پلتفرم‌های ورشکسته سقوطشان را گردن نمی‌گیرند

محمدحسین سلطانیخبرنگار

 داده‌های «فرهیختگان» نشان می‌دهد از 17 پلتفرم تازه‌تأسیسی که در دو سال اخیر مجوز گرفته‌‍‌اند، 14 پلتفرم به ورشکستگی رسیده‌اند و 3 پلتفرم در معرض ورشکستگی هستند. برای شرح دراماتیک این سقوط، یک قصه آمریکایی کمک می‌کند؛ سال 2013 در مراسمی سرمایه‌گذار یهودی و یکی از مهم‌ترین چهره‌های هالیوود و صنعت انیمیشن به کاخ سفید رفت و مدال ملی هنر ایالات متحده را از دست باراک اوباما گرفت.

کاتزنبرگ یکی از مهم‌ترین سرمایه‌گذاران کمپین انتخاباتی اولین رئیس‌جمهور سیاه‌پوست آمریکا بود. 7 سال بعد از مراسم اهدای مدال و در ‌آوریل 2020، کاتزنبرگ کوییبی را راه انداخت، پلتفرم vod که می‌خواست باز استریمینگ جهانی را به چالش بکشد. با نفوذی که درون محافل دموکرات داشت 1.75 میلیارد دلار سرمایه جمع کرد و نزدیک به یک میلیون مخاطب اشتراک این پلتفرم را خریداری کردند. مدیر اجرایی کییوبی چند هفته پس از افتتاح این مجموعه اعلام کرد نتفلیکس، هولو و دیزنی پلاس را اصلاً رقبای جدی‌ای نمی‌داند و همین اظهار نظر یک سال بعد دست‌آویز خنده محافل پلتفرم‌های مختلف شد. 

کییوبی همان ابتدای 2021 به دلیل ورشکستگی فروخته شد به پلتفرم روکو. آن هم تنها با قیمتی کمتر از 1 دهم کل سرمایه اولیه. این اتفاق بدل شد به یکی از بدترین ورشکستگی‌های صنعت سرگرمی جدید. اما چرا کوییبی و کاتزنبرگ با سرمایه‌ای 1.7 میلیارد دلار زمین خورد؟ بلایی که بر سر 15 مورد از 17 پلتفرم تازه تأسیس ایرانی در سال گذشته آمد و 2 پلتفرم شیدا و استارنت هم در معرض چنین شرایطی قرار گرفته‌اند و احتمال ورشکستگی‌شان اصلاً دور از دسترس نیست. پاسخ به چرایی سقوط کاتزنبرگ، جوابی را به ما می‌دهد که گره بحران کنونی پلتفرم‌های داخلی را باز می‌کند. 

پلتفرم‌های ورشکسته سقوطشان را گردن نمی‌گیرند

سه ماه پس از تأسیس پلتفرم کاتزنبرگ، شرکت تحلیلی Sensor Tower اعلام کرد، کوییبی بنا بر داده‌های می‌دانی یک میلیون مشترک اولیه خود را از دست داده و از آن تعداد فقط 72 هزار نفر حاضر به تمدید اشتراکشان شده‌اند. پس از این گزارش کوییبی به سرعت همه چیز را تکذیب و اعلام کرد، شرایط کاملاً تحت کنترل و اعداد و ارقام اعلامی تنها گمانه‌زنی‌هایی بی‌پایه و اساس است. کوییبی در تمام مدت حضورش بر بستر اینترنت، جز همان آمار اضافه شدن یک میلیون مشترک هیچ عدد و رقم دیگری را اعلام نکرد و روزنامه‌ها و خبرگزاری‌های آمریکایی هر چه زدند تا آمار بگیرند به در بسته خوردند. کوییبی هیچ علاقه‌ای به شفافیت نداشت. درست شبیه به پلتفرم‌های ایرانی. 

سه‌شنبه 24 مهرماه 1403، گزارشی در «فرهیختگان» منتشر کردیم مبنی بر اینکه از 22 پلتفرمی که از ساترا مجوز گرفته‌اند 5 مورد هیچ سایتی در بستر اینترنت ندارند و از 17 پلتفرم باقی مانده، هیچ‌کدام تاکنون میزان مخاطب‌هایشان را اعلام نکرده‌اند. سرایافیلم، طابافیلم، پادباکس، دیدی‌باز، فرتاک فیلم، راشا فیلم، اسپرلوس فیلم، بدوبین، تیویکس، شیدا، هورنت، زینما، هونارا، ببین، فیلمنیک، سینما همراه و استارنت پلتفرم‌هایی بودند که در دوسال اخیر مجوز گرفتند و سایت‌هایشان در بستر اینترنت باقی‌ست.

از میان این پلتفرم‌ها 7 موردشان هنوز نماد ساپرا را از سال گذشته در سایت‌هایشان قرار نداده‌اند و تنها استارنت است که نماد ساپرا را در سایت خود اضافه کرده. این درحالی‌ست که بنا بر قواعد ساترا نماد ساپرا (سامانه پایش مردمی رسانه‌های صوت و تصویر) را در سایتشان درج کنند و اگر از این قانون تمکین نکنند سایت پلتفرم غیرقانونی ا‌ست و مجوز پخش محتوای نمایش خانگی ندارد. 

در میان 17 پلتفرمی که در سال گذشته روی اینترنت قرار گرفتند دو پلتفرم پادباکس و شیدا برای بانک‌ها بودند. پادباکس برای بانک پاسارگاد بود و شیدا هم برای گردشگری. پادباکس تاکنون هیچ برنامه‌ای برای تولید اثر نداشته و صرفاً محتوای سایر پلتفرم‌ها را منتشر می‌کند و پلتفرم بانک گردشگری هم سه ماهی می‌شود سریال تازه‌ای را در بستر پخش قرار نگرفته و با پرداخت هزینه‌ای «اجل معلق» را به عنوان اثر مشترک با فیلمنت منتشر کرده است. 

با کنار گذاشتن پلتفرم‌های بانکی، سرمایه‌گذاران حوزه تجارت و استارتاپ‌ها هم دیگر پلتفرم‌های شکست‌خورده شرایط فعلی هستند. اسپرلوس فیلم(مربوط به شرکت واردات تجارت گستران اسپرلوس)، سینما همراه(شرکت همراه کسب و کار‌های هوشمند) و استارنت(گروه مالی طبیعت) سه پلتفرم مربوط به حوزه تجارتند که تنها استارنت به شرایط تولید رسیده است و دو پلتفرم دیگر کماکان آرشیو‌های خودشان را گسترش می‌دهند و تولیدات دوبله‌ باقی پلتفرم‌ها روی پخششان قرار می‌دهند و بیش از بارگذاری وجه تمایز دیگری ندارند. نکته قابل توجه در تمام این پلتفرم‌ها این است که هیچ‌کدام نه تعداد بازدید‌هایشان را اعلام می‌کنند و نه میزان سرمایه‌گذاری‌شان مشخص است؛ پلتفرم‌هایی که قرار بود با استراتژی ساترا انحصار بازار پلتفرم‌ها را بشکنند. 

متن کامل این گزارش را در روزنامه فرهیختگان بخوانید.