر انداخته است. حالا همین شخص کاندیداتوری خود را برای نشستن بر کرسی دبیرکل سازمان ملل اعلام کرده و در صورت وقوع این اتفاق و با توجه به سابقه سیاه او، شاهد ناترازی شدید در بالاترین سطوح سازمان‌های بین‌المللی خواهیم بود. 

گزارش کامل را در روزنامه فرهیختگان بخوانید.