تغییر ناگهانی روایت رسانه‌های غربی درباره غزه

مائده زمان فشمیخبرنگار

نقاب از چهره مقامات غربی و رسانه‌های وابسته به نظام سرمایه‌داری افتاده است. آنها حق ندارند ناگهان وانمود کنند که شریک نسل‌ کشی مردم غزه نبوده‌اند. پس از بیش از ۲۲ ماه سکوت، انکار یا توجیه جنایات رژیم صهیونیستی، به‌ نظر می‌رسد رسانه‌های بزرگ غربی ناگهان به بصیرتی تازه درباره نسل‌ کشی آشکار در نوار غزه دست یافته‌اند. اما این تغییر لحن، که همزمان با چرخش مشابه در مواضع برخی مقامات غربی رخ داده، نه باورپذیر است و نه شایسته تحسین. بلکه بیشتر حرکتی نمایشی و صادقانه بگوییم، توهین‌ آمیز است.

اگر اخبار را دنبال کرده باشید، شاید متوجه چرخش ۱۸۰ درجه‌ای در نحوه پوشش رسانه‌هایی مثل بی‌بی‌سی، سی‌ان‌ان، اسکای‌نیوز و آسوشیتدپرس شده‌ باشید. رسانه‌هایی که تا چند ماه پیش بمباران غزه و قتل‌ عام غیرنظامیان را با عنوان «حق دفاع» رژیم صهیونیستی توجیه می‌کردند، اکنون ناگهان سیاست‌های آن را زیر سوال می‌برند و روایت‌هایی را منتشر می‌کنند که به گزارش‌های سازمان ملل و نهادهای حقوق بشری نزدیک است.

برای نمونه، چندی پیش چهار رسانه‌ بزرگ بی‌بی‌سی، آسوشیتدپرس، خبرگزاری فرانسه و رویترز، بیانیه‌ای مشترک منتشر کردند و در آن نسبت به وضعیت وخیم خبرنگاران در غزه ابراز نگرانی نمودند. جمله‌ای از این بیانیه می‌گوید: «خبرنگاران غزه اکنون با همان شرایط وخیمی مواجه‌اند که درباره‌اش گزارش می‌دهند.»

اما این جمله اگر ۲۲ ماه پیش منتشر می‌شد، معنا داشت. آیا واقعا فقط اکنون شرایط وخیم شده؟ نه. خبرنگاران فلسطینی از همان آغاز، در کنار مردم غزه، قربانی محاصره، بمباران و گرسنگی شدند. آنها امروز نیاز به بیانیه دلسوزانه ندارند؛ بلکه شایسته عذرخواهی‌اند، آن هم از سوی رسانه‌هایی که در تطهیر جنایات جنگی مشارکت داشتند. تا امروز، دست‌کم ۲۳۳ خبرنگار فلسطینی در غزه به شهادت رسیده‌اند؛ این جنگ مرگبارترین دوران تاریخ برای خبرنگاران بوده، حتی بیشتر از جنگ جهانی دوم و ویتنام.

دلیل واقعی این تغییر موضع رسانه‌ها چیست؟

این تغییر لحن رسانه‌ای، معمولا به دو عامل نسبت داده می‌شود:

1. اظهارات جدید برخی مقامات صهیونیست مثل بزالل اسموتریچ.

2.افزایش فاجعه‌ بار گرسنگی و قحطی در غزه.

اما هیچ‌ یک از این عوامل واقعا جدید نیستند. لحن مقامات صهیونیستی نه تنها تغییر نکرده، بلکه از ابتدا آشکارا نسل‌ کشانه بوده است. کافی‌ست به مستندات ارائه‌ شده از سوی آفریقای جنوبی به دیوان بین‌ المللی دادگستری در دسامبر ۲۰۲۳ نگاهی بیندازیم. از یوآو گالانت، وزیر جنگ سابق رژیم که فلسطینی‌ها را «حیوانات انسانی» خواند و دستور قطع آب، برق، غذا و سوخت را داد، تا ده‌ها اظهارنظر رسمی که توسط ارتش صهیونیستی به‌ عنوان دستور نسل‌ کشی تعبیر شد.

در مورد قحطی هم، اگرچه امروز تصاویر تکان‌ دهنده‌تری از سوءتغذیه در غزه منتشر می‌شود، اما واقعیت این است که سیاست گرسنگی دادن به مردم غزه ماه‌هاست که در جریان است. در آوریل ۲۰۲۴، سازمان حقوق بشری «بتسلم» در گزارشی با عنوان «قحطی ساختگی»، رژیم صهیونیستی را به اجرای عامدانه این سیاست متهم کرد.

بنابراین، وضعیت میدانی تفاوت اساسی نکرده؛ آنچه تغییر کرده، فشار افکار عمومی و رسوایی بی‌سابقه رسانه‌هایی‌ست که تا دیروز سخنگویان غیررسمی سیاست‌های جنایتکارانه بودند. حالا اما، رسانه‌ها برای بازسازی اعتبار از‌ دست‌ رفته‌شان، مجبورند نقش منتقد بازی کنند.

پشت صحنه تغییر موضع مقامات غربی

این چرخش، تنها به رسانه‌ها محدود نیست. نگاه کنید به هیلاری کلینتون که از حامیان روایت دروغین «تجاوز سیستماتیک حماس» بود، افسانه‌ای بدون سند که برای توجیه قتل‌عام غیرنظامیان ساخته شد. اکنون همان فرد خواستار ورود کمک‌های بشردوستانه به غزه شده است. یا کی‌یر استارمر، نخست‌ وزیر انگلیس، که در ظاهر از لزوم پایان رنج مردم غزه می‌گوید، اما در عمل، فروش تسلیحات به ارتش صهیونی را متوقف نکرده و در داخل کشور، معترضان به جنایات غزه را سرکوب می‌کند.

این‌گونه تناقض‌ها ثابت می‌کنند که تغییر موضع دولت‌ها و رسانه‌ها، نه از روی صداقت، بلکه نتیجه فشار بی‌سابقه افکار عمومی جهانی است. آنها می‌دانند ادامه همراهی با نسل‌ کشی، وجهه بین‌ المللی‌شان را بیشتر تخریب می‌کند.

تلاش برای بازتعریف روایت

رسانه‌های غربی اکنون در تلاش‌اند تا چارچوب گفتمان مجاز درباره غزه را از نو تعریف کنند، پس از آنکه کنترل روایت را در برابر موج افشاگری‌های مستقل در شبکه‌های اجتماعی از دست داده‌اند. تا یک سال پیش، مقایسه رژیم صهیونیستی با آلمان نازی تابو محسوب می‌شد. امروز، چنین مقایسه‌هایی کاملا رایج است. چهره‌هایی از طیف‌های مختلف سیاسی اکنون آشکارا می‌گویند آنچه در غزه رخ داده، نسل‌ کشی است.

اما رسانه‌هایی که سال‌ها دروغ گفتند و جنایات را پوشاندند، حالا نمی‌توانند ناگهان در قامت حقیقت‌ طلب ظاهر شوند. نه برای حفظ ظاهر، نه برای جلب اعتماد، نه حتی برای بازگشت به دوران قبل. اگر صادق هستند، باید عذرخواهی کنند ، نه فقط از مردم خود که فریب‌شان دادند، بلکه از میلیون‌ها فلسطینی که در این نسل‌ کشی شهید شدند، مجروح شدند، آواره شدند و هنوز هم زنده‌اند، اما زیر آوار سیاست‌های مرگبار نفس می‌کشند.