با کدام استاد پایان‌نامه برداریم؟

فرهیختگان:  پایان‌نامه‌ها و رساله‌ها چکیده کار پژوهشی دانشجویان مقاطع ارشد و دکتری به حساب می‌آید و استادان در فرایند و کیفیت کار دانشجویان نقش محوری دارند. برخی این موقعیت را فرصتی برای آموزش پژوهش می‌بینند تا تجربه پژوهشی دانشجو را غنی‌تر سازند و مقدمات فعالیت‌های تخصصی‌تر آن را فراهم کنند.

 این تفاوت رویکرد خودش را در سه مؤلفه نشان می‌دهد، تفاوت این رویکرد‌ها را هم می‌توان در سه موقعیت متفاوت ارزیابی کرد.
این سه مؤلفه و ۵ سبکی که براساس آن شکل گرفته حاصل مطالعه علمی محمدسعید ذکایی، استاد تمام مطالعات فرهنگی دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه علامه طباطبایی است که با اتکا به روش تحلیل مضمون و به وسیله بررسی مصاحبه‌های نیمه‌ساخت‌یافته ۲۲ عضو هیئت‌علمی دانشگاه علامه به دست آمده است.

در یک نگاه کلی ۵ سبک خاص را می‌توان در مدل راهنمایی استادان معرفی کرد 

۱- واگذارکنندگان: سبک ویژه استادانی که زمان بیشتری را به آموزش اختصاص می‌دهند یا آن‌هایی که مشغله‌های اجرایی یا اداری زیادی دارند. نتیجه اینکه یا فرایند راهنمایی با کمک همکاران جوان‌تر ادامه خواهد یافت یا با توافقی نانوشته و ارتباطات حداقلی به خروجی ختم می‌شود. 

۲- مراقبان منضبط: مواجهه در سبک دوم مستمر و مرحله‌به‌مرحله پیش می‌رود و تأکید خاصی هم بر فرایندها توسط استاد وجود دارد. در این شکل راهنمایی ارتباط استاد با دانشجو حرفه‌ای و رسمی است.

۳- حامیان عاطفی: بخش دیگری از استادان در کنار اینکه به شکلی مستمر با دانشجو در ارتباطند و بر عملکرد او نظارت دارند؛ اما اصالت را به تهییج و انگیزه‌بخشی و نه فرایندها می‌دهند. طبعاً شکل ارتباطی این دانشجویان همان‌گونه که از اسم سبک سوم هم مشخص است غیررسمی و دوستانه است.

۴- مربیان فردی: شکل چهارم راهنمایی، مربوط به استادانی است که توجه خاصی به خصوصیات فردی دانشجویان دارند. آن‌ها اگر چه در مواجهه‌های نیمه‌رسمی یا غیررسمی خود به دنبال شکوفا ساختن استعداد‌های دانشجویان هستند و ویژگی‌های رفتاری آن‌ها را مدنظر دارند؛ اما نظارت دقیق در مواجهه مستمر و حداکثری را نادیده نمی‌گیرند. 

۵- مربیان مشارکت‌جو: برخی از استادان دانشگاه انتظاراتی فراتر از یک کار مقطعی از پایان‌نامه‌ها دارند. در نگاه آن‌ها شبکه‌سازی، توسعه بینش و دانش بین‌رشته‌ای، افزایش مهارت‌ها و دستیابی به منافع حاصل از گسترش روابط و توسعه شبکه‌های ارتباطی را پاداش اصلی و بزرگ‌تر راهنمایی پایان‌نامه‌ها می‌دانند.

پژوهشگر معتقد است تأملی بر روایت استادان از تجربه راهنمایی در مجموع بیانگر آزادی عمل سازمانی گسترده‌ای است که در ایفای این نقش با آن روبه‌رو هستند. او در مقاله خود می‌نویسد؛ به‌رغم گلایه‌های رایج دانشجویان در خصوص تورم بروکراسی در مراحل تصویب و تکمیل پایان‌نامه‌ها و رساله‌ها میدان دانشگاهی در ایران اولویتی برای ارائه دستورالعمل‌ها و رویه‌های سازمانی مفصل برای این منظور ندارد.

متن کامل گزارش را در روزنامه فرهیختگان بخوانید.