«فرهیختگان» گزارش میدهدسال ۲۰۲۲ و ۲۰۲۳ به ترتیب ۳۲ و ۳۷ درصد از ظرفیت‌های جدید نصب شده پنل‌های خورشیدی مربوط به پنل‌های پشت بامی بوده است. بررسی‌ها نشان می‌دهد برخی از کشور‌ها همچون چین، هلند و استرالیا در نصب سامانه‌های نیروگاهی پشت بامی پیشرو هستند.
جزئیات طرح دولت برای ایده پنل‌های خانگی خورشیدی
مهدی عبداللهیچند روز پیش وزیر نیرو از آغاز فراخوان ملی برای توسعه سامانه‌های خورشیدی پشت‌بامی ۵ کیلوواتی در هفته جاری خبر داد و گفت: «مردم می‌توانند با نصب این سامانه‌ها، برق مصرفی خود را به‌صورت مستقل تأمین کنند.» «فرهیختگان» به همین بهانه به بررسی کم و کیف احداث نیروگاه‌های خورشیدی پشت بامی پرداخته است. بررسی‌ها نشان می‌دهد در جهان بیش از یک سوم از ظرفیت‌های جدید نصب شده پنل‌های خورشیدی، پنل‌های پشت بامی هستند.
براساس این داده‌ها، سهم پنل‌های خورشیدی پشت بامی در سال ۲۰۱۸ به اوج خود رسید، زمانی که ۴۳ درصد از کل پنل‌های خورشیدی مستقر در آن سال، در ساختمان‌های مسکونی و تجاری نصب شدند. در سال 2022 و 2023 به ترتیب 32 و 37 درصد از ظرفیت‌های جدید نصب شده پنل‌های خورشیدی مربوط به پنل‌های پشت بامی بوده است. بررسی‌ها نشان می‌دهد برخی از کشور‌ها همچون چین، هلند و استرالیا در نصب سامانه‌های نیروگاهی پشت بامی پیشرو هستند.
طبق تحقیقات و تحلیل‌های ستاد انرژی، چین در سه‌ماهه اول سال ۲۰۲۵ رکورد نصب ۶۰ گیگاوات ظرفیت جدید برق خورشیدی را ثبت کرده که ۶۰ درصد از آن یا ۳۶ گیگاوات را برق خورشیدی پشت بامی به خود اختصاص داده است. در سطح منطقه نیز، ترکیه، پاکستان و هند با سرعت بسیار بالایی درحال نصب برق خورشیدی هستند.
جزئیات فراخوان برق پشت‌بامی
آن‌طور که عباس علی‌آبادی در خصوص تولید پراکنده برق در کشور می‌گوید، در حال حاضر سه نسخه متفاوت از توسعه سامانه‌های خورشیدی پشت‌بامی ۵ کیلوواتی طراحی شده و آماده ارائه است. هدف وزارت نیرو این است که با جلب مشارکت مردم گام بلندی در مسیر خودتأمینی انرژی در بخش خانگی برداشته شود. علی‌آبادی با تأکید بر نقش نهاد‌های دولتی در حمایت از این طرح گفت: «یکی از اقداماتی که شهرداری‌ها یا وزارت راه و شهرسازی می‌توانند انجام دهند، ارائه مشوق‌هایی مانند تخفیف در هزینه‌های ساخت‌وساز یا افزایش درصد مجاز ساخت برای متقاضیانی است که از برق خورشیدی استفاده می‌کنند. وزیر نیرو معتقد است با اجرای این برنامه هم سهم انرژی‌های تجدیدپذیر افزایش می‌یابد و هم فشار بر شبکه سراسری کاهش پیدا می‌کند. این یک تحول مهم در مسیر پایداری انرژی کشور خواهد بود.»
در کنار اظهارات وزیر نیرو، معاون سرمایه‌گذاری سازمان انرژی‌های تجدیدپذیر و بهره‌وری انرژی برق (ساتبا) نیز با اشاره به فراخوان ملی برای توسعه سامانه‌های خورشیدی پشت‌بامی می‌گوید این طرح به لحاظ راهبردی یکی از مهم‌ترین اقداماتی است که می‌تواند به کاهش ناترازی شدید انرژی در کشور کمک کند.
وی با اشاره به نقش مردم و لزوم طراحی مدل‌های اقتصادی مقرون‌به‌صرفه برای مشارکت عمومی می‌گوید: «یکی از اهداف اصلی ما دعوت از مردم برای سرمایه‌گذاری در این طرح است، اما طبیعتاً باید مدلی طراحی شود که برای خانوار‌ها به‌صرفه باشد. به همین دلیل در حال بررسی مدل‌هایی هستیم که با کمک بانک‌ها، صندوق پروژه‌ها یا به شکل عرضه در بازار بورس انرژی قابل‌اجرا باشد.»
محمدنژاد می‌گوید محاسبات ما نشان می‌دهد که مدل عرضه در بورس انرژی و همچنین مدل حمایتی ساتبا می‌تواند برای مردم جذاب باشد. هدف این است که با ترکیب روش‌هایی مانند کمک صندوق‌ها، مشارکت بانک‌ها، آورده شخصی یا در قالب تعاونی‌های حمایتی با پشتیبانی دولت یا بخش خصوصی، مدل‌های متنوع و قابل‌اجرا ارائه دهیم.
معاون سرمایه‌گذاری سازمان انرژی‌های تجدیدپذیر و بهره‌وری انرژی برق تأکید کرد: «تمامی این پیشنهاد‌ها طی دو هفته آینده موردبررسی دقیق و چکش‌کاری قرار خواهد گرفت. پس از نهایی‌شدن جنبه‌های فنی و اقتصادی طرح و درصورتی‌که مدل ارائه‌شده برای مردم جذاب و قابل‌اجرا باشد، نتیجه نهایی از سوی وزیر نیرو به‌صورت رسمی اعلام خواهد شد.»
هزینه‌های راه‌اندازی نیروگاه خورشیدی
راه‌اندازی برق خورشیدی پشت‌بامی چندین چالش یا بهتر بگوییم چندین سؤال نیاز به پاسخ دارد. اینکه هزینه راه‌اندازی آن چقدر است، چه مساحتی برای راه‌اندازی یک نیروگاه ریزمقیاس یا کوچک‌مقیاس نیاز است. آیا دولت تکلیفی برای خرید برق مازاد دارد یا خیر، اگر دولت برق مازاد را می‌خرد، قیمت آن و درآمد خانوار از این محل چقدر است و درنهایت بازگشت سرمایه این طرح‌ها چند سال است؟
۹ تیر ۱۴۰۴ جعفر محمدنژادسیگارودی، معاون سرمایه‌گذاری سازمان انرژی‌های تجدیدپذیر و بهره‌وری انرژی برق (ساتبا) گفت: «هزینه احداث نیروگاه خورشیدی به‌ازای هر مگاوات بین ۳۰ تا ۳۵ میلیارد تومان برآورد می‌شود که این عدد بسته به نوع پنل، طراحی مهندسی، شرایط فیزیکی سازه و پیمانکار ممکن است تغییراتی داشته باشد. البته با توافقات انجام‌شده، تجهیزات باکیفیت در این پروژه‌ها استفاده خواهد شد. اگر اظهارات این مقام مسئول را مبنا قرار دهیم، به‌ازای هر کیلووات‌ساعت احتمالاً بین 30 تا 35 میلیون تومان هزینه راه‌اندازی یک نیروگاه خواهد بود. براین اساس، یک نیروگاه 5 کیلوواتی به 150 تا 175 میلیون تومان بودجه نیاز خواهد داشت.»
فضای موردنیاز برای احداث نیروگاه
برای راه‌اندازی نیروگاه‌های پشت‌بامی، ۹ پنل خورشیدی، اینورتر ۵ کیلوواتی، استراکچر آلومینیومی و سیستم‌های ایمنی مورد نیاز است. از نظر فنی به ازای هر کیلووات برق تولیدی، فضایی معادل 10 تا 15 متر مربع نیاز است. یعنی برای مثال نیروگاه 5 کیلووات به فضایی در حدود 50 تا 75 متر مربع نیاز دارد. البته در عمل ثابت شده با فضایی کمتر از این نیز نصب پنل‌ها امکان‌پذیر شده و این عدد کمی بالاتر از حد عملی به جهت ایجاد حاشیه امنیت و مسائل احتمالی در نظر گرفته شده است.
یکی از مهم‌ترین پارامتر‌های مد نظر هر سرمایه‌گذاری ROI یا همان بازگشت سرمایه است. هر سرمایه‌گذاری مبلغی مشخص برای احداث نیروگاه خورشیدی در ظرفیت‌های مختلف پرداخت می‌نماید و از طرفی انتظار دارد مبلغ پرداخت‌‌شده در مدت زمان مشخصی به عنوان سود برگردد و تازه از آن زمان به بعد، سود حاصل از سرمایه‌گذاری را به صورت ماهانه یا سالانه دریافت نماید. در نیروگاه خورشیدی نیز این قضیه از اهمیت بالایی برخوردار است. مطالعات مختلف نشان می‌دهد بازگشت سرمایه در نیروگاه‌های خورشیدی معمولاً بین ۵ تا ۸ سال تخمین‌زده می‌شود و این زمان به شدت به هزینه‌های اولیه و تعرفه فروش برق وابسته است.
مطالب پیشنهادی
.gif?v=0)
