۸۰ هزار آزمون آنلاین با مشارکت ۵۵۰ هزار دانشجو

آموزش مجازی سال‌هاست که به‌عنوان ضرورتی برای آینده نظام‌های آموزشی مطرح بوده است؛ ضرورتی که ریشه در تحولات فناورانه، گسترش دسترسی به دانش و تغییر سبک زندگی نسل‌های جدید دارد. اما آنچه باعث شتاب این مسیر شد، بحران‌هایی بود که ساختار سنتی آموزش را دچار اختلال جدی کرد. شیوع ویروس کرونا در سال‌های اخیر، مانند آزمونی پیش‌بینی‌نشده نشان داد تنها نظام‌هایی که هوشمند و فناورانه عمل می‌کنند، می‌توانند در برابر این بحران‌ها مقاومت کنند. همان نکته‌ای که دکتر طهرانچی نیز به آن اشاره کرده و گفته بود اگر سیستمی نتواند تغییرات را درک کرده و به‌سرعت خود را با آن منطبق کند، محکوم به فناست»؛ بنابراین وقتی کشور با ویروس کرونا مواجه شد، دانشگاه آزاد اسلامی اولین دانشگاهی بود که آموزش مجازی را در دستور کار قرار داد. واحد الکترونیکی دانشگاه آزاد به‌عنوان نخستین و بزرگ‌ترین نهاد تخصصی این دانشگاه در حوزه آموزش مجازی، نقش محوری در تداوم فعالیت‌های آموزشی دانشگاه داشت. این واحد با طراحی و توسعه سامانه‌های بومی مانند «وادانا» توانست زیرساخت آموزش مجازی را مستقر و در بزنگاه‌های بحرانی خدمات زیادی را به دانشجویان و البته اساتید ارائه دهد.

تجربه موفق آموزش مجازی در دانشگاه آزاد در دوران کرونا به تثبیت یک زیرساخت فناورانه منجر شد و نشان داد که آموزش مجازی صرفاً راهکاری اضطراری نیست، بلکه بستر یک تحول ماندگار در نظام آموزشی کشور است؛ تحولی که حتی در دوره جنگ 12 روزه ایران و اسرائیل، همچنان امکان یادگیری را برای هزاران دانشجو در سراسر کشور فراهم کرد. در ادامه با اسماعیل رئیس واحد الکترونیکی دانشگاه آزاد به گفت‌وگو نشسته‌ایم و به تحولات اخیر این واحد دانشگاهی در آموزش مجازی پرداخته‌ایم که در ادامه می‌خوانید.

واحد الکترونیکی دانشگاه آزاد از زمان شیوع کرونا سامانه‌های مختلفی مانند وادانا، وادآزما، وادافا، سکوی شماره، سامانه پاسخگویی، وادانما و... را راه‌اندازی کرده است؛ سامانه‌هایی که طیف گسترده‌ای از خدمات از پیش‌دفاع تا مدیریت جلسات و آزمون‌ها را پوشش می‌دهند. لطفاً درباره این سامانه‌ها و جزئیات هر کدام توضیح دهید و بفرمایید در حال حاضر چه تعداد از آن‌ها فعال هستند و مورداستفاده قرار می‌گیرند؟
واحد الکترونیکی دانشگاه آزاد، بازوی تخصصی این دانشگاه در حوزه آموزش برخط (آنلاین) است و از زمان شیوع ویروس کرونا نقش مهمی در تداوم فرایند آموزشی ایفا کرده است. در همان دوران، با توجه به نیاز فوری به زیرساخت‌های آموزش مجازی، این واحد مسئولیت برگزاری کلاس‌ها، آزمون‌ها و جلسات دفاع دانشجویان سراسر کشور را بر عهده گرفت. در حال حاضر، اغلب این سامانه‌ها فعال بوده و به‌صورت گسترده مورداستفاده دانشجویان و استادان قرار می‌گیرند. یکی از مهم‌ترین سامانه‌های راه‌اندازی‌شده توسط واحد الکترونیکی سامانه وادانا است که بستر اصلی برگزاری کلاس‌های آنلاین و ارتباط زنده میان استاد و دانشجوست. سامانه وادآزما نیز سامانه‌ای برای برگزاری آزمون‌های آنلاین با قابلیت‌های متنوع امنیتی و نظارتی و سامانه وادافا سامانه‌ای جامع برای مدیریت فرایندهای مربوط به دفاع پایان‌نامه، از ثبت درخواست تا صدور نمره است. یک سامانه نیز داریم به نام سامانه پاسخگویی که سامانه‌ای متمرکز برای دریافت، بررسی و پاسخ به سؤالات و درخواست‌های دانشجویان است. سکوی شماره نیز بستری تعاملی برای ارتباط بین اعضای خانواده بزرگ دانشگاه آزاد، شامل استادان، دانشجویان و کارکنان در سطح ملی است. دو سامانه نیز در واحد الکترونیکی فعال هستند به نام‌های وادانما و وادانگر که سامانه‌هایی مکمل برای مدیریت بهتر محتوا، اطلاع‌رسانی و تسهیل تعامل‌های آموزشی و اجرایی است. همچنین سامانه‌هایی مانند تسویه‌حساب غیرحضوری و سایر ابزار‌های پشتیبانی نیز در کنار این مجموعه قرار گرفته‌اند.
با استفاده از این سامانه‌ها دانشجویان واحد الکترونیکی بدون نیاز به مراجعه حضوری می‌توانند تمام امور آموزشی، اداری و ارتباطی خود را مدیریت کنند. این زیرساخت گسترده تجربه‌ای یکپارچه و کارآمد از تحصیل کاملاً مجازی را فراهم کرده و امروز نیز به‌عنوان بخشی جدایی‌ناپذیر از فرایند آموزشی دانشگاه آزاد به فعالیت خود ادامه می‌دهد.

واحد الکترونیکی با اتکا به کدام سامانه‌ها توانسته دانشگاه آزاد را از نظر آموزش مجازی تا حد زیادی بی‌نیاز از سایر بستر‌ها کند؟ آیا در حال حاضر واحد‌های مختلف دانشگاهی از این سامانه‌ها به‌صورت یکپارچه استفاده می‌کنند؟
فرایندهای آموزشی و تحصیلی دانشجویان واحد الکترونیکی دانشگاه آزاد به‌صورت کاملاً مجازی و از طریق سامانه‌هایی انجام می‌شود که همگی به دست تیم فنی این واحد طراحی، توسعه و پشتیبانی شده‌اند. تیم متخصص و مجرب واحد الکترونیکی، با بهره‌گیری از دانش روز و تجربه عملی، موفق شده مجموعه‌ای از سامانه‌های جامع را ارائه دهد که نیاز‌های آموزشی، اجرایی و ارتباطی دانشجویان را به‌طور کامل پوشش می‌دهد. این سامانه‌ها، ضمن بی‌نیاز کردن دانشجویان از استفاده از سایر بستر‌های پراکنده، امنیت داده‌های آموزشی و اطلاعات شخصی استادان و دانشجویان را نیز به شکل قابل‌توجهی تأمین کرده‌اند. این یکپارچگی سامانه‌ای علاوه بر تسهیل فرایند یادگیری موجب افزایش کیفیت آموزش، کاهش خطا‌ها و ایجاد تجربه‌ای منسجم و کاربرپسند برای دانشجویان در فضای آموزش مجازی شده است.
برای نمونه یکی از مهم‌ترین سامانه‌های این واحد «سامانه خدمات الکترونیکی» است که مجموعه‌ای از سامانه‌های کلیدی در حوزه تحصیل برخط را در بر می‌گیرد. از جمله این سامانه‌ها می‌توان به «سامانه مدیریت یادگیری»، «سامانه تسویه‌حساب»، «سامانه درخواست وام دانشجویی»، «سامانه امور پژوهشی دانشجویان» و... اشاره کرد. دانشجویان با بهره‌گیری از این سامانه‌ها می‌توانند تمامی امور آموزشی و اداری خود را به‌صورت کاملاً مجازی انجام داده و تجربه‌ای یکپارچه، آسان و کارآمد از تحصیل آنلاین داشته باشند. امکان بهره‌مندی سایر واحد‌های دانشگاه آزاد از این سامانه‌ها نیز فراهم شده و در صورت نیاز، دانشجویان سایر واحد‌ها می‌توانند بدون هیچ‌گونه محدودیت از بستر‌های برگزاری کلاس، آزمون و حتی جلسات دفاع مجازی بهره‌مند شوند.

در دو هفته‌ای که کشورمان درگیر جنگ بود، واحد الکترونیکی دانشگاه آزاد چه اقداماتی برای پشتیبانی از دانشجویان خود و سایر دانشجویان دانشگاه آزاد انجام داد؟
باتوجه‌به اعلام سازمان مرکزی دانشگاه آزاد مبنی بر برگزاری برخط امتحانات پایان‌ترم، واحد الکترونیکی وظیفه تأمین زیرساخت‌های فنی موردنیاز برای تمامی واحد‌های دانشگاهی را بر عهده گرفت و در کوتاه‌ترین زمان ممکن این زیرساخت‌ها را در اختیار واحد‌ها قرار داد.
به‌منظور پیشگیری از بروز مشکلات احتمالی در فرایند آزمون، محتوای آموزشی جامعی در قالب متن، تصویر و ویدئو تهیه شد. این فایل‌ها به تفکیک مخاطبان شامل مسئولان اجرایی آزمون در واحد‌ها، استادان و دانشجویان تدوین و در اختیار ایشان قرار گرفت. ازآنجاکه پیش‌ازاین، امتحانات دانشجویان واحد الکترونیکی به‌صورت حضوری برگزار می‌شد، راهنما‌های ویژه‌ای برای استادان و دانشجویان این واحد نیز تهیه و منتشر شد تا فرایند تطبیق با شیوه جدید برگزاری آزمون‌ها با سهولت بیشتری انجام شود.
همچنین، باتوجه‌به گستردگی و اهمیت این پروژه، معاونت فنی واحد الکترونیکی به‌صورت فعال آمادگی کامل برای پشتیبانی، پاسخ‌گویی و رفع هرگونه ابهام و مشکل فنی در واحد‌های دانشگاهی سراسر کشور را دارد.

متن کامل گفت‌وگو را در روزنامه «فرهیختگان» بخوانید.