شکست سامانه‌های پدافندی آمریکا در رهگیری موشک یمنی‌ها

سید مهدی طالبیپژوهشگر حوزه بین‌الملل

با گذشت 4 روز از حمله موشکی جمعه شب (31 مرداد 1404، 22 اوت 2025) یمن به فلسطین اشغالی و 2 روز از پاسخ تلافی‌جویانه رژیم صهیونی به این کشور در روز یکشنبه (2 شهریور 1404، 24 اوت 2025)، بحث‌ها همچنان حول کلاهک خاص استفاده شده در این حمله ادامه دارد.
صهیونیست‌ها می‌گویند کلاهک موشک یمنی در آسمان تقسیم شده و از این رو این کشور برای نخستین‌بار از کلاهک خوشه‌ای علیه رژیم صهیونی استفاده کرده است. منابع عبری می‌گویند برای رهگیری این موشک از 5 موشک پدافندی شامل دو موشک تاد، دو موشک پیکان 3 و یک موشک فلاخن داود استفاده شده اما تمام آن‌ها ناکام مانده‌اند. گنبد آهنین که آخرین لایه بود، نه تنها از واکنش بازماند، بلکه گزارش‌هایی از وارد آمدن آسیب به پرسنل و تجهیزات یک سامانه آن منتشر شده است.
فشار‌های ناشی از این حمله باعث شد تا «یسرائیل کاتس»، وزیر جنگ رژیم صهیونی پس از حملات به یمن ادعا کند که «به‌زودی عملیات طاعون نخست‌زادگان را در یمن اجرا می‌کنیم.»
«طاعون نخست‌زادگان» افسانه‌ای از کتب دینی یهودی است که بر مبنای آن، خداوند برای آنکه مصریان اجازه خروج قوم بنی‌اسرائیل از مصر را بدهند، 10 بلا بر سر آن‌ها نازل کرد که آخرینشان طاعون نخست‌زادگان بود؛ در این طاعون نخستین فرزند انسان‌ها و حتی حیوانات متعلق به مصریان از بین رفتند و در نتیجه خود آن‌ها از بنی‌اسرائیل خواستند که این سرزمین را ترک کنند.
نام‌گذاری عملیات علیه یمن، نشان می‌دهد صهیونیست‌ها قصد دارند سلسله عملیات‌های سنگین و ترکیبی را علیه این کشور به اجرا درآورند.
از سوی دیگر نام‌گذاری آن بر اساس کتب عهد عتیق، تلاشی برای روحیه دهی به ساکنان سرزمین‌های اشغالی است که در این دوره شامل راست‌گرایان و راست‌های افراطی بسیاری می‌شوند.

نکات

در خصوص عملیات یمنی‌ها نکاتی وجود دارد که در ادامه آمده‌اند.
1- منابع عبری ادعا می‌کنند که در جریان عملیات وعده صادق-3 در دو نوبت و در حملات یمن به سرزمین‌های اشغالی، دست کم یک نوبت از موشک‌های مجهز به کلاهک بارشی برای هدف قراردادن صهیونیست‌ها استفاده شده است. در جریان جنگ با ایران به کارگیری این نوع کلاهک‌ها باعث شگفت‌زدگی رژیم صهیونی و درخواست فوری کمک از متحدان غربی شد.

2- بر اساس یک الگو اگر رژیم صهیونی موفق به رهگیری موشک پرتاب شده از سمت یمن شود، واکنش تهاجمی نشان نمی‌دهد؛ اما اگر موشک از تور پدافندی عبور کند، واکنش صورت می‌گیرد. در این نوبت نیز صهیونیست‌ها قادر به رهگیری موشک یا لاپوشانی اصابت‌ها نشدند و در نتیجه با استفاده از 12 جنگنده، در مجموع 35 پرتابه را به سمت اهدافی در یمن شلیک کردند. کاخ تخلیه شده ریاست‌جمهوری و تعدادی از مراکز ذخیره‌سازی سوخت هدف این حملات بودند.

3- سامانه‌های پدافندی رژیم صهیونی در برابر تک موشک‌های بارشی نیز دچار مشکل می‌شود و اگر با موجی از آن‌ها روبه‌رو شود، مشکلات بیشتر خواهد شد. در حملات ایران و یمن تاکنون استفاده به شکل تک موشک بوده و در هربار رژیم صهیونی واکنشی عصبی نشان داده که نشان‌دهنده تأثیر بالای کلاهک‌های بارشی بر وضعیت آن است.

4- هنگام ورود موشک مجهز به کلاهک بارشی به فضای فلسطین اشغالی، سامانه پدافندی رژیم برای مقابله با آن یک یا دو موشک پرتاب می‌کند تا کلاهک آن را هدف قرار دهند، اگر کلاهک تقسیم شود، آنگاه دیگر فرصت کافی برای واکنش و شلیک موشک رهگیر بیشتر وجود نخواهد داشت. همچنین استفاده از کلاهک‌های بارشی در حملات موجی باعث اشباع سامانه پدافندی دشمن می‌شود.

5- گفته می‌شود یکی از کلاهک‌ها به نزدیکی یک سامانه گنبد آهنین برخورد کرده است؛ این اتفاق از دو احتمال ریشه می‌گیرد؛ نخست مجهز شدن موشک‌های بالستیک به کلاهک‌های تشعشع‌یاب برای تشخیص موقعیت رادار مرکزی سامانه پدافندی و انهدام آن که این اتفاق در مرحله کنونی دور از ذهن است. دومین راه یافتن موقعیت جغرافیایی سامانه‌های پدافندی دشمن از راه تصاویر ماهواره‌ای و جاسوسی و هدف قرار دادن محدوده آن‌ها با کلاهک‌های بارشی مجهز به فیوز‌های متعدد انفجاری برای نابودی سامانه است که این مورد احتمال بیشتری دارد.

6- یمن دو تحول عمده را در ماه‌های اخیر علیه رژیم صهیونی ثبت کرده است؛ استفاده از پدافند هوایی مؤثر و دوم بهره‌گیری از کلاهک بارشی. سیر تحولات نظامی و راهبردی در جبهه یمن نشان می‌دهد شگفتی‌های بیشتری از این جبهه در راه است که به تدریج رونمایی شده و مورد استفاده قرار می‌گیرند.

7- یمن با توجه به وضعیت حساس منطقه که در آن احتمال مبادرت رژیم به ایجاد جنگ با خود این کشور، ایران، عراق و لبنان می‌رفت تعداد پرتاب‌های خود به سرزمین‌های اشغالی را کاهش داد. این اقدام برای ذخیره‌سازی و استفاده از موشک‌ها در هنگام وقوع جنگ بود.
به نظر می‌رسد یمنی‌ها با به کارگیری کلاهک‌های بارشی درصدد پوشش شکافی هستند که الزامات جدید برای آمادگی جهت جنگ ایجاد کرده‌اند. در این روش جدید به جای پرتاب‌های موشکی متعدد، موشکی مجهز به کلاهک بارشی پرتاب می‌شود تا در پی تبعات ناشی از آن، ریختن و توزیع آتش در سرزمین‌های اشغالی و ناامن‌سازی این سرزمین ادامه یابد.

8- با انتقال یک آتشبار دیگر از سامانه تاد، تعداد این سامانه‌ها در سرزمین‌های اشغالی به سه مورد رسید. هر آتش بار شامل 6 خودرو هرکدام با 8 موشک و در مجموع 48 موشک است. در جمع بین سه آتشبار، تعداد موشک‌های آماده به فعالیت به 144 فروند می‌رسند. با این حال اینکه هر آتش بار 48 موشک دارد، به این معنا نیست که می‌تواند با همین تعداد موشک بالستیک درگیر شود. عدد درگیری تاد اعلام نشده اما بر اساس تخمین‌ها می‌تواند همزمان با 10 تا 20 موشک به صورت همزمان درگیر شده و به سمت آن‌ها موشک رهگیر پرتاب کند.
بر این اساس ظرفیت درگیری سه آتش بار تاد در سرزمین‌های اشغالی معادل 30 تا 60 موشک است. البته باید در نظر داشت که دشواری‌های فنی مانع از تجمیع توان هر سه آتش بار تاد خواهد شد. این دشواری فنی به این معناست که اگر همزمان 30 تا 60 موشک بالستیک در آسمان سرزمین‌های اشغالی ظاهر شوند، این سه آتش بار بدون تداخل قادر به تجمع ظرفیت درگیری خود به طور کامل نیستند؛ گرچه نباید از توانمندی‌های دشمن در ایجاد هماهنگی میان واحد‌های مختلف چشم پوشید.

9- یمن پیش از ایران دچار جنگ بوده و اهداف نظامی آن همزمان زیر آتش آمریکا و رژیم صهیونی قرار داشت و تلاش می‌شد شهر‌های زیرزمینی موشکی و پرتابگر‌هایش هدف قرار گیرند، اما شلیک‌ها از یمن همچنان ادامه دارد و درحال رشد است. اگر قدرت موشکی یمن در جغرافیایی کوچکتر، با زیرساخت‌های کمتر و مدت زمان طولانی جنگ و بمباران مهار نشده است، رژیم صهیونی و آمریکا چگونه می‌خواهند قدرت موشکی ایران را مهار کنند؟

10- موشک پرتاب شده توسط یمن تقریباً تمام لایه‌های ارتفاع بالا، میانی و ارتفاع پایین را درگیر کرد؛ این پدیده به این معناست که هر تیر موشک خوشه‌ای خواهد توانست به سرعت موشک‌های هرسه لایه را به سرعت تخلیه کند. در این صورت تاب‌آوری رژیم صهیونی در جنگ شدید با محور مقاومت به سرعت کاهش می‌یابد. در دور قبلی، تاب‌آوری رژیم صهیونی تا 12 روز بود و تل‌آویو با دو اقدام شامل ورود آمریکا به عرصه و پیشنهاد آتش‌بس، خود را رهاند.

11- موشک پرتاب شده توسط یمن هرچند دارای کلاهک خوشه‌ای بود، اما این کلاهک‌ها معمولاً در ارتفاع 7 کیلومتری از سطح زمین تقسیم می‌شوند که در برد درگیری گنبد آهنین است. تقسیم شدن کلاهک خوشه‌ای موشک یمنی در شرایطی انجام شده که کلاهک اولیه موشک موفق به عبور از سامانه‌های ارتفاع بالا شامل تاد و پیکان و ارتفاع متوسط شامل پاتریوت و فلاخن داوود شده است. وجود کلاهک خوشه‌ای نباید باعث نادیده انگاشتن عبور این تک موشک شود. حملات موشکی از یمن به سمت سرزمین‌های اشغالی دشوارتر از حملات از ایران به آن است.
یمن فاصله بیشتری با سرزمین‌های اشغالی دارد که تقریباً دو برابر فاصله ایران است و از سوی دیگر حدفاصل این کشور تا فلسطین اشغالی پدافند زمین پایه عربستان سعودی و پدافند دریاپایه آمریکا، اروپا و خود صهیونیست‌ها حضور دارند. عبور تک موشک یمنی‌ها از این دیواره‌های آتش برای چندمین بار رخ داده و وجود نقص جدی در سامانه‌های پدافندی غرب را آشکار می‌کند. این تک شلیک‌ها عملاً به معنای دوئل تکی با مجموعه‌ای لایه‌های متعدد پدافندی است.

12- موشک‌های پرتاب شده از یمن عمدتاً از نوع مایل پرتاب هستند. این موشک‌ها از نوع بالستیک تاکتیکی بوده که بردشان بسیار افزایش یافته است. بالستیک‌های تاکتیکی معمولاً بردی زیر هزار کیلومتر دارند اما برد آن‌ها در محور مقاومت به نزدیک 2 هزار و سپس به فراتر از آن رسیده است. این مسئله نشان می‌دهد مقاومت با تک شلیک از موشک‌های بالستیک تاکتیکی خود قادر به شکافتن تور دفاعی دشمن در محدوده‌ای وسیع است و این قابلیت با بهره‌گیری از بالستیک‌های سنگین و جدید بیشتر خواهد بود.