۱۰ فناوری برتر نوظهور در سال ۲۰۲۵

ندا اظهریخبرنگار

هر ساله، نوآوری‌های چشمگیری از آزمایشگاه‌های تحقیقاتی در سراسر جهان پدیدار می‌شوند. بسیاری از آن‌ها نویدبخش آینده‌ای درخشان هستند، اما تنها تعداد اندکی از آن‌ها با موفقیت از کشف علمی به کاربرد در دنیای واقعی جهش می‌کنند.

طی ۱۴ سال گذشته، گزارش «۱۰ فناوری برتر نوظهور» مجمع جهانی اقتصاد با هدف تغییر این وضعیت، نه‌تنها بر فناوری‌های پیشرفته‌ای تمرکز داشته که پتانسیل عبور از این آستانه را دارند، بلکه به جوامع کمک می‌کند تا در مواجهه با چالش‌های پیچیده، خود را با شرایط وفق داده و شکوفا شوند.

این گزارش هدف روشنی را دنبال می‌کند: تسریع گفت‌وگوهای آینده‌نگر و شکل‌دهی به دستورکارهای فناوری با پیوند دادن تحقیقات پیشرفته با کسانی که می‌توانند به پیشرفت آن کمک کنند. با شناسایی فناوری‌ها در نقطه‌عطف خود -جایی که دستاوردهای علمی با پتانسیل عملی تلاقی می‌کنند- بینش‌های لازم برای تصمیم‌گیری‌های آینده‌نگرانه در چشم‌اندازی که به‌سرعت در حال تحول است، در اختیار رهبران دولت، تجارت و علم قرار می‌گیرد.

انقلاب صنعتی چهارم با سرعت ادامه دارد و گزارشی که امسال ارائه شده است، با عرضه مجموعه‌ای چشمگیر از پیشرفت‌های یکپارچه به شکاف‌ها و نگرانی‌های جهانی می‌پردازد. هرکدام از فناوری‌هایی که در این گزارش عنوان شده‌اند، بر اساس تازگی، پیشرفت و توسعه، و پتانسیل تحول‌آفرینی‌شان، به‌دقت ارزیابی شده‌اند.

از موادی که انرژی را در ساختار خود ذخیره می‌کنند تا درمان‌های جدید برای بیماری‌های عصبی، این نوآوری‌ها فراتر از تئوری رفته و ظرفیت تقویت توانایی جامعه برای سازگاری و شکوفایی را نشان داده‌اند. درواقع، هرکدام از این فناوری‌ها بیانگر یک نقطه‌عطف حیاتی‌اند که در آن، دستاوردهای علمی با پتانسیل عملی برای رفع نیازهای جهانی تلاقی می‌کنند.

فناوری‌ها چگونه انتخاب شدند؟

فناوری‌ها از طریق یک نظرسنجی انتخاب شدند که در شبکه شوراهای آینده جهانی مجمع جهانی اقتصاد، شبکه‌ سردبیران Frontiers (متشکل از سردبیران مؤسسات برتر جهان) و اعضای کمیته راهبری «۱۰ فناوری برتر نوظهور» توزیع شده بود.

تعریف این گزارش از «فناوری‌های نوظهور»، هم نوآوری‌های کاملاً جدید و هم فناوری‌های تثبیت‌شده‌ای را دربرمی‌گیرد که به روش‌های جدید و دگرگون‌کننده به کار گرفته می‌شوند. این رویکرد فراگیر اذعان دارد که ظهور فناوری از مسیرهای متعددی رخ می‌دهد؛ چه از طریق اکتشافات نوآورانه و پیشگامانه و چه از طریق بهره‌گیری از فناوری‌های موجود برای حل مشکلات به روش‌هایی که می‌توانند تأثیری تازه و قابل توجه ایجاد کنند.

شرکت‌کنندگان در این نظرسنجی که نماینده جامعه جهانی دانشگاهیان و محققان مورد اعتماد هستند، اطلاعاتی در مورد فناوری‌های معرفی‌شده -از جمله نام فناوری، توضیحات، پیشرفت‌های کلیدی، مطالعات موردی، چگونگی تأثیر آن بر اقتصاد، محیط زیست و جامعه و نیز خطرات احتمالی همراه آن- ارائه دادند.

در سال ۲۰۲۵، بیش از ۲۵۰ فناوری معتبر از سوی متخصصان صنعت و دانشگاه معرفی شد. برای غربالگری این موارد، تحلیل‌گر روند هوش مصنوعی که توسطFrontiers  توسعه یافته است، فناوری‌های کاندیدشده را طرح‌ریزی و با فراوانی آن‌ها در مقالات دانشگاهی طی یک دوره یک‌ساله تطبیق داده است.

هرکدام از این فناوری‌ها با استفاده از چهارچوب «تاب‌آوری برای رشد پایدار و فراگیر» کنسرسیوم تاب‌آوری مجمع جهانی اقتصاد، و با تمرکز بر پتانسیل آن‌ها برای مقابله با چالش‌های سیستمی و کمک به ایجاد ظرفیت انطباق برای نسل‌های آینده، ارزیابی شدند. سپس فناوری‌های رتبه‌بندی‌شده با حذف فناوری‌هایی که در نسخه‌های پیشین گزارش ارائه شده بودند، فیلتر شدند.

داده‌های تأمین مالی کسب‌وکار نیز برای پشتیبانی از تحلیل هر یک از فناوری‌های برتر اضافه شد و بینشی درباره اعتماد بازار و پتانسیل تجاری‌سازی آن‌ها ارائه داد. در نهایت، فهرستی نهایی شامل ۲۰ فناوری، توسط کمیته‌ای متشکل از متخصصان ارزیابی شد؛ معیارهایی چون تازگی، تأثیر اجتماعی یا اقتصادی، و عمق نفوذ و گستره تأثیر فناوری مورد توجه قرار گرفت.

1- کامپوزیت‌های ساختاری باتری (SBC)

2- سیستم‌های انرژی اسمزی

3-  فناوری‌های پیشرفتۀ هسته‌ای

4- درمان‌های زندۀ مهندسی شده

5- GLP-1  ها برای بیماری‌های زوال عصبی

6- حسگر‌های بیوشیمیایی خودکار

7- تثبیت نیتروژن سبز

8- نانوزیم‌ها

9- سنجش مشارکتی

10- برجسته‌سازی هوش مصنوعی مولد

متن کامل گزارش ندا اظهری، خبرنگار گروه دانشگاه را در روزنامه فرهیختگان بخوانید.