

به گزارش «فرهیختگان آنلاین»، مدتهاست که برای تامین بودجه دانشگاهها توسط فعالیتهای پژوهشیشان بحثهایی مطرح میشود. این موضوع حتی تاثیرش را در بودجه سال 97 دانشگاهها نیز گذاشت و آنطور که در لایحه بودجه 1397 به تصویب شورای نگهبان رسید، تامین 18 درصدی اعتبارات و بودجه دانشگاهها از محل فعالیتهای پژوهشی که منجر به اقتصادیشدن آن شده باشد، اعمال شد.
فارغ از اینکه این کار دانشگاه را چابکتر میکند و باعث ایجاد راهکار تبدیل علم تئوری به عملی میشود اما بسیاری از مدیران دانشگاهها نظرات متفاوتی دارند و عنوان میکنند برای فعالیت پژوهشی در کشور چندین مساله باید همزمان در نظر گرفته شود. این موضوع را روز گذشته معاونان پژوهشی و فناوری دانشگاههای وزارت علوم عنوان کردند که ابتدا باید برای ارائه پژوهشهای کاربردی بودجه مناسب در اختیار پژوهشگر گذاشت، اینکه فرد بخواهد برای یک طرح دانشگاه عمر و سرمایهاش را قرار دهد اصلا مشوق خوبی نیست؛ چراکه با این کار اساتید را به سمت آموزشیشدن سوق دادهایم و اگر حتی افرادی از هیاتعلمی دانشگاه را که اشتیاق به فعالیت پژوهشی داشته باشند ببینید و با آنها گفتوگو کنید به این نکته خواهید رسید که وقتی با نبود بودجه روبهرو شدهاند دلسرد و بیانگیزه پژوهش و فعالیت را رها کرده و از ادامه مسیر خودداری کردهاند. برخی دیگر از معاونان انتظار داشتند فارغ از مساله تامین بودجه باید پشتیبانی نیز صورت گیرد و مثالهایی نیز از دانشگاههای خود برای جمع حاضر و معاون پژوهش و فناوری وزارت علوم که حضور داشت، عنوان کردند.
یکی از آنها میگفت: «ما در دانشگاه روی مساله آب تحقیق کردیم و دستگاهی نیز ساخته شد که میتوانست برفهای زمستان را بهصورت آب آشامیدنی در تابستان و بهار به شبکه آبی کشور تزریق کند، به این صورت که برفها را جمعآوری کرده و به محل دستگاه انتقال داده میشود و پس از انجام آزمایشها آنها را ذوب میکرد و دوباره بهوسیله لولهکشی یا تانکر به شبکه آبی همان منطقه انتقال داده میشد، اما متاسفانه هرساله شاهد آن هستیم که وقتی برف میبارد شهرداری با کامیون در شهر و جاده تردد میکند و با پاشیدن نمک و ماسه روی آن تمام این نعمت را از بین میبرد؛ حتی تحقیقات دانشجویان و اعضای هیاتعلمی ما نشان داد که در اثر همین کار، نمک در زمین فرو میرود و آن منطقه کمکم حاصلخیزی خود را از دست میدهد و بهتدریج روی چرخه آب نیز تاثیر گذاشته و حتی در بارشهای آنجا نیز دخالت میکند.» نظرات مسعود برومند، معاون پژوهش و فناوری وزارت علوم دراینباره تا حدودی با نظرات معاونان تفاوت داشت، البته در بعضی موارد نیز نظرات آنها را تایید کرد.
او میگوید: «باید به کارآفرینی اعتقاد داشته باشیم. در کشور ما نفت بهفروش میرود و از این طریق ارتزاق میکنیم اما باید رویکردمان را تغییر دهیم و در این تغییر مسیر از توسعه واقعی که همان توسعه اقتصاد دانشبنیان است، استفاده کنیم.» برومند البته با اشاره به طرحی که قرار است به کمک برخی معضلات معاونت پژوهشی نیز بیاید، گفت: «همه معاونهای پژوهش و فناوری از نبود بودجه گلایه دارند اما آنها باید خودشان هم کمی تلاش کنند و فقط به فکر بودجه دولتی نباشند. ما طرح سازوکار تخصیص اعتبار پژوهشی (ستاب) را بهصورت آزمایشی از ابتدای مهرماه در دانشگاهها اجرایی خواهیم کرد که اولویت اجرای این طرح از حوزه علوم انسانی خواهد بود و در ابتدا برای دانشجویان تحصیلات تکمیلی و پسادکتری برنامهریزی شده است؛ البته در ابتدا بودجه اندکی از سوی معاونت پژوهشی وزارت علوم برای اجرای این طرح اختصاص خواهد یافت، اما امیدواریم از سال آینده که قرار است این طرح بهصورت نهایی اجرا شود، بتوانیم از سوی سازمان برنامه و بودجه اعتبار بیشتری برای آن کسب کنیم.» برومند در پایان نیز به همه معاونان پژوهش و فناوری دانشگاهها یک نسخه از مصوبه اخیر هیات وزیران داد که در آن آییننامه اجرایی بند «ط» تبصره «9» مادهواحده قانون بودجه سال 1397کل کشور شرح داده شده است.
در ابلاغیه این آییننامه به دستگاههای دولتی تاکید شده است: «خزانهداری کل کشور باید برای فعالیت جهاد دانشگاهی حساب اختصاصی ایجاد کند و شرکتها، بانکها و موسسهها در راستای حل مسائل و مشکلات از قبیل توسعه و ارتقای فناوری و نوآوری، افزایش بهرهوری، اصلاح ساختار، کاهش هزینههای تولید و توسعه بازار از پروژههای پژوهش کاربردی از طریق اعضای هیاتعلمی، پژوهشگران و فناوران، اجرای پایاننامههای تحصیلات تکمیلی و پروژههای پسادکتری و پروژههای تحقیقاتی دانشآموختگان تحصیلات تکمیلی غیرشاغل تحت نظارت یکی از مراکز دانشگاهی یا جهاد دانشگاهی استفاده کنند که از این طریق میتوان به بخش پژوهش و فناوری دانشگاهها کمکهایی کرد.» البته مشخص نیست این مصوبه چقدر ضمانت اجرایی دارد تا پژوهشگران را ترغیب به فعالیت در این زمینه کند.
وی اضافه کرد: «در این طرح نیازهای کشور بهصورت فراخوان اعلام میشود و اعضای هیاتعلمی براساس فعالیتهای پژوهشی خود و دانشجویانشان این اولویتها را انتخاب و اجرا خواهند کرد.»
