ایران جدید چطور قواعد بازدارندگی را تغییر داد؟

در طول تاریخ معاصر ایران، بارها تجاوز بیگانگان به مرزهای جغرافیایی کشور رخ داده است؛ تجاوزاتی که در مواردی به جدایی بخش‌هایی از خاک ایران انجامیده و زخم‌هایی تاریخی بر پیکر این سرزمین برجای گذاشته‌اند. از اشغال ایران توسط متفقین در جنگ جهانی دوم و بحران تجزیه‌طلبی در آذربایجان گرفته تا قراردادهای ترکمانچای و گلستان وقایع وحشتناک شهریور ۱۳۲۰ و دخالت‌های مستقیم قدرت‌های جهانی در کودتای ۲۸ مرداد، سرنوشت ژئوپلیتیک ایران به‌صورت پیوسته در معرض طوفان‌های بیرونی بوده است. در آن مقاطع تاریخی، دولت مرکزی یا درهم شکست یا چنان تضعیف شده بوده که راه برای تجزیه یا تسلط بیگانگان باز بوده است.

امروز، در حالی‌که ایران بار دیگر هدف حمله مستقیم از سوی رژیم اسرائیل و ایالات متحده آمریکا قرار گرفته، بسیاری انتظار داشتند همان سرنوشت‌های پیشین تکرار شود. صهیونیست‌ها و حامیان غربی‌شان نیز به همین خیال دست به تجاوز زدند. اما آنچه رخ داد، متفاوت از این تصور پوچ بود.

حمله به ایران صرفا یک اقدام نظامی نبود، بلکه آزمونی برای سنجش انسجام داخلی و ظرفیت بازدارندگی کشور و از بین بردن آن بود. ایران، علی‌رغم درگیر بودن با نیروهای مهاجم خارجی و خطر فعالیت برخی گروهک‌های تروریستی مرزی، با پشتوانه مردم از این ۱۲ روز عبور کرد، بدون آن‌که حتی یک وجب از خاکش در معرض جدایی قرار گیرد، چه رسد به آن‌که در عمل جدا شود. برای فهم این تمایز تاریخی، بازخوانی برهه‌هایی از گذشته ضروری است؛ دوره‌هایی که در آن‌ها، خطوط پررنگ حاشیه نقشه ایران تغییر کرد یا در آستانه تغییر قرار گرفت.

انقلاب اسلامی؛ پایان خاک‌فروشی

در ادامه این تاریخ پر زخم، دو مقطع به‌عنوان استثنا‌های روشنی خودنمایی می‌کنند؛ «جنگ تحمیلی هشت‌ساله با عراق و جنگ ۱۲روزه اخیر با رژیم‌صهیونیستی» در هر دو، دشمن با قدرت تمام حمله کرد؛ در اولی، ارتش بعث عراق با حمایت گسترده جهانی به خاک ایران تاخت، در دومی، رژیم اشغالگر با همراهی مستقیم حامیان غربی، به ایران حمله کرد. اما در هیچ‌کدام، حتی یک وجب از خاک ایران جدا نشد. 

این نه فقط به‌معنای قدرت نظامی، بلکه نشانه‌ای از انسجام ملی، عزم راهبردی و بلوغ ژئوپلیتیک ایران است. برخلاف دوره‌هایی از گذشته که ضعف سیاسی یا گسست اجتماعی راه را برای تحمیل عهدنامه‌ها و تجزیه‌ها باز می‌کرد، در این دو برهه، ایران به نماد مقاومت بدل شد. در همین جنگ اخیر آسیب‌ها و شکست‌های ناشی از پاسخ ایران به تجاوز رژیم صهیونی آن‌ها را مجاب به درخواست آتش‌بس کرد. این قدرت بازدارندگی به‌وضوح نشان داد معادله قدرت دیگر به سود متجاوز رقم نمی‌خورد. 

گزارش کامل را در روزنامه فرهیختگان بخوانید.